پیامدهای فروپاشی برجام؛ جنگ نفت‌کش‌های جدید در راه است؟

به گزارش اکوایران، روز جمعه، فرماندهان نیروی دریایی آمریکا، بریتانیا و فرانسه در خاورمیانه با یک کشتی جنگی آمریکایی از تنگه هرمز عبور کردند که نشانه‌ای از رویکرد مشترک آن‌ها برای بازنگه‌داشتن این آبراه حیاتی پس از توقیف دو نفت‌کش توسط ایران بود.

به نوشته خبرگزاری آسوشیتدپرس، از زمان فروپاشی توافق هسته‌ای ایران، تنش‌ها در خلیج‌فارس بیش‌تر شده است. سفر مشترک نادر سه فرمانده نیروی دریایی با کشتی یواس‌اس پاول همیلتون، ناوشکن کلاس آرلی بورک سه قایق تندرو سپاه پاسداران که به کشتی نزدیک می‌شدند را رؤیت کرد.

نیروهای سپاه در کنار مسلسل‌های بدون پوشش روی عرشه ایستادند. ملوانان پاول همیلتون نیز پشت مسلسل‌های خود بودند و بقیه نیز از شناورها عکس و فیلم می‌گرفتند. یک خبرنگار آسوشیتدپرس فرماندهان نیروی دریایی متحدین را همراهی می‌کرد.

در حالی که سپاه از ناو پاول همیلتون و ناوچه بریتانیایی اچ‌ام‌اس لنکستر فاصله می‌گرفت، صرف حضورشان نشان داد که عبور کشتی‌ها از تنگه هرمز که یک‌پنجم نفت جهان از آن می‌گذرد، پر تنش باشد.

معاون دریاسالار برد کوپر که در ناوگان پنجم نیروی دریایی ایالات متحده خاورمیانه مستقر است، به آسوشیتدپرس گفت: ایران در دو سال گذشته به ۱۵ کشتی حمله یا آن‌ها را توقیف کرده است. هشت توقیف و هفت حمله. بنابراین صنعت کشتیرانی از وضعیت امنیتی منطقه باخبر است. ما می‌توانیم که تأثیر مثبتی بر این ماجرا بگذاریم و این کاری است که مشغول انجام آن هستیم.

کوپر گفت که شناورهای سپاه ایران روز جمعه در فاصله ۹۱۵ متری از کشتی پاول همیلتون قرار گرفتند.

از زمان سخنرانی جیمی کارتر، رئیس‌جمهور وقت آمریکا در سال ۱۹۸۰ که قول داده بود برای حفاظت از منافع آمریکا در خلیج‌فارس از نیروی نظامی استفاده کند، این کشور تأمین امنیت آبراه‌های خاورمیانه، به ویژه تنگه هرمز را کلیدی می‌داند. در حالی که تمرکز آمریکا در آن زمان بر اشغال افغانستان توسط شوروی بود، اکنون تعهد دکترین کارتر مبنی بر نقل‌وانتقال آزاد نفت خاورمیانه، ایالات متحده را در مقابل ایران قرار داده که از زمان فروپاشی برجام، چندین تانکر نفت را توقیف کرده است.

هفته گذشته، جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید با انتقاد از توقیف اخیر نفتکش‌ها توسط ایران، به خبرنگاران گفت که آمریکا قصد دارد اقداماتی برای تقویت موضع دفاعی خود در خلیج‌فارس انجام دهد. کوپر ادعا کرد که مأموریت مشترک با پاول همیلتون بخشی از این ماموریت و با هدف عبور منظم کشتی‌های ائتلاف از تنگه هرمز است.او گفت: حجم تجارتی که از تنگه هرمز می‌گذرد، برای اقتصاد جهان حیاتی است.

مدت‌ها است که ایران منتقد حضور آمریکا در منطقه است. پس از اظهارات کربی، ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران با صدور بیانیه‌ای آمریکا را متهم کرد که طی دهه‌ها، با سیاست‌های مداخله‌جویانه و مخرب خود بی‌ثباتی و ناامنی در منطقه خلیج‌فارس را ایجاد و تشدید کرده است.

با این حال، کنعانی همچنین به توقیف و مصادره محموله‌های نفتی ایران در آب‌های بین‌المللی توسط آمریکا اشاره کرد. توقیف مشکوک سوئز راجان، نفتکشی که با یک شرکت سهامی خاص آمریکایی مرتبط است و گمان می‌رود که نفت خام تحریم‌شده ایران را در آب‌های سنگاپور حمل می‌کرد، احتمالاً باعث شد که اخیراً تهران نفتکش ادونتج سوییت (Advantage Sweet) را توقیف کند. این کشتی نفت خام کویت را برای شرکت انرژی شوران حمل می‌کرد.

حداقل یک پهپاد ایرانی، پاول همیلتون را هنگام عبور از تنگه هرمز زیر نظر داشت. در همین حال، یک بوئینگ پی۸ پوسایدون (P-8 Poseidon) نیروی دریایی ایالات متحده نیز بالای سر آن‌ها پرواز می‌کرد. همچنین به طور معمول پهپادهای آمریکایی در منطقه در پرواز هستند و نیروی دریایی نیز تعدادی پهپاد را اعزام کرده است.

تأمین امنیت تنگه هرمز از زمان دکترین کارتر چالشی مرگبار بوده است. تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا برای خروج توافق هسته‌ای تهران، چالش‌های جدیدی را از سوی ایران در منطقه ایجاد کرد. ایران نفتکش‌ها را توقیف کرده و نیروی دریایی آمریکا ایران را به استفاده مجدد از مین علیه کشتی‌های تجاری متهم می‌کند. دولت ترامپ برنامه سنتینل (Sentinel) را طراحی کرد که در آن آمریکا و متحدانش کشتی‌های منطقه را اسکورت می‌کردند. اما پس از مرگ توافق هسته‌ای و تنش‌های آمریکا و اروپا، از این برنامه استقبال گسترده‌ای نشد.

به نظر نمی‌رسد که اقدامات دولت جو بایدن شامل اسکورت تک‌تک کشتی‌ها باشد، بلکه تلاشی جهت استقرار نیروهای متحد بیشتر در منطقه است. در حال حاضر، ایالات متحده برای بازدارندگی علیه ایران، هواپیماهای ای۱۰ ثاندربولت (A-10 Thunderbot) و یک زیردریایی را به منطقه اعزام کرده است.

آمریکا همچنین می‌تواند شناورهای نظامی بیشتری را به خلیج‌فارس بیاورد. در سال‌های اخیر، پایان جنگ در افغانستان و عراق، جنگ جاری در اوکراین و نگرانی آمریکا از دست‌اندازی چین در دریای چین جنوبی، استقرار روتین ناوها را متوقف کرده است.

تا کنون کوپر تنها به حضور کمودور فیلیپ دنیس و معاون دریاسالار امانوئل اسلارز، همکاران انگلیسی و فرانسوی خود در این مأموریت اشاره کرده است.