به گزارش اکوایران، انریکه مورا، میانجی اتحادیه اروپا برای احیای توافق هسته‌ای ایران با علی باقری کنی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران، دیدار کرد آن هم در شرایطی که گزارش‌ها حاکی از آن است که واشنگتن و تهران در حال مذاکره درباره توافق‌های جدیدی هستند تا محدودیت هایی را بر برنامه هسته ای ایران تعریف کنند.

تلاش برای تعریف توافقی تازه

در حالی که جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا گفته است که برجام مرده، شواهد نشان می دهد که توافق جدید در حال شکل گیری است. مارک فیتزپاتریک -دانشیار موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک است و رئیس سابق برنامه منع گسترش و سیاست هسته‌ای- با انتشار یادداشتی در المانیتور مدعی است، «زنده باد توافق ایران» شعاری نیست که هیچکس در دولت بایدن بر زبان بیاورد. همچنین مخالفان سیاسی رئیس جمهوری آمریکا، هما‌ن‌هایی که برنامه جامع اقدام مشترک 2015 (برجام) را دوست نداشتند، هرگز دستاوردهای سیاست خارجی او را تحسین نمی‌کنند.

با این حال دولت  بایدن اصرار دارد که توافق هسته‌ای جدیدی در راه نیست. آن هم در شرایطی که رهبران کشورهای مختلف خطوط کلی آتش‌بس قریب‌الوقوع در میانه تنش با ایران را ترسیم کرده‌اند. توافق نانوشته‌ای برای آزادی سه شهروند آمریکایی که به طور غیرمستقیم با آزادسازی درآمدهای فروش نفت ایران توسط ایالات متحده همراه است، جریان دارد.

امتیاز یا پیش مقدمه مذاکرات

ایالات متحده پیشتر به عراق اجازه داده که از 2.5 میلیارد یورو وجوه مسدود شده ایران برای پرداخت بدهی گاز و برق استفاده کند تا جهت خرید غذا و دارو مورد استفاده قرار بگیرد. ایران همچنین می‌تواند از ۷ میلیارد دلاری که در کره جنوبی نگهداری می‌شود برای خریدهای مشابه استفاده کند. تجارت بشردوستانه مدت هاست که از تحریم های ایالات متحده مستثنی شده است. با این حال، طبق طرحی جدید، وزارت خزانه‌داری ایالات متحده به بانک‌های کره‌جنوبی تضمین‌های صریح می‌دهد و به آنها در مورد آزادسازی وجوه غرامت می پردازد.

این ترتیبات همچنین سطح غنی‌سازی اورانیوم ایران را تا 60 درصد محدود کرده و تحریم‌های جدید آمریکا را کاهش می‌دهد. به ادعای نویسنده المانیتور، حملات به پیمانکاران آمریکایی در سوریه و عراق متوقف می‌شود، برخی از همکاری ها را با آژانس بین المللی انرژی اتمی باز می گرداند و از ارسال موشک های بالستیک به روسیه خودداری می کند.

مهار اسرائیل با اهمیت است

به نوشته فیتزپاتریک، چنین بده و بستانی نشان از تحقق یک آتش بس است.اما قانونگذاران جمهوریخواه ایالات متحده به طور قابل پیش بینی از تداوم این وضعیت ناراضی هستند. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، که قاطعانه با هرگونه ازسرگیری برجام مخالفت کرده است، به نظر می‌رسد نسبت به آنچه که او به عنوان یک «معامله کوچک» توصیف می کند، رویکردی میانه‌روانه‌تری دارد. رضایت او بسیار مهم است، زیرا اسرائیل می تواند نقش یک خرابکار را به خوبی ایفا کند. درست همانطور که حمله پهپادی 23 مارس، دیپلماسی را برای چندین ماه به عقب انداخت، حمله خرابکارانه اسرائیل به تاسیسات هسته ای ایران می‌تواند مذاکرات را به هم بزند.

اسرائیل بارها و بارها برای پایان دادن به پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران به اهرم های مختلفی چون ترور دانشمندان هسته ای و اختلال در سیستم های کامپیوتری فعال در کارخانه‌های غنی‌سازی متوسل شده است. این بازیگر اخیرا، یعنی در آوریل 2021، یک مرکز سانتریفیوژ در نطنز را هدف قرار داد. با این حال، هیچ یک از حملات اسرائیل هرگز برنامه هسته ای را بیش از یک سال به عقب نیانداخته است.در عوض، ایران همیشه با تقویت برنامه هسته‌ای خواشد، به تحریم های آمریکا و ماجراجویی های اسرلائیل پاسخ داده است.

پیامدهای رویارویی با ایران

به ادعای فیتزپاتریک، غنی‌سازی تا 90 درصد، انگلیس، فرانسه و احتمالاً آلمان را وادار می‌کند که تحریم‌های سازمان ملل را که ذیل برجام لغو شده بودند، احیا کنند هرچند ایران نیز تهدید کرده که در پاسخ از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای خارج خواهد شد. اگر ایران در آستانه گریز هسته‌ای قرار گیرد، حمله به تاسیسات این کشور می‌تواند پیامدهای منفی بسیاری به دنبال داشته باشد.

حملات هوایی محدود علیه تأسیسات هسته‌ای ایران می تواند به یک درگیری بزرگتر تبدیل شود.به ادعای نویسنده المانیتور پاسخ ایران احتمالاً می تواند حملات نامتقارن در سراسر جهان و استفاده از جنگ سایبری بدون مرز باشد. ایران بازرسان را اخراج می‌کند، تأسیسات مخفی جدیدی می‌سازد، و در سریع‌ترین زمان ممکن در آستانه گریز هسته ای قرار می گیرد.

تنش زدایی لازم است

در چنین شرایطی نیاز به تنش زدایی روشن است. زمانی که ایران در ماه اگوست گذشته تلاش اتحادیه اروپا برای احیای برجام را رد کرد، ایالات متحده گفت که برجام دیگر در دستور کار نیست. سپس( به ادعای المانیتور) ایران صدها پهپاد مورد استفاده برای حمله به زیرساخت‌های غیرنظامی اوکراینی را به روسیه تحویل داد.( ایران بارها ضمن تایید همکاری نظامی اش با روسیه، دخالت در نبرد اوکراین را رد کرده است).

ایالات متحده و متحدانش هرگز تلاش برای آزادی سه گروگان آمریکایی را متوقف نکردند. آن طرح ها و ترتیبات گسترده تر، شایسته تشویق بی حد و حصر هستند. در حالی که آتش‌بس کمک چندانی به عقب انداختن پیشرفت برنامه هسته ای ایران نمی‌کند اما می‌تواند از بدتر شدن اوضاع جلوگیری ‌کند.