سقوط امپراطوری آفریقایی واگنر؛ فرصت طلایی در انتظار واشنگتن؟

به گزارش اکوایران، توافق پوتین و پریگوژین که به شورش پایان داد باید به عنوان نشانه‌ای از اهمیت واگنر برای رژیم روسیه تلقی شود.

طبق آنچه در گزارشی تحلیلی از نشنال اینترست آمده، شورش کوتاه‌مدت به رهبری یوگنی پریگوژین، رئیس واگنر، باعث شد تا تحلیل‌گران زیادی در مورد آینده گروه واگنر در آفریقا گمانه‌زنی کنند و استدلال کنند که نقش آن در این قاره اکنون زیر سوال است. این تحلیل‌ها تمایل دارند آشفتگی فعلی در داخل کرملین را برجسته کنند و اهمیت سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی و ژئوپلیتیکی واگنر در جنگ اوکراین را کم‌رنگ جلوه دهند. در حالی که برخی ممکن است استدلال کنند که تصمیم ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه برای رها کردن پریگوژین در تبعید بلاروس، نشان‌دهنده تضعیف قدرت او است،.

واقعیت این است که تلاش‌های جنگی روسیه بر سود سرمایه‌گذاری‌های تجاری آفریقایی واگنر متکی است. با کنترل تقریباً کامل دولت در جمهوری آفریقای مرکزی (CAR)، حضور قوی در مالی، لیبی و سودان، و شایعه استقرار نظامی در کشورهای سراسر ساحل، از جمله بورکینافاسو و چاد. شبکه واگنر در آفریقا قوی، چندوجهی و موثر است. اما مهم‌تر از آن، این شبکه‌ای است که تا حدی برای کاهش پیامدهای مالی جنگ اوکراین ساخته شده است.

چنبره‌ٔ واگنر بر منابع ملل قاره سیاه 

واگنر از طریق قراردادهای منابع، از جمله طلا و الوار در جمهوی آفریقای مرکزی و نفت در لیبی، که برای حمایت از جنگ در اوکراین به روسیه فرستاده می‌شود، پرداخت هزینه خدمات امنیتی در کشورهای بی‌ثبات آفریقا را تضمین می‌کند. در جمهوری آفریقای مرکزی، گزارش‌ها نشان می‌دهد که کنترل واگنر در هر بخش از اقتصاد - نه تنها منابع طبیعی بلکه همچنین فروش محصولات عابران پیاده مانند آبجو - که پاداش‌های مالی هنگفتی را برای مسکو درو می‌کند، گسترش می‌یابد. کارشناسان تخمین می‌زنند که کنترل واگنر بر جنگل‌داری و معدن طلای نداسیما در جمهوری آفریقای مرکزی به تنهایی می‌تواند میلیاردها دلار درآمد ایجاد کند. با وجود این این سرمایه‌ها، شکست تحریم‌های غرب کمی آسان‌تر از برآوردهای قبلی به نظر می‌رسد.

محاسبهٔ استراتژیک پوتین

نکته اصلی این است که پوتین به واگنر نیاز دارد - سرمایه‌گذاری‌های این گروه یک راه نجات حیاتی برای جنگ است. و متأسفانه برای پوتین، پریگوژین مردی است که موفقیت واگنر را تضمین کرده است. مدل کسب و کار پریگوژین یکی از بزرگترین کمک‌ها به اهداف ژئوپلیتیک روسیه در سال‌های اخیر است. با مرگ یا زندانی شدن پریگوژین، پوتین پایداری مدل واگنر را تهدید خواهد کرد. نیروهای واگنر وفادار به پریگوژین ممکن است تغییر یک‌جانبه در سلسله مراتب نهادی و ساختار سازمانی گروه را نپذیرند. در چنین شرایطی مبارزه درونی برای کنترل و رهبری مطمئناً پدیدار خواهد شد و ظرفیت آن را برای انجام عملیات‌های حیاتی و سرمایه‌گذاری‌های تجاری محدود می‌کند. بنابراین، تصمیم پوتین برای امان دادن به پریگوژین معادل یک سیلی بر مچ دست و ناشی از درک عمل‌گرایانه اهمیت فعالیت‌های واگنر در جنگ اوکراین بود. این قرارداد نوعی بیمه‌نامه است که به پوتین اجازه می‌دهد در کوتاه مدت از واگنر بهره‌مند شود و در عین زمان بخرد تا کنترل پریگوژین بر امپراطوری‌اش را بدون تهدید عملیات گروه کاهش دهد.

اما انعطاف‌پذیری مالی تنها یکی از مزایای بسیاری است که روسیه از دزدسالاری استراتژیک پریگوژین در آفریقا به دست می‌آورد. کشورهای شاهد حضور واگنر از جمله مالی و جمهوری آفریقای مرکزی از رای دادن برای محکومیت تهاجم اوکراین امتناع کردند. در همین حال، کمپین‌های اطلاعات نادرست در سراسر این قاره، حمایت قوی از روسیه را تقویت می‌کند و در عین حال از احساسات ضدغربی که در برخی از بخش‌های این قاره، به ویژه در مالی و ساحل به وجود آمده، بهره‌برداری می کند.

بنابراین، توافق پوتین و پریگوژین که به شورش پایان داد، باید تا حدی به عنوان یک محاسبه استراتژیک توسط پوتین تلقی شود. وسعت امپراطوری ساخته شده توسط پریگوژین و عملیات واگنر در سراسر آفریقا را نباید دست کم گرفت. در واقع، این گروه در حداقل دوازده کشور آفریقایی عملیات اقتصادی، سیاسی یا نظامی انجام می‌دهد. در حالی که پوتین ممکن است نیروهای واگنر فعال در اوکراین را مجبور به ادغام در ارتش روسیه (یا پذیرش تبعید در بلاروس) کند، نیروهایی که در سراسر آفریقا فعالیت می‌کنند احتمالاً دست‌نخورده باقی خواهند ماند زیرا پوتین در تلاش است تا کنترل واگنر را از پریگوژین بگیرد.

فرصت طلایی برای ایالات متحده

با این حال، تحلیل‌گران به درستی موافقند که تردید در مورد ارزش استراتژیک واگنر ممکن است حداقل در آینده نزدیک مانع از گسترش واگنر به کشورهای جدید در آفریقا شود. شورش پریگوژین ممکن است آغازگر دوره‌ای از تردید نسبت به مشارکت واگنر در میان رهبران آفریقا باشد. 

بنابراین، از نگاه تحلیل‌گران ایالات متحده، شورش به دولت بایدن فرصتی حیاتی، هرچند کوچک، برای از بین بردن تسلط روسیه بر این قاره، به ویژه در ساحل، داده است. استفاده از تردید آفریقایی‌ها در قبال گروه واگنر پس از شورش می‌تواند به ایالات متحده اجازه دهد تا با نفوذ روسیه در این قاره به مقابله جدی بپردازد. تلاش‌هایی مانند تصویب کمک‌های بشردوستانه اضطراری به بورکینافاسو و مالی، و انتصاب یک فرستاده ویژه برای ساحل، سمتی که از زمان روی کار آمدن دولت خالی مانده است، تضمین می‌کند که منطقه یک اولویت باقی می‌ماند آن هم در حالی که به کشورهای ناامن، یک شریک بین المللی جایگزین ارائه می‌دهد.

در حالی که جهان با تأثیرات مهم شورش پریگوژین دست و پنجه نرم می‌کند، ایالات متحده باید از دست کم گرفتن اهمیت استراتژیک گروه واگنر در آفریقا برای روسیه اجتناب کند. فقدان تعامل کافی با کشورهای آفریقایی که توسط واگنر هدف قرار گرفته‌اند، ممکن است بزرگترین خلل در تلاش‌های غرب برای توقف جنگ روسیه در اوکراین باشد. به لطف پریگوژین، فرصتی حیاتی برای ایالات متحده برای تضعیف امپراطوری واگنر ایجاد شد؛ فرصتی که ایالات متحده نمی‌تواند از آن چشم‌پوشی کند.