چرا تلاش‌های پکن برای میانجیگری صلح اوکراین ناکام ماند؟

به گزارش اکوایران، فرستاده چین برای جنگ اوکراین، سفر تقریبا دو هفته‌ای خود در اروپا را روز جمعه، با توقف در مسکو به پایان رساند و ماموریتی را که به عنوان آزمونی کلیدی برای تلاش پکن برای پایان دادن به این درگیری دیده می‌شد، پایان داد.

اروپا از علاقه اعلام شده پکن برای تشویق ارتباط جهت حل و فصل مناقشه استقبال کرده است و نماینده ویژه چین، لی هیو در توری که از 16 مه آغاز شد، با مقامات اوکراین، لهستان، فرانسه، آلمان و اتحادیه اروپا دیدار کرده است.

اما سفر لی همچنین اختلافات بین چین و اروپا در مورد چگونگی دستیابی به صلح را آشکار کرد و همگرایی نزدیک پکن و مسکو را نشان داد.

بنابر گزارش سی‌ان‌ان، لی در آخرین توقف خود در پایتخت روسیه مورد استقبال گرمی قرار گرفت - جایی که او پیش از این یک دهه به عنوان سفیر چین خدمت کرده است و سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روز جمعه از «موضع متوازن» پکن در مورد جنگ و آمادگی چین برای ایفای «نقش مثبت» در حل و فصل آن تمجید کرد.

اما در سرتاسر اروپا، مقامات بر نکته متفاوتی تاکید داشتند و آن نیاز به صلحی است که به خروج نیروهای مهاجم روسیه منجر شود و قلمرو قانونی اوکراین را به آن بازگرداند؛ و اینکه مایلند ببینند که چین وزن خود را پشت چنین دیدگاهی بگذارد، کاری که هنوز انجام نداده است.

در عوض، طبق رونوشت‌های پکن، لی خواستار ایجاد «اجماع» برای مذاکرات صلح و تقویت «معماری امنیتی» خود اروپا شد - اشاره‌ای پنهان به دیدگاه چین مبنی بر اینکه اروپا نباید از طریق نهادهایی مانند ناتو که شامل آمریکا است، از خود محافظت کند.

استیو تسانگ، مدیر مطالعات چین در دانشگاه لندن گفت: «مشکل اساسی این است که چین نمی‌خواهد روسیه یا پوتین شکست خورده به نظر برسند ... (و) راه حلی که روسیه را ملزم به واگذاری سرزمین‌های اشغال شده در تهاجم کند، شکستی آشکار برای روسیه خواهد بود.»

بنابراین به گفته تسانگ، چنین گزینه‌ای برای چین روی میز نیست، «اما اوکراین هم نمی‌تواند صلحی را قبول کند که سرزمین‌هایش را به آن بر نمی‌گرداند» و اروپا نیز نمی‌خواهد شاهد این باشد که روسیه با «دستاوردهای ارضی این تهاجم را به پایان ببرد.»

یک صلح «عادلانه»

چین که روسیه را به عنوان یک شریک و وزنه کلیدی در میان تنش‌های فزاینده خود با غرب می‌بیند، از محکوم کردن تهاجم مسکو به اوکراین یا درخواست خروج نیروهای روسی از خاک اوکراین خودداری کرده است، حتی در شرایطی که میلیون‌ها نفر در حمله غیرقانونی کرملین به این کشور آواره و ده‌ها هزار نفر کشته شده‌اند.

این موضع بسیاری از اروپایی‌ها را خشمگین و وحشت‌زده کرده است و سفرهای لی در حالی اتفاق می‌افتد که چین به دنبال ترمیم روابط خود با این کشورها است.

انتقادات از موضع چین در مورد چگونگی پایان دادن به مناقشه و روابط نزدیک آن با روسیه در رونوشت‌هایی که مقامات اروپایی از دیدارهایشان با لی ارائه کرده بودند، آشکار بود، که در آن از پکن خواستند تا خود را بیشتر با دیدگاه‌های آنها هماهنگ کند

وویچ گرول، معاون وزیر امور خارجه لهستان به لی گفت: «هر گونه تلاش برای برابر دانستن وضعیت روسیه – کشور متجاوز در این درگیری و اوکراین – قربانی آن، غیر قابل قبول است.»

انریکه مورا معاون دبیرکل اتحادیه اروپا در امور سیاسی در دیدار با نماینده چین گفت: «هر راه معناداری برای پایان دادن به جنگ تجاوزکارانه غیرقانونی روسیه علیه اوکراین باید با منشور سازمان ملل متحد به طور کامل مطابقت داشته باشد».

فردریک موندولونی، رئیس امور سیاسی و امنیتی وزارت خارجه فرانسه، در پاریس به لی گفت که متقاعد شده است که چین می‌تواند در یک «صلح عادلانه و پایدار» - به ویژه در مورد «حاکمیت و تمامیت ارضی» اوکراین نقشی ایفا کند، در حالی که تاکید کرد که مسکو «مسئولیت کامل آغاز و ادامه جنگ را دارد.»

دیمیترو کولبا، وزیر امور خارجه اوکراین نیز در دیدار با لی در اوایل ماه جاری، بر «فرمول صلح» خود کیف تأکید کرد که شامل درخواست صریح برای خروج نیروهای روسی و بازگرداندن مرزهای شناخته‌شده بین‌المللی آنها می‌شود.

هنگامی که از مائو نینگ، سخنگوی وزارت امور خارجه چین در مورد سفر لی در روز جمعه سوالی پرسیده شد، گفت که تلاش‌های چین برای گفتگوهای صلح «در جامعه بین‌الملل درک و حمایت گسترده‌ای دریافت کرده است.»

پیام‌رسان پکن

اما در حالی که پکن همچنان اصرار دارد که در رابطه با جنگ بی‌طرف مانده است، موضع‌گیری نزدیک این کشور با روسیه و روابط جنجالی با ایالات متحده - که آن را به دامن زدن به مناقشه با حمایت دفاعی از اوکراین متهم می‌کند - نیز سوالاتی را در مورد انگیزه‌های این کشور برای صلح ایجاد کرده است.

در آخر هفته، کوله‌با به گزارشی در وال استریت ژورنال اشاره کرد که به نقل از مقامات غربی می‌گفت که لی به طرفین اروپایی‌اش فشار آورده است تا آتش‌بس فوری را تشویق کنند، که در نتیجه آن بخش‌هایی از اوکراین در کنترل روسیه باقی می‌ماند.

کولبا در پیامی ویدئویی در صفحه فیس‌بوک خود گفت: «من بلافاصله با همکارانم در پایتخت‌هایی که لی از آنها بازدید کرد تماس گرفتم و همه آنها تأیید کردند که هیچ مذاکره یا گفتگویی در مورد به رسمیت شناختن کنترل روسیه بر سرزمین‌ها اشغالی اوکراین صورت نگرفته است.»

وی افزود: «هیچ کس پشت سر اوکراین علیه ما کاری انجام نخواهد داد، زیرا ما با همه شرکای کلیدی خود روابط مبتنی بر اعتمادی ایجاد کرده‌ایم».

در حالی که چین ممکن است در تغییر دیدگاه غرب در مورد شرایط صلح، قدرت محدودی داشته باشد، ناظران می‌گویند که حوزه‌هایی وجود دارد که اروپا از افزایش ارتباطات در آنها استقبال خواهد کرد - از جمله امنیت غذایی، کمک‌های بشردوستانه و فشار علیه تهدیدات هسته‌ای.

در همین حال، این امید وجود دارد که چین بتواند از روابط خود با کرملین برای سوق دادن پوتین به سمت صلح استفاده کند - دیدگاهی که اخیراً توسط امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه در سفر ماه گذشته او به پکن مطرح شد.

موریتز رودولف، محقق چین در دانشکده حقوق ییل در آمریکا، گفت: «این دیدار برای اروپایی‌ها ارزشمند است، زیرا می‌توانند از لی برای رساندن مستقیم پیام به رهبری در پکن و احتمالاً به مسکو استفاده کنند. لی یک خط مستقیم ارتباطی با شی جین پینگ دارد و ممکن است برای تاثیر گذاری بر نظر شی، از پرسنل سفارت‌های چین در آلمان، فرانسه یا لهستان توانمندتر باشد.»

وی گفت: «سوال مهم این است که لی از اروپا – کیف، ورشو، برلین، پاریس و بروکسل – چه پیامی به مسکو و پکن خواهد برد.»