هادی خسروشاهین، پژوهشگر مسائل بین‌الملل به اکوایران می‌گوید با در نظر گرفتن سه عرصه حضور آکادمیک، اجرایی و پس از خروج از قدرت و ظاهر شدن در نقش یک حکیم برای کیسینجر می‌توان گفت در هر سه عصر نقاط ضعف بزرگی در خصوص هنری کیسینجر و کارنامه و عملکرد او قابل تبیین است. به عنوان مثال در عرصه آکادمیک، وی در کتاب «جهان بازیافته»، رئالیسم تاریخی‌ای که بدان باور داشت را صورت‌بندی علمی می‌کند و از شخصیت‌هایی چون مترنیخ صدراعظم امپراتوری اتریش و وزیر امور خارجه بریتانیا در قرن 19 به صورت عجیبی ستایش می‌کند. این دو چهره کلیدی کتاب، چهره‌هایی هستند که ایده‌آل‌های نظری کیسینجر را در عرصه عملی و میدانی تأمین می‌کنند که همان بحث موازنه بین نیروها یا موازنه بین قدرت‌های بزرگ است.

فاصله کیسینجر با والتز و مورگنتا

وی معتقد است که به لحاظ علمی نیز، کیسینجر در نحله رئالیسم به گردپای هانتس مورگنتا در کتاب «سیاست میان ملت‌ها» یا کنت والتز نرسید. اگر چه برخی کیسینجر را با رئالیسم تاریخی تعریف می‌کنند اما هیچ‌گاه نتوانست همپای والتز و مورگنتا جلو برود.

خسروشاهین نقدهایی نیز به عملکرد کیسینجر در عرصه دیپلماتیک وارد می‌آورد. این کارشناس معتقد است در عرصه دیپلماتیک روابط آمریکا با چین را نمی‌توان بدون میراثی که کیسینجر پابرجا گذاشته، تصور کرد. همچنین کیسینجر نقش بی‌بدیلی در به انزوا کشاندن شوروی در اوج جنگ سرد داشت. به گفته خسروشاهین، کیسینجرعملکرد قابل توجهی در حیطه انعقاد قراردادهای خلع تسلیحات و برقراری یا مدیریت بحران با اتحاد جماهیر شوروی در اوج موازنه وحشت داشت. به نوعی میراث او مانع از یک جنگ هسته‌ای بزرگ بین دو ابرقدرت در دوره جنگ سرد شد.

وی افزود:« به واقع کیسینجر با دیپلماسی شاتلی یا رفت‌وآمدی در خاورمیانه، توانست بزرگترین رقیب آمریکا یعنی شوروی را از این منطقه خارج کند و نقش و نفوذ آن‌ها را به شدت کاهش دهد، اما با وجود این حتی نمی‌توان کارنامه وی را در عرصه دیپلماتیک آنقدر یکتا و بی‌همتا دید که بگوییم هیچ وزیر خارجه‌ای در ایالات متحده به گردپای کیسینجر نمی‌رسد.»

خسروشاهین تأکید کرد:« به طور مثال رادین آچسون، پنجاه و یکمین وزیر خارجه آمریکا، شولتس شصتمین وزیر و جیمز بیکر وزیر خارجه جرج بوش پدر از لحاظ عملکرد و کارنامه دیپلماتیک چیزی کمتر از کیسینجر نداشتند. این روایتی است که استفان والت در مقاله‌ای که به مناسبت صدمین سال تولد کیسینجر منتشر کرد بدان اشاره کرده است.»

این پژوهشگر با اشاره به دوران خروج از قدرت کیسینجر و مشاوره دادن وی به ۱۲ رئیس جمهور آمریکا نیز گفت که این شخصیت از این نظر نیز تافته جدا بافته‌ای نیست.

چگونه چین رقیب آمریکا شد؟

پژوهشگر مسائل بین‌الملل توضیح داد:« کیسینجر در سال ۲۰۱۱ کتابی را تحت عنوان«درباره چین» که ادبیات قابل توجهی در ارتباط با چین دارد، منتشر کرد اما با توجه به کارنامه ایشان در معماری روابط واشنگتن و پکن در اوج جنگ سرد و تبدیل شدن چین در عصر جدید به یک تهدید استراتژیک و راهبردی برای ایالات متحده آمریکا، قضاوت کاملاً یک‌پارچه و روشنی را نمی‌توان از این کتاب به دست آورد. زیرا به نظر می‌رسد عملکرد کیسینجر منجر به آن شد که چین به یک تهدید استراتژیک و راهبردی و مهمترین رقیب نوظهور برای آمریکا تبدیل شود.»

 

این گفت‌وگوی تصویری را اینجا ببینید: