به گزارش اکوایران، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران هفته گذشته به قطر، عمان، کویت و امارات متحده عربی سفر کرد. بر اساس توافقنامه دیپلماتیک 10 مارس با میانجی‌گری چین، ایران از فرصت‌ها برای بهبود چشمگیر روابط خود با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و مصر استفاده می‌کند.

طبق آنچه در گزارش رسپانسیبل استیت کرفت آمده، امیرعبداللهیان تور خلیج فارس خود را در 19 ژوئن در دوحه آغاز کرد. روز بعد، وی با امیر شیخ تمیم بن حمد در پایتخت قطر برای گفتگو در مورد افغانستان، فلسطین و سایر مسائل بین المللی مورد توجه هر دو کشور دیدار کرد. دیپلمات ارشد تهران بر عزم جدی جمهوری اسلامی برای گسترش روابط دوجانبه با قطر در حوزه های تجاری، اقتصادی و فرهنگی تاکید کرد.

مدت کوتاهی پس از دیدار امیرعبداللهیان با رئیس دولت قطر، دوحه میزبان مذاکرات بین انریکه مورا، میانجی اتحادیه اروپا و علی باقری کنی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای تهران بود، آن هم چند روز پس از آن که رهبر ایران اعلام کرد که توافق هسته‌ای جدید با قدرت‌های غربی امکان‌پذیر است.

روز بعد امیرعبداللهیان برای دور دوم و سوم تور خود وارد عمان و کویت شد. دیپلمات ارشد تهران در سفر به مسقط با سید بدر البوسعیدی همتای عمانی خود دیدار کرد. آنها در دیداری که امیرعبداللهیان از آن به عنوان «سازنده» یاد کرد، در مورد مسائل دوجانبه گفتگو کردند. وزیر امور خارجه سلطان نشین گفت: «در دیدگاه‌های دو کشور بر سر یک سری مسائل اتفاق نظر وجود دارد که به ثبات، امنیت و صلح کمک می کند.» با تاکید بر سفر اخیر سلطان هیثم بن طارق السعید به تهران، عمان همچنان نقش پل ارتباطی مهمی بین ایران و غرب ایفا می‌کند و تلاش‌های دیپلماتیک قطر را تحسین می‌کند.

امیرعبداللهیان در کویت با شیخ احمد نواف الاحمد الصباح نخست وزیر کویت دیدار کرد. دیپلمات ارشد کشورمان در ادامه این دیدار در شبکه های اجتماعی اعلام کرد: حل چالش ها با مشارکت جمعی کشورهای منطقه بهترین راه برای دستیابی به پیشرفت ملت‌ها و تامین امنیت خلیج فارس است.

وزیر امور خارجه ایران سفر خود به شورای همکاری خلیج فارس را در امارات به پایان رساند. امیرعبداللهیان در دیدار با شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان، بر اهمیت ایجاد رویکرد بین المللی برای اقدامات چندجانبه مبتنی بر همکاری و مشارکت تاکید کرد. ایران و امارات همچنین قرارداد دوجانبه خدمات حمل و نقل هوایی امضا کردند.

هر دو طرف ایرانی و عرب خلیج فارس منافع خود را در گفتگوی بیشتر و ادامه تنش‌زدایی دارند. به اعتقاد دکتر بادر السیف، استاد دانشگاه کویت، تهران به تعهدات خود در زمینه بهبود روابط با سایر کشورهای همسایه پایبند است، در حالی که کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به نوبه خود اکنون «فصلی پرتنش را ورق می زنند و تلاش می کنند صفحه جدیدی باز کنند.» 

بدین ترتیب، آونگ ماجراهمچنان بین تشدید و کاهش تنش در نوسان است. به گفته السیف، اکنون که به سمت کاهش تنش در حرکت است، دیپلمات ارشد تهران و همتایانش در خلیج فارس باید از گذشته درس بگیرند و از تعامل مجدد با روش‌های آزمایش شده که نتایج پایداری به همراه ندارد، به بهترین شکل احتراز کنند: «تفکر جدید مورد نیاز است. ارکان آن باید شامل چندجانبه‌گرایی هماهنگ، دیپلماسی اقتصادی، اصلاحات آموزشی، مبادلات فرهنگی بیشتر، عدم مداخله و احترام متقابل به حاکمیت هر دو طرف باشد».

سیگنال آرامش به خلیج فارس

روابط نزدیک با شورای همکاری خلیج فارس به ایران برای غلبه بر چالش‌ها کمک می‌کند.

مهم است که این بازدیدها را در چارچوب تمایل تهران برای کاهش انزوای خود در حالی که کشورهای غربی به اعمال تحریم‌های سختگیرانه علیه ایران ادامه می دهند، مشاهده کنیم. ایجاد روابط قوی‌تر با عربستان سعودی و کشورهای کوچکتر شورای همکاری خلیج فارس برای چنین تلاش‌هایی حیاتی است.

 تریتا پارسی، معاون اجرایی موسسه کوئینسی، گفت: «راهبرد تهران در دور زدن تلاش‌های غرب برای منزوی کردن ایران تا حد زیادی بر این تلاش برای یکپارچگی سیاسی و اقتصادی با همسایگان نزدیک خود استوار است.»

دکتر عبدالله بابود، محقق عمانی و استاد مدعو در دانشگاه وسدا در توکیو، گفت که ایران مصمم است از توافق دیپلماتیک 10 مارس با عربستان سعودی برای «تقویت روابط خود با سایر کشورهای خلیج فارس» به روش هایی که می تواند به «توسعه همکاری ها کمک کند» استفاده کند. به ویژه در حوزه اقتصادی که ایران به حمایت‌های زیادی نیاز دارد، به ویژه با توجه به وضعیت اقتصاد آن.

دکتر بابود افزود که تهران به دنبال «آرامش دادن به کشورهای کوچکتر خلیج فارس در مورد سیاست‌های آینده خود در منطقه است.» وی معتقد است که سفر اخیر امیرعبداللهیان در شورای همکاری خلیج فارس «درباره تلاش ایران برای ایجاد پل‌های بیشتر با کشورهای خلیج‌فارس برای تضمین ثبات در منطقه و تقویت همکاری‌ها در زمینه‌های مختلف از جمله مهم‌ترین بخش که اقتصاد است» بود.

اثرات توافق عادی‌سازی روابط عربستان و ایران

پویایی شکل‌دهنده روابط شورای همکاری خلیج فارس و ایران با توجه به توافق دیپلماتیک 10 مارس بین ریاض و تهران تغییر کرده است. نقش پکن در میانجیگری این توافق از دیدگاه سیاست‌گذاران خلیج فارس قابل توجه است. کشورهای شورای همکاری خلیج فارس با درک این موضوع که چین نقش دیپلماتیک قاطع‌تری را در منطقه ایفا می کند و در عین حال خلأهای ایجادشده ناشی از شکست سیاست خارجی واشنگتن در ایجاد ثبات بیشتر در خاورمیانه را پر می‌کند، نفوذ رو به رشد پکن را از منظر ترویج صلح در منطقه به طور بالقوه مثبت می‌دانند. 

دکتر جوزف کیچیچیان، کارشناس ارشد مرکز تحقیقات و اسلامی ملک فیصل، گفت: «ریاض و شرکای شورای همکاری خلیج فارس از نقش چین در تسهیل روابط در حال انجام قدردانی می‌کنند، هرچند محتاط هستند و نمی‌خواهند امیدهای خود را بی‌جا افزایش دهند». وی افزود: «شرایطی در مراحل مختلفی قرار داده شده است، که ظاهراً توسط پکن تضمین شده است که در واقع به این معنی است که همه طرف‌ها به کندی حرکت خواهند کرد. زمان تعیین خواهد کرد که چه پیشرفتی حاصل می‌شود.»

حتی قبل از شروع این دوره جدید تنش‌زدایی سعودی-ایرانی، عمان، قطر و کویت به شیوه‌های بسیار عمل گرایانه با ایران برخورد کردند و روابط گرم را با تهران تقویت کردند. با این حال، این اعضای «دوست» شورای همکاری خلیج فارس، به طرق مختلف و در ابعاد مختلف، نسبت به احساس ناامنی عربستان سعودی در برابر تهران حساس بودند. این عامل محدودیت‌هایی را برای روابط آنها با ایران ایجاد کرد. اکنون که روابط ایران و عربستان در حال گرم شدن است، کشورهای کوچکتر شورای همکاری خلیج فارس می‌توانند با نگرانی بسیار کمتری در مورد مسائل مربوط به ریاض، روابط خود با تهران را تقویت کنند.

دکتر بابود گفت: «این توافق جدید بین ایران و عربستان سعودی درها را به روی کشورهای [کوچکتر] خلیج فارس باز می‌کند تا در همکاری با ایران بیشتر و به جلو حرکت کنند. این کار را آسان می کند زیرا آنها به خاطر تعمیق روابط خود با ایران سرزنش نمی‌شوند. بنابراین، به نوعی این برای کشورهای کوچکتر خلیج فارس مثبت است که اکنون به جلو حرکت کنند و آنها می‌بینند که موافقت عربستان در این زمینه وجود دارد.