بده‌بستانی غیرمنتظره؛ بحران آب ایران و غرب را به هم نزدیک می‌کند؟

به گزارش اکوایران، ماه جولای (تیر) «گرم ترین ماه زمین» نام گرفت و شهرهایی مانند فونیکس در آریزونا و پکن که تقریباً در دو طرف مخالف کره زمین قرار دارند، از یک روند گرما رنج بردند.

به نوشته یورونیوز، در جهانی با پتانسیل رو به رشد برای درگیری نظامی، این تأثیرات بسیار ملموس تغییرات آب و هوایی باید به کشورهای دوست و دشمن یادآوری کند که تا چه حد با یکدیگر مرتبط هستند.

یک مکان خاص

اما یک مکان به طور خاصی برجسته است: ایران. این کشور نه تنها از گرمایش جهانی ضربه شدیدی خورده است، بلکه با چالش‌هایی در سطح منطقه‌ای و جهانی روبروست. بنابراین، نحوه مواجهه غرب با ایران تعیین‌کننده خواهد بود.

با این حال، از آنجایی که بحث‌های دو قطبی و سمی در ایالات متحده اجازه بحث‌های ظریف‌تر را نمی‌دهد، اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن نیار به چنین نوآوری‌های سیاستی دارند.

با توجه به اینکه اتحادیه اروپا طی سال گذشته موضع خود را در قبال تهران در مورد تعدادی از مسائل سخت‌تر کرده، پیدا کردن راهکار آسان نخواهد بود. با این حال، کشورهای عضو اتحادیه اروپا منافعی در منطقه دارند که نیازمند یک بده-بستان حداقلی است.

صرف دوری از دولت ایران، آن طور که برخی خواستار آن هستند، نه بر مسائل حقوق بشری تاثیر می‌گذارد و نه می‌تواند مسائل هسته‌ای یا دیگر چالش‌ها را حل کند.

اضافه شدن کمبود آب بر مشکلات ایران

این‌جاست که آب و هوا وارد داستان می‌شود: در حالی که جنوب اروپا در تابستان امسال با موج گرمای شدید دست و پنجه نرم می‌کند، ایران از رکوردشکنی دماها رنج برده است.

افزایش تبخیر به دلیل افزایش دما و کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، در کنار مدیریت ضعیف آب و افزایش مصرف آب برای مصارف کشاورزی، انرژی و صنعت، منجر به کمبودهای گسترده شده است.

در اوایل آگوست، دولت ایران در واکنش به گرمای شدید، تعطیلی سراسری اعمال کرد - در حالی که ایتالیا برای کسانی که در فضای باز کار می‌کنند مرخصی در نظر گرفته است.

کشاورزان در تظاهراتی خواستار افتتاح سدی توسط مسئولان، برای کمک به مناطق خشکسالی‌زده استان اصفهان شدند، آبان 1400

تاکنون، اعتراضات خشونت‌آمیز نادر بوده، اما در ایران اتفاق افتاده -برای مثال در خوزستان و اصفهان– و در اروپا (به ندرت، اما در اوایل امسال در فرانسه) رخ داد. تصادفی نیست که این استان سیستان و بلوچستان در شرق ایران بوده که طی ماه‌های پس از اعتراضات سراسری سپتامبر گذشته، شاهد بیشترین تظاهرات اعتراضی بوده است - و به گفته نمایندگان مجلس، آب این منطقه تا اواسط سپتامبر به پایان خواهد رسید.

به نظر می‌رسد که کمبود آب موضوعی است که بسیاری از مسائل سیاسی دیگر را که به‌ویژه ایران را درگیر کرده است، به هم مرتبط می‌کند.

رانت عامل کاهش رشد اقتصادی در جامعه‌ای است که با کاهش نرخ زاد و ولد و افزایش مهاجرت، به دلیل بیکاری بالا و نارضایتی سیاسی، جمعیت جوان آن پیرتر می‌شود.

همچنین چنین تلاش‌هایی گروه‌های جامعه -روستایی و شهری، کشاورزان و مصرف‌کنندگان- را در مقابل یکدیگر قرار می‌دهد، آن هم در شرایطی که هم تنش‌های قومی و هم شکاف‌های پیرامونی، بی‌ثباتی ایجاد می‌کنند.علاوه بر این، سیاست‌های مشتری‌گرایانه آب به نفع نزدیکان، به تقابل بیشتر مردم با دولت کمک کرده است.

گره زدن سرنوشت خود به روسیه در برابر غرب

و همه این‌ها قبل از نگاه کردن به تصویر منطقه‌ای است، جایی که درگیری‌ها با افغانستان، اختلافات با عراق و ترکیه بر سر جریان‌های آب فرامرزی، و تهدید درگیری با اسرائیل بر سر برنامه هسته‌ای این کشور، وزن بسیار بیشتری از نزدیکی اخیر تهران با عربستان سعودی دارد، که هنوز به آزمون گذاشته نشده است.

در سطح جهانی، تهران برای مقابله بهتر با غرب، سرنوشت خود را به روسیه و چین گره زده است، اگرچه وابستگی‌های اقتصادی و سیاسی ناشی از آن کمک چندانی به کاهش مشکلات عمیق زیست محیطی این کشور نمی‌کند.

بنابراین، تصویر بزرگ‌تری که باید در نظر گرفت، تصویری از کشوری است که با مسائل اساسی سیاسی، اقتصادی، زیست محیطی، اجتماعی و جمعیتی مواجه است.

آب ممکن است دلیلی برای ساختن پل باشد

اعتراف به چالش‌ها در برخورد با اثرات تغییرات آب و هوایی، مانند کمبود آب، تا حد زیادی به اقدام در جهت نیازهای فوری زیست محیطی کمک می‌کند.

گفت‌وگوی باز در مورد فرآیندهای احیاکننده منابع آبی که به طور محسوسی برای جامعه و اقتصاد ایران مفید خواهد بود، می‌تواند به ایجاد مبنایی برای اعتمادی که اکنون وجود ندارد، کمک کند.

چنین گفت‌وگویی هم‌چنین امکان تعامل با بازیگران داخلی، اعم از ملی و محلی، و هم‌چنین سازمان‌های بین‌المللی را در کشور فراهم می‌کند و در عین حال جامعه مدنی و آکادمیک را با خود همراه می‌کند.

این تلاش‌ها به اتحادیه اروپا کمک می‌کند تا دیپلماسی آب نوپای خود را به یک رویکرد عملیاتی تبدیل کند که می‌تواند در سایر مناطق جهان اعمال شود.

همچنین می‌تواند به عنوان الگویی برای برخورد با دیگر دولت‌های مورد اختلاف با اروپا، با شناسایی حوزه‌های سیاستی برای همکاری غیرایدئولوژیکی و مبتنی بر نیازهای انسانی، عمل کند.

با توجه به اینکه وضعیت پیرامونی ایران نشان از چالش‌های ژئوپلیتیکی آینده دارد، پایان دادن به بن بست فعلی و مشارکت در همکاری معنادار، به اتحادیه اروپا در تلاش برای تبدیل شدن به یک بازیگر مفید در سطح جهانی کمک خواهد کرد.