غنیمت‌های شورش واگنر؛ پوتین امپراطوری پریگوژین را مصادره می‌کند

به گزارش اکوایران، در ساعاتی پس از اینکه ارتش متشکل از محکومان و مزدوران سابق، پیشروی خود به سمت مسکو را متوقف کرد، کرملین تصمیم گرفت تا کنترل کامل امپراتوری جهانی را که توسط این یوگنی پریگوژین ساخته شده بود را در دست بگیرد.

به نوشته وال‌استریت ژورنال، معاون وزیر خارجه روسیه به دمشق رفت تا شخصاً پیامی را به بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه برساند: نیروهای گروه واگنر دیگر در آنجا مستقل عمل نخواهند کرد. مقامات ارشد وزارت خارجه روسیه با رئیس‌جمهور جمهوری آفریقای مرکزی که محافظان شخصی او را مزدوران واگنر تشکیل می‌دهند، تماس گرفته و تضمین کردند که بحران روز شنبه در برنامه‌های روسیه در آفریقا خللی وارد نخواهد کرد. جت‌های دولتی وزارت موقعیت‌های اضطراری روسیه از سوریه به مالی، یکی دیگر از پایگاه‌های خارجی کلیدی واگنر پرواز کردند.

به گفته دیپلمات‌ها و افسران اطلاعاتی، فراریان واگنر، افرادی که در جریان گفتگوها قرار گرفتند، جنب‌وجوش دیپلماتیک کرملین منعکس‌کننده تلاش ولادیمیر پوتین برای کم‌اهمیت جلوه‌دادن هرج‌ومرج داخلی و اطمینان‌دادن به شرکای روسیه در آفریقا و خاورمیانه است که عملیات‌های واگنر در این کشورها بدون وقفه ادامه خواهد یافت. اگرچه از حالا، تمام این عملیات‌ها تحت مدیریت جدیدی قرار می‌گیرند.

پوتین گردن گرفت

روسیه که سال‌ها هرگونه ارتباط با واگنر را انکار می‌کرد، در تلاش است تا شبکه گسترده‌ای که پریگوژین و دستیارانش مدیریت می‌کردند را در اختیار بگیرد. البته مشخص نیست که پس از شورش نافرجام شنبه، روند انتقال فرماندهی با چه سرعتی انجام شود.

جی پیتر فام، فرستاده ویژه سابق در منطقه ساحل غرب آفریقا گفت: «واگنر به روسیه کمک کرد تا نفوذ خود را گسترش داده و حالا دولت دوست ندارد آن را از دست بدهد. واگنر به دولت کمک کرد که نقش خود در این عملیات‌ها را انکار کند. سؤال این است که آیا آنها می‌توانند پیچیدگی آن را مدیریت کرده و از پس فشار برآیند»؟

به گفته مقامات غربی و اسنادی که وال‌استریت ژورنال مشاهده کرده است، واگنر با حداقل هزینه به کرملین کمک کرد تا نفوذی جهانی به دست آورده و درآمدهای شرکت هولدینگ پریگوژین و شبکه‌ای از شرکت‌های پوششی به انتقال پول‌ها به کرملین کمک می‌کردند را جمع‌آوری کند.

مقامات غربی گفتند که شرکت‌های واگنر صدها میلیون دلار در سال از آفریقا کسب می‌کردند که منبعی حیاتی برای حفظ نفوذ روسیه در این قاره و تأمین مالی جنگ در اوکراین است. منابع درآمد این گروه شامل صادرات طلای سودان به روسیه و همچنین الماس از جمهوری آفریقای مرکزی به امارات متحده عربی و چوب به پاکستان است.

طی سال‌ها، گروه واگنر به عنوان یک نیروی امنیتی برای رژیم‌های خودکامه خاورمیانه و آفریقا کار کرده و اخیراً به سراغ آمریکای لاتین و حوزه کارائیب رفته است. واگنر بیش از ۳۰ هزار جنگجو در اختیار دارد.

مزدوران واگنر با حمایت استراتژیست‌های سیاسی، سرمایه‌داران و زمین‌شناسان برای جستجوی منابع معدنی در مالی، سوریه و جمهوری آفریقای مرکزی مستقر شده‌اند. این گروه برای سرکوب اعتراضات ضددولتی به ونزوئلا و سودان پیشنهاد کمک داده است. طبق اسناد محرمانه فاش‌شده ارتش آمریکا، در اواخر فوریه، همکاران پریگوژین در سفری مخفیانه به هائیتی می‌خواستند خدمات خود را به دولت این کشور ارائه دهند؛ دولتی که در تلاش است تا کنترل پورت او پرنس را حفظ کند.

حدود ۶ هزار پرسنل واگنر به کارهای مختلفی در خارج از روسیه و اوکراین مشغول هستند؛ از حفاظت از معادن و سیاستمداران در جمهوری آفریقای مرکزی گرفته تا دفاع از چاه‌های نفت و سرزمین‌های تحت کنترل دولت سوریه. در مالی، سربازان واگنر با پشتیبانی جنگنده‌ها و هلی‌کوپترهای ساخت روسیه، همراه با سربازان دولت در روستاهای صحرا که تحت سلطه اسلام‌گرایان هستند، مستقر هستند.

اکنون سرنوشت عملیات‌های واگنر به این بستگی دارد که آیا کرملین می‌تواند هم‌زمان پریگوژین را به حاشیه رانده و امپراتوری او در سه قاره را حفظ کند؟ برخی از مقامات امنیت ملی می‌گویند که واشنگتن می‌تواند از فرصت پیش‌آمده برای پس‌گرفتن نفوذ خود در قاره‌ای که جای پای روسیه و چین در آن محکم است، استفاده کند.

دولت بایدن و دولت‌های اروپایی رهبران آفریقا را تحت فشار قرار داده‌اند تا همکاری با واگنر را متوقف کنند. غربی‌ها همچنین تحریم‌ها علیه این گروه را تشدید کرده‌اند. در ماه ژانویه، ویلیام برنز، رئیس سی‌آی‌ای یک فرمانده ارشد لیبی را تحت فشار قرار داد تا نیروهای واگنر را اخراج کند، زیرا می‌ترسید که این گروه بتواند به ثروت نفتی این کشور دست پیدا کند. وزارت خزانه‌داری واگنر را به دلیل اقداماتش در جنگ اوکراین به عنوان یک سازمان جنایتکار فراملی معرفی کرد.

روز سه‌شنبه، آمریکا شرکت‌های طلای آفریقایی که به واگنر برای تأمین مالی جنگش در اوکراین کمک می‌کردند را تحریم کرد. سخنگوی وزارت امور خارجه گفت که اقدامات بیشتر به زودی اعلام خواهد شد.

پوتین پس از سال‌ها انکار هرگونه رابطه کرملین با واگنر، در روز سه‌شنبه گفت که این گروه تا ماه می و به مدت یک سال، توسط دولت روسیه تأمین مالی می‌شد. فیدل گوانجیکا، مشاور امنیتی ریاست‌جمهوری این کشور گفت که وزارت دفاع روسیه که اولین‌بار واگنر را در سال ۲۰۱۸ به جمهوری آفریقای مرکزی اعزام کرد، هزینه ۳ هزار مزدور پریگوژین در آنجا را پرداخت می‌کند.

در روسیه، نیروهای واگنر تا اول جولای فرصت دارند تا با وزارت دفاع قرارداد امضا کنند. پریگوژین که هواپیمایش روز سه‌شنبه در بلاروس به زمین نشست، بارها گفته که افرادش قرارداد نخواهند بست. او در مورد حفظ کنترل عملیات‌های خارجی واگنر در زمان تبعیدش چیزی نگفته است.

لو آزبورن، تحلیلگر یک گروه تحقیقاتی منبع‌باز گفت: «تلگرام و کانال‌های ارتباطی واگنر که روز شنبه بدون فعالیت بودند، دوباره آنلاین شده‌اند». آزبورن گفت که آن‌ها عمدتاً حامل پیام یکسانی بوده و پریگوژین را به عنوان مردی که می‌تواند پوتین را سرنگون کند، ستایش می‌کنند.

تغییر نیروها

به گفته افراد مطلع، برای مقابله با چنین دیدی، سرگئی ورشینین، معاون وزیر خارجه روسیه در آخر هفته به دمشق رفت تا از اسد بخواهد از خروج جنگنده‌های واگنر از سوریه بدون نظارت مسکو جلوگیری کند. در بیانیه‌ای که دفتر اسد پس از این دیدار منتشر کرد، آمده که آن‌ها درباره هماهنگی، به‌ویژه با توجه به «رویدادهای اخیر» گفتگو کردند.

دو منبع آگاه گفتند که روز سه‌شنبه، به جنگنده‌های واگنر که عمدتاً به طور مستقل در سوریه فعالیت می‌کردند، دستور داده شد تا به یک پایگاه هوایی تحت مدیریت وزارت دفاع روسیه در شهر بندری لاذقیه سوریه بروند. نیروهای واگنر از این دستور اطاعت کردند.

حاکمیت نظامی مالی نیز امید دارد تا مسکو از کشوری که سال‌هاست در برابر اسلام‌گرایان در خطر است، محافظت کند. به دنبال درخواست‌های دولت کودتایی مالی برای پایان‌دادن به حضور امنیتی یک دهه‌ای سازمان ملل متحد، این هفته قرار است که سازمان ملل برای خروج ۱۳ هزار نیروی حافظ صلح رأی‌گیری کند.

به گفته مقامات امنیتی غربی، دولت مالی که ماهانه ۱۰ میلیون دلار به واگنر می‌پردازد، برای پرکردن این خلأ روی مزدوران پریگوژین حساب باز کرده است. گروه واگنر از هلیکوپترهایی استفاده می‌کند که سربازان مالی برای جنگ علیه نیروهای تکفیری استفاده می‌کردند. این مأموریت بوی یک فعالیت مشترک بخش دولتی و خصوصی را می‌دهد. دولت روسیه هواپیما، تجهیزات سنگین و سایر ادوات را برای واگنر تأمین است.

به گفته یک افسر اطلاعاتی ایالات متحده، روسیه به سربازان و پرسنل واگنر گفته که در پست‌های خود بمانند و امتناع از انجام‌وظیفه عواقب سختی خواهد داشت.

ردپای جنگ

از زمانی که پوتین جنگ اوکراین را آغاز کرد، واگنر گام‌هایی تهاجمی برای گسترش حضور خود در آفریقا و فراتر از آن برداشته است. در آغاز سال، واگنر آگهی‌های استخدام جدیدی برای نیروهای باتجربه منتشر کرد و از گسترش فعالیت خود در این قاره خبر داد.

در ماه ژانویه، واگنر درباره اعزام نیروی نظامی به بورکینافاسو، کشوری در غرب آفریقا که توسط تکفیری‌ها تهدید می‌شود گفتگو کرد. همچنین پروپاگانداهای این گروه نشان می‌دهند که توجه واگنر به سمت ساحل عاج است.

در ماه فوریه، آمریکا اطلاعاتی به اشتراک گذاشت که از نقشه پریگوژین برای کمک به شورشیان چاد جهت بی‌ثبات‌کردن دولت و احتمالاً کشتن رئیس‌جمهور این کشور که متحدی مهم برای غرب است، پرده برمی‌داشت.

گزارش سازمان ملل در سال جاری حاکی از آن است که مربی‌های واگنر سربازان محلی در جمهوری آفریقای مرکزی را آموزش داده تا کنترل مناطق استخراج الماس را به دست بگیرند. بر اساس گزارش‌ها، هدف آن‌ها ایجاد یک کریدور از مناطق تحت کنترل واگنر به سمت مرکز تجارت مواد معدنی دوبی بود.

مارات گابیدولین، یکی از فرماندهان سابق واگنر در سوریه مطمئن نیست که این سازمان چگونه می‌تواند بدون بنیانگذارش زنده بماند. او در مصاحبه‌ای در ماه گذشته گفت که خروج واگنر از جمهوری آفریقای مرکزی باعث بروز جنگ داخلی می‌شود.

گوانجیکا، مشاور امنیت ریاست‌جمهوری این کشور پیشروی مسلحانه واگنر به مسکو را یک اختلاف داخلی بین پوتین پریگوژین دانست که پیامد کمی برای این کشور آفریقایی خواهد داشت. او گفت: «اینکه می‌بینیم چیزی تغییر نکرده، اطمینان‌بخش است».