اعتباری که از دست رفت؛ چگونه قره باغ باتلاق پوتین شد؟

به گزارش اکوایران، میان واکنش ایروان به تنش های اخیر در قره باغ و درگیری های سال 2020 و پس از آن تفاوت بسیاری وجود دارد. پیشتر، ارمنستان به عنوان یکی از اعضای سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) به رهبری روسیه، از این ائتلاف درخواست حمایت کرد، اما حالا خود را کنار کشیده است.هرچند روسیه نیز احتمالا به واسطه دلایلی از کمک به ایروان خودداری خواهد کرد.

مسکو، متحدش را ناامید کرد

به نوشته اقتصادنیوز، منطق رسمی اصلی حاکم بر سازمان پیمان امنیت جمعی، تامین امنیت نظامی کشورهای عضو است؛ بدین طریق اعضا موظفند درصورت حمله، به کمک یکدیگر بیایند. از این منظر، سازمان پیمان امنیت جمعی شباهت هایی با ناتو دارد، زیرا ماده 5 پیمان آتلانتیک شمالی نیز بر دفاع جمعی تاکید دارد.با این حال، پس از انقلاب های رنگی که منجر به سرنگونی چندین رژیم مستقر پسا شوروی در اواسط دهه 2000 شد، سازمان پیمان امنیت جمعی هدف تازه ای لحاظ کرد؛ حمایت از رژیم های سیاسی مستبد حاکم، رویکردی که ساختارهای دیکتاتوری را تقویت کرد.در همین راستا حمایت روسیه از قاسم جومارت توقایف، رئیس جمهوری قزاقستان جهت سرکوب ناآرامی های سال 2022 در قاب تمایل کرملین جهت حفظ ثبات این کشور قابل تبیین است. این اولین باری بود که سازمان پیمان امنیت جمعی مکانیزم دفاع جمعی را فعال کرد و ماموریتی را به بهانه مداخله خارجی در قزاقستان کلید زد.

اما سال 2020 زمانی که ارمنستان درخواست کمک کرد، خواسته اش رد شد. آنگونه که مسکو تایمز نوشته، سرخوردگی ارمنستان از سازمان پیمان امنیت جمعی به دلیل خودداری سازمان از کمک به ایروان در زمان جنگ با آذربایجان در سال 2022 است. با این حال، برخلاف جنگ دوم قره باغ کوهستانی، سال گذشته،آذربایجان در جریان درگیری های مرزی مستقیما به خاک ارمنستان حمله کرد. ایروان تصور می کرد، روسیه چاره ای جز فراخوانی دیگر اعضای ائتلاف بر اساس ماده 4 ندارد.اما روسیه به کمک ایروان نیامد. روسیه به واسطه حمله به اوکراین در فوریه 2020 در موقعیتی نبود تا از متحدش حمایت کند.

اعتباری که از دست رفت!

ارمنستان از انفعال روسیه درس گرفت و تغییر در رویکرد سیاست خارجی اش را کلید زد و به متحد قدرتمند تازه اش یعنی ایالات متحده تکیه زد. سپتامبر 2022، نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا، از ارمنستان دیدار کرد و به این ترتیب به بالاترین مقام آمریکایی تبدیل شد که از زمان استقلال ایروان به این کشور سفر کرده است. ژانویه، ارمنستان از میزبانی آموزش نظامی اعضای پیمان امنیت جمعی  خودداری کرد. این کشور چندی پیش نیز با نیروهای آمریکایی رزمایشی نظامی برگزار کرد.در همان بازه زمانی، نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان تایید کرد که ارمنستان تحت صلاحیت دادگاه کیفری بین المللی (ICC) قرار خواهد گرفت. ماه مارس، دادگاه کیفری بین‌المللی حکم بازداشت پوتین را به دلیل اخراج غیرقانونی کودکان اوکراینی به روسیه صادر کرد.در حال حاضر، زوشن است که روسیه اعتبار خود را به عنوان یک حافظ صلح منطقه از نظر ایروان از دست داده است.

در طول دوره ریاست پوتین، روسیه دیدگاهی امپریالیستی نسبت به همسایگانش داشته و دارد، در همین راستا جنگ علیه اوکراین صدمات جبران ناپذیری به اعتبار و نفوذ مسکو در فضای پسا شوروی وارد کرده است. چنین رویکردی عواقب خطرناکی به دنبال دارد. به باور ناظران اگر روسیه حقیقا به ثبات منطقه اهمیت می داد، منطقه شاهد مرگ غیرنظامیان و وقوع بحران انسانی در قره باغ کوهستانی نبود.به گفته این گروه اگر مسکو به وظایفش به عنوان حافظ صلح عمل می کرد، باکو به درگیری با ایروان ادامه نمی داد. از منظر آنها انفعال روسیه خطرات بالقوه ای را برای سایر کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی ایجاد کرده است. یک سال پیش، یک رشته درگیری در مرز قرقیزستان و تاجیکستان رخ داد که روسیه نتوانست ماموریت های نظارتی را به سرانجام برساند. بیش از 30 سال پیش، فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی زمینه را برای درگیری‌های کنونی در سراسر منطقه فراهم کرد. روسیه امروز به واسطه انحراف از مسیر اصلی و درگیری در جنگ اوکراین رسما منفعل و در عین حال بی اعتبار شده است.