دنیای کوچک پوتین؛ چرا رهبر روسیه از سایه خود نیز می‌ترسد؟

به گزارش اکوایران، در اواخر این ماه، رهبران بریکس در آفریقای جنوبی برای اجلاس سالانه خود ملاقات خواهند کرد. با این حال، ولادیمیر پوتین در این نشست غائب خواهد بود.

به نوشته پلوتیکو، پس از ماه‌ها اصرار بر شرکت در گردهمایی سالانه کشورهای عضو برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی، سرانجام پوتین تصمیم گرفت از این سفر اجتناب کند؛ زیرا دولت آفریقای جنوبی نمی‌تواند تضمین کند که رهبر روسیه را دستگیر نکرده و به دادگاه لاهه نفرستد.

متحدان پوشالی

عدم حضور پوتین تأثیر ژئوپلیتیکی حکم بازداشت پوتین از سوی دیوان بین‌المللی دادگستری را نشان می‌دهد. این حکم که در ماه مارس برای جنایت جنگی ربودن کودکان اوکراینی صادر شد، توانایی او برای نمایندگی روسیه در گردهمایی‌های بین‌المللی و تعامل با دیگر رهبران جهان را مختل می‌کند. آفریقای جنوبی که همراه با ۱۲۲ کشور دیگر اساسنامه روم را تصویب کرده‌اند، موظف به دستگیری پوتین در صورت حضور در حوزه قضایی آن‌ها هستند.

دولت آفریقای جنوبی تلاش کرد تا راهی برای بازداشت‌نکردن پوتین بیابد. اما بزرگترین حزب اپوزیسیون از دولت شکایت کرد تا آن را مجبور به دستگیری پوتین کند. سپس در یک پرونده قضایی، رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی استدلال کرد که روسیه به صراحت اعلام کرده که دستگیری پوتین معادل اعلان جنگ است. با این حال و در پایان، تلاش‌های دولت آفریقای جنوبی بی‌ثمر ماند. هنگامی که آن‌ها نتوانستند تضمینی برای مصونیت ارائه کنند، پوتین تصمیم گرفت که این سفر بسیار خطرناک خواهد بود.

تاکنون رهبر روسیه حکم دستگیری دیوان بین‌المللی دادگستری را رد کرده است، زیرا روسیه عضوی از اساسنامه روم نیست. اما این مهم نیست زیرا اوکراین صلاحیت دادگاه را به رسمیت شناخته و جنایات پوتین در اوکراین انجام شده است. اکنون روسیه در دستیابی به اهداف دیپلماتیک و سیاسی با موانعی روبرو شده که جهان پوتین را کوچک می‌کند.

به عنوان مثال، در اجلاس هفته گذشته روسیه و سران کشورهای آفریقایی، تنها ۱۷ رهبر شرکت کردند. در اجلاس قبلی، این عدد ۴۳ بود. همچنین از زمان آغاز حمله روسیه به اوکراین، پوتین سفر خود به خارج از روسیه را به طور قابل توجهی محدود کرده است.

حتی دولت‌های همدل با روسیه، مانند آفریقای جنوبی دیگر نمی‌توانند در صورت تمایل پوتین به سفر به این کشورها قول مصونیت بدهند. احزاب اپوزیسیون، جامعه مدنی و قوه قضائیه مستقل به این معنی است که احتمال دستگیری در کشورهای عضو دیوان بین‌المللی دادگستری فارغ از خواست دولت‌ها، همچنان برقرار است.

حتی سابقه این اتفاق نیز وجود دارد. پس از اینکه دادگاه محلی بر اساس کیفرخواست دیوان بین‌المللی دادگستری حکم داد که عمر البشیر، رئیس‌جمهور سابق سودان باید دستگیر شود، او در سال ۲۰۱۵ از نشست اتحادیه آفریقا در آفریقای جنوبی فرار کرد. دولت آفریقای جنوبی به البشیر قول داده بود که دستگیر نخواهد شد، اما دادگاه نظر دیگری داشت.

بنابراین، در حالی که امروزه احتمال استرداد پوتین به لاهه بسیار بعید به نظر می‌رسد، این مسئله بعدا می‌تواند تغییر کند. زمانی که دیوان بین‌المللی دادگستری برای یوگسلاوی سابق تشکیل شد، هیچ‌کس باور نمی‌کرد که عاقبت اسلوبودان میلوشویچ، رئیس‌جمهور پیشین یوگسلاوی به دادگاه لاهه بکشد.

و حتی اگر پوتین نیز هرگز دستگیر نشود، اصل حکم هدفی را دنبال می‌کند. این حکم گواهی بر بی‌عدالتی جنگ روسیه علیه اوکراین و مسئولیت‌داشتن شخص پوتین در قبال جنایات انجام شده است.

تا ابد سایه دستگیری و استرداد بر پوتین سنگینی خواهد کرد.

دنیای کوچک پوتین

نکته جالب این است که تصمیم رهبر روسیه برای سفرنکردن به آفریقای جنوبی ممکن است با شورش ناموفق یوگنی پریگوژین، رئیس واگنر نیز مرتبط باشد، زیرا سفر به خارج می‌تواند فرصت‌هایی را برای دیگر آشوب‌سازان ناراضی باز کند.

این دقیقاً یکی از سناریوهایی است که در آن حکم بازداشت دیوان بین‌المللی دادگستری می‌تواند وارد عمل شود. یکی از رهبران آینده روسیه ممکن است استرداد پوتین و نزدیکانش به لاهه را در جهت منافع خود ببیند، زیرا این راهی است برای انداختن تقصیر یک جنگ نافرجام بر شانه‌های رژیم قدیمی. بنابراین، سیاست داخلی روسیه و مصلحت‌بازی نخبگان آن می‌تواند دیوان بین‌المللی دادگستری را به گزینه‌ای جذاب برای نحوه برخورد رهبر آینده روسیه با پوتین تبدیل کند.

علاوه بر این، حکم بازداشت تابوی پاسخگو نگه‌داشتن رهبر روسیه در یک دادگاه ویژه بین‌المللی به جرم حمله به اوکراین را شکست. اکنون که دیوان بین‌المللی نشان داده که تعقیب پوتین خارج از توانش نیست، تشکیل چنین دادگاهی دیگر گام بزرگی به نظر نمی‌رسد.

بنابراین، از آنجایی که پوتین به جای ریسک سفر به آفریقای جنوبی، از طریق ویدئوکنفرانس به اجلاس می‌پیوندد، اکنون سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه برای نمایندگی کشورش به آفریقا سفر خواهد کرد.

اما لاوروف نیز باید از خود بپرسد که تا چه زمانی می‌تواند بدون مواجهه با احتمال دستگیرشدن به خارج سفر کند. وزیر خارجه روسیه یکی از مبلغان اصلی جنگ علیه اوکراین بوده و از طریق تبلیغات خود به این جنگ غیرقانونی کمک کرده است. بنابراین، نباید از احتمال صدور یک حکم دستگیری دیگر تعجب کرد که در نهایت، جهان لاوروف را به مکانی بسیار کوچک‌تر و خطرناک‌تر تبدیل کند. جهانی مشابه به دنیای امروز پوتین.