به گزارش اکوایران، رهبران سیاسی حماس با استفاده از آسایش دوحه در حال مذاکره برای تبادل اسرا با اسرائیل بوده‌اند. دیگرانی که تحت حمایت حزب‌الله در بیروت زندگی می‌کنند به طور پراکنده با مطبوعات صحبت می‌کنند. با این حال، حداقل به گفته چهار مقام اسرائیلی و عرب، بازیگران کلیدی حماس رهبران نظامی آن در داخل نوار غزه هستند.

یک مقام قطری آگاه از مذاکرات به فارن پالیسی گفته: هر بار که ارتباطات در غزه قطع می‌شود، مذاکرات برای آزادی اسرا عقب می‌افتد. در حالی که رهبری سیاسی در تبعید در مذاکرات جاری حرف‌هایی برای گفتن دارد، به نظر می‌رسد دو تن از رهبران تندروتر این گروه که در غزه مستقر هستند، دست بالا را دارند.

بنیان‌گذاران شاخه نظامی

محمد ضیف، فرمانده ارشد گردان‌های القسام (شاخه نظامی حماس) و یحیی سنوار، رهبر حماس در نوار غزه و فردی که در سال 1991 در مخالفت با توافق اسلو با اسرائیل به تشکیل این تیپ کمک کرد، معماران اصلی حمله 7 اکتبر بودند و شرایط را برای آزادی اسرا  تعیین می‌کنند. به عنوان مثال، حماس بر شرط توقف پرواز پهپادهای جمع‌آوری اطلاعات اسرائیلی اصرار داشت تا موقعیت افرادی که اسرا را تحویل می‌دهند فاش نشود.

یک منبع عربی در این باره گفت: «آن‌ها به ما یک جبهه متحد را نشان می‌دهند، اما مانند هر جنگی، در هر کجا، جناح نظامی نفوذ بیشتری دارد».

سنوار 61 ساله و ضیف 58 ساله هر دو در اردوگاه آوارگان خان یونس در جنوب غزه به دنیا آمدند، که به گفته ایهود اولمرت، نخست وزیر سابق اسرائیل، مقر کنونی حماس است.

سوالات زیادی در مورد مردانی وجود دارد که طی حداقل دو سال با حوصله این حمله را طراحی و برنامه‌ریزی کردند. نگاهی به گذشته آن‌ها، و سازمانی که آن‌ها نمایندگی می‌کنند، بینشی از انگیزه و اهداف آن‌ها ارائه می‌دهد و شاید حتی خشونت خاصی را که در 7 اکتبر به نمایش گذاشته شد، توضیح دهد.

حماس که شاخه‌ای از اخوان المسلمین است، پس از وقوع اولین انتفاضه یا قیام در سال 1987 تشکیل شد و هرگز وجود اسرائیل را به رسمیت نشناخت. این گروه مخالف مذاکرات صلح بود و فتح را در سال 2007 با خشونت از غزه بیرون راند، البته پس از پیروزی در انتخابات. در طول سال‌ها، برخی از رهبران ارشد حماس از غزه بیرون رانده شدند یا در جاهای دیگری اقامت گزیدند، اما به زودی حضور آن‌ها برای میزبانان عربشان غیرقابل قبول شد.

در سال 1999، پادشاهی هاشمی اردن به حماس مشکوک شد که در حال دردسر درست کردن هستند و آن‌ها را بیرون کرد. بعد به سوریه رفتند. اما دوام نیاورد. در سال 2012، این گروه در جنگ داخلی در کنار شورشیان سوری قرار گرفت و مورد غضب بشار اسد، رئیس جمهور سوریه قرار گرفتند.

از آن زمان، دوحه مرکز رهبری سیاسی گروه بوده و میزبان اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس، و خالد مشعل، رهبر ارشد حماس بوده است. صالح العاروری، معاون دفتر سیاسی و سخنگوی این گروه، اسامه حمدان در بیروت اقامت دارند. در طول این سال‌ها، در حالی که رهبری در تبعید، بسته به جایی که هستند، روزهای خود را با راحتی سپری می‌کردند، سنوار و ضیف برای فرار از موشک‌های اسرائیل، اغلب زیر زمین، به سختی زندگی می‌کردند.

«گربه‌ای با 9 جان»

ضیف نام جهادی محمد المصری است که از هفت سوء قصد توسط ارتش اسرائیل فرار کرده است که باعث شهرت او به عنوان یک قهرمان محلی شده است. «شمشیر در برابر شمشیر ، ما مردان محمد ضیف هستیم»، شعار اعتراضی مردمی در سرزمین‌های اشغالی است، در حالی که خود او اغلب به عنوان «گربه‌ای با 9 جان» توصیف می‌شود.

جاناتان کانریکوس، سخنگوی ارتش اسرائیل، در پاسخ به این سوال که چرا جاسوسان و نیروهای اسرائیل مکرراً در یافتن ضیف شکست خورده‌اند، گفت: «زیرا او بسیار محتاط، بسیار منظم، مایل به قربانی کردن آسایش، خانواده و لذت‌های زندگی است». اما اران لرمن، معاون سابق امنیت ملی اسرائیل گفت که او فقط شانس آورده است. یک بار ضیف «از یک ساختمان بمب‌گذاری‌شده بیرون خزید» و بار دیگر ارتش اسرائیل مجبور شد عملیات ترور او را به دلیل ترس از ایجاد خسارات جانبی زیاد رها کند و «او قسر در رفت.»

اما در سال 2014 پسر 7 ماهه، دختر 3 ساله و همسر او در یک حمله هوایی اسرائیل کشته شدند. برخی از کارشناسان معتقدند که ضیف تا حدودی بر اساس تجربیات شخصی‌اش شکل گرفته است که او را به برنامه‌ریزی برای حمله‌ای سوق داد که شامل کشتن هر کسی بود که سر راه می‌آمد.

لاوات از شورای روابط خارجی گفت: «او مغز پشت حمله (7 اکتبر) در همکاری و گفتگو با سنوار بود. اطلاعات بسیار کمی در مورد او وجود دارد، اما آنچه می‌دانیم این است که او یک تندرو است و شخصاً در گذشته رنج‌های زیادی را متحمل شده است. ضیف خانواده خود را از دست داد و برخی از اعضای بدن او در نتیجه یک حمله هوایی اسرائیل قطع شدند. این تاریخچه شخصی بر نحوه نگرش او به روند آزادسازی فلسطین تأثیر گذاشته است و به وضوح به نحوه نگرش او به 7 اکتبر کمک کرده است.»

ضیف مخفی‌ترین رهبر سازمان است که یکی از معدود تصاویری که از او وجود دارد، سایه‌ای است که در یک ویدئو بلافاصله پس از حمله 7 اکتبر منتشر شد. او در این ویدئو گفت: «اگر تفنگ دارید، آن را بیرون بیاورید. این زمان استفاده از آن است. با کامیون، ماشین، تبر بیرون بروید. امروز بهترین و پرافتخارترین دوره تاریخ شروع می‌شود.»

تا کنون، ضیف در برانگیختن یک قیام همه جانبه توسط فلسطینی‌ها شکست خورده است و پاسخ حزب الله لبنان و حوثی‌ها در یمن کمتر از انتظار او بوده و هرگونه طرحی را برای تبدیل این درگیری به یک جنگ منطقه‌ای درهم شکسته است. اما او موفق شد حماس را بازتعریف کند، نه به عنوان یک نهاد حکومتی که مسئول رفاه غزه است، بلکه یک نیروی انقلابی مسلح که به مبارزه با اسرائیل پایبند است.

اولویت حماس

بر اساس یک نظرسنجی در غزه که توسط شبکه تحقیقاتی عرب بارومتر انجام شد، چند روز قبل از حمله، 75 درصد پاسخ دهندگان گفتند که در 30 روز گذشته غذای آن‌ها تمام شده و پول کافی برای خرید غذای بیشتر ندارند. دو سال پیش، 51 درصد چنین چیزی می‌گفتند، موضوعی که اولویت اصلی حماس نبود. در همین حال ضیف و سنوار بی سر و صدا افراد خود را آموزش دادند و این حمله را برنامه ریزی کردند، در حالی که مقامات اسرائیلی را فریب دادند که اشتهایی برای جنگ ندارند و در عوض نگران مسائل اقتصادی غزه هستند.

سنوار سال ها در زندان‌های اسرائیل بود. لرمن گفت، او ما را از درون می‌شناخت. او ما را گمراه کرد و اشاره کرد که مایل است یک رابطه تشکیل دهد، یک توافق اولیه، کالا برای غزه و مجوزهای کاری برای مردم غزه جهت کار در داخل اسرائیل.

سنوار یکی از 1027 اسیر فلسطینی بود که در ازای یک سرباز اسرائیلی در سال 2011 آزاد شدند. این تجربه شاید او را متقاعد کرد که گروگان‌گیری از اسرائیلی‌ها مطمئن‌ترین راه برای تبادل اسرا است. اسرائیل موافقت کرده است که به ازای هر گروگان ربوده شده در حمله اکتبر، سه اسیر فلسطینی را آزاد کند و کارشناسان معتقدند بازگشت فلسطینی‌ها به خانه‌های خود در سرتاسر سرزمین‌های اشغالی، طرفداران بیشتری را برای ضیف، سنوار و گردان‌های القسام جلب کند. مقامات عرب بر این باورند که کشتارهای گسترده در غزه نیز احتمالاً همین تأثیر را خواهد داشت.

یک مقام عرب که نخواست نامش فاش شود به فارن‌پالیسی گفت: «10 سال دیگر، کودکانی که در این درگیری یتیم می‌شوند، صلح‌طلب نخواهند بود. رهبران حماس با هر نسلی که می‌بینیم تندروتر می‌شوند. خالد مشعل میانه رو بود، هنیه افراطی‌تر، سنوار و ضیف حتی افراطی‌تر. تا زمانی که ما در یک چرخه ناگوار هستیم، باید این انتظار را داشت. تنها راه برای مقابله با این، ارائه راه حل‌های واقعی است، که در حال حاضر وجود ندارد.»

نظرسنجی عرب بارومتر نشان داد که اکثریت مردم غزه از حکومت ناکارآمد حماس ناامید شده‌اند و راه حل دو دولتی را ترجیح می‌دهند. 44 درصد گفتند که به هیچ وجه به حماس اعتماد ندارند، با این حال، این سازمان افزود که طبق تحقیقات آن، هر بار که اسرائیل غزه را سرکوب می‌کند، حمایت از حماس افزایش می‌یابد.

تأثیر درازمدت این حمله برای آرمان فلسطین نامشخص است، اما برخی فلسطینی‌ها احساس می‌کنند که این حمله دوباره فلسطین را به صدر اخبار بازگردانده و مسئله آن‌ها را مورد توجه جهان قرار داده است. علی جرباوی، وزیر سابق تشکیلات خودگردان فلسطین، گفت که جهان دیگر نمی‌تواند مبارزات فلسطینی‌ها را نادیده بگیرد. «از شما می‌پرسم، چه کسی قبل از حمله از آزادی فلسطین صحبت می‌کرد؟ هیچ کس. الان در موردش حرف میزنیم. چرا آمریکایی‌ها اکنون از راه حل دو کشوری صحبت می‌کنند؟»

اما برای برخی دیگر، به ویژه در غرب، وحشت ناشی از حمله حماس، تلقی این گروه را به عنوان یک نیروی مقاومت یا حتی یک گروه ستیزه جو سخت کرده است. این نیز میراث سنوار و ضیف است، دو نفری که ارتش اسرائیل قول داده است آنها را بیابد و بکشد، اما نه فقط آنها.

کانریکوس، سخنگوی ارتش اسرائیل با اعتماد به نفس افزود: «همه رهبران حماس، در داخل و خارج غزه، مردگانی هستند که راه می‌روند». او با اشاره به ترورهای موساد در خاک خارجی، گفت: «یا ما به آن‌ها دست خواهیم یافت یا موشک‌های ما آن‌ها را در هر کجا که باشند پیدا خواهند کرد. این فقط مسئله زمان است.»