حفره ۲.۸ میلیارد دلاری تحریم‌های آمریکا علیه ایران

به گزارش اکوایران، طی ماه‌ها و هم‌زمان با درگیری نیروهای مقاومت با ایالات متحده و متحدانش در خاورمیانه، دولت بایدن از تدابیری برای محدودکردن درآمد نفتی ایران استقبال کرد. وزیر خزانه‌داری ایالات متحده به کنگره گفت که تیم‌های او هر کاری که ممکن است برای تحدید محموله‌های نفتی ایران انجام خواهند داد و مشاور ارشد کاخ سفید نیز ادعا کرد که «تحریم‌های شدید» عملاً بخش انرژی ایران را متوقف کرده است.

اما تحقیقات نیویورک تایمز نشان می‌دهد که تحریم‌ها نتوانسته صنعت چند میلیارد دلاری ایران را طی سال گذشته متوقف کرده و نشان‌دهنده شکاف قابل توجهی در نظارت ایالات متحده است.

به ادعای این روزنامه، نفت ایران با استفاده از بیمه مسئولیت که از یک شرکت آمریکایی تهیه شده بود، با ۲۷ نفتکش صادر شد. این بدان معناست که مقامات ایالات متحده می‌توانستند با توصیه به شرکت بیمه‌گر «اِمِریکن کلاب» مستقر در نیویورک برای لغو پوشش بیمه که برای ترانزیت قانونی الزامیست، حمل‌ونقل نفت ایران را مختل سازند.

اما از سال ۲۰۲۳، ۲۷ نفتکش توانستند در حداقل ۵۹ سفر، محموله‌های ایران را جابه‌جا کنند که نیمی از این کشتی‌ها در چندین سفر مورد استفاده قرار گرفتند.

وزارت خزانه‌داری آمریکا به این سؤال نیویورک‌تایمز که از حمل نفت ایران توسط کشتی‌های بیمه‌شده توسط اِمِریکن کلاب اطلاع داشته یا خیر، پاسخی نداد.

نفت‌کش‌ها نشانه‌هایی بروز داده‌اند که به گفته کارشناسان صنعت و وزارت خزانه‌داری، در مجموع نیازمند بررسی دقیق‌تری است. از جمله سایر علائم شک‌برانگیز این بود که کشتی‌ها متعلق به شرکت‌های پوششی و با عمری بیشتر از حد متوسط بودند و از تاکتیکی به نام «جعل» برای مخفی‌کردن مکان واقعی خود استفاده می‌کنند.

مشخص نیست که دولت ایالات متحده چه کسی را مسئول اصلی شناسایی نفتکش‌های مشکوک می‌داند. وزارت خزانه‌داری وظیفه دارد با بررسی و قراردادن افراد یا شرکت‌هایی که در فعالیت‌های مغایر با قانون آمریکا دخیلند، تحریم‌ها را اعمال کند؛ اما همچنین از طریق انتشار منظم توصیه‌ها و هشدارها، بخشی از بار مسئولیت نظارت بر رفتار مشکوک را بر عهده بیمه‌گذاران قرار داده است.

برای شناسایی محموله‌های نفت ایران، نیویورک تایمز با استفاده از داده‌های دریایی و تصاویر ماهواره‌ای، پایگاه داده‌ای از هزاران نفتکش و محل نگهداری آن‌ها ساخت. کشتی‌هایی که در مسیرهای سفرشان بی‌نظمی دیده می‌شود با اطلاعات ارائه‌شده توسط سمیر مدنی، یکی از بنیان‌گذاران «تانکر ترکز»، شرکتی که کشتیرانی نفتی را نظارت می‌کند، تطبیق داده شد.

سین‌مکس و پُل‌استار، دو شرکت دیگر که بر ترانزیت نظارت می‌کنند نیز داده‌های بیشتری ارائه دادند.

یافته‌های نیویورک تایمز در حالی منتشر می‌شود که دولت بایدن توسط قانون‌گذاران و منتقدان آمریکایی، تحت فشار فزاینده‌ای برای اعمال تحریم‌ها علیه ایران قرار دارد.

در پاسخ به یافته‌های نیویورک تایمز، سخنگوی وزارت خزانه‌داری در بیانیه‌ای گفت: «خزانه‌داری همچنان بر هدف قرار دادن منابع مالی ایران از جمله افشای شبکه‌های دورزدن تحریم متمرکز است». او افزود که این وزارتخانه طی ماه جاری، اقدامی را علیه شرکتی مستقر در هنگ‌کنگ، انجام داده است.

بیمه شرکت‌هایی مانند اِمِریکن کلاب عاملی کلیدی در توانایی نفتکش‌ها برای ترانزیت نفت است. اهالی صنعت بیمه آن را «بلیت کسب‌وکار» کشتی‌ها می‌نامند. اکثر بنادر بزرگ اصرار دارند که کشتی‌ها قبل از ورود و انجام تجارت، مدارک مبنی بر پوشش بیمه مسئولیت و سایر الزامات را تهیه کرده باشند.

به دلیل اهمیت شرکت‌های بیمه برای کشتیرانی، دولت ایالات متحده در هنگام وضع تحریم‌ها بر فروش نفت روسیه با آن‌ها مشورت کرده است.

دانیل تادروس، مدیر عامل اِمِریکن کلاب گفت که شرکت او یکی از دقیق‌ترین برنامه‌های پیروی از تحریم‌ها را میان شرکت‌های این صنعت دارد. اما او گفت که تیم شش‌نفره شرکت او برای پیروی از تحریم‌ها هر ماه با صدها تحقیق در مورد کشتی‌های مشکوک روبرو بوده و بررسی حتی یک مورد نیز زمان‌بر است.

تادروس اذعان کرد: «برای ما غیرممکن است که دقیقاً روزانه بدانیم که هر کشتی دقیقاً چه کرده، کجا می‌رود، چه چیزی حمل می‌کند و صاحبان آن چه کسانی هستند. دولت‌ها توانایی، نیروی انسانی و منابع بسیار بیشتری برای کسب این اطلاعات دارند».

او افزود که اخیراً دولت ایالات متحده به کسب‌وکارهای دریایی پیشنهاد استفاده از تصاویر ماهواره‌ای برای نظارت بر فرار از تحریم‌ها را داده است. حداقل یک دهه است که تصاویر ماهواره‌ای به عنوان ابزاری برای ردیابی کشتی‌ها در صنعت بیمه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مالکان کشتی که مایل به دورزدن محدودیت‌های تجاری هستند، بیشتر از سود معمول خود بهره‌مند می‌شوند. اما برای حفظ ارتباطات تجاری با غرب، از جمله با شرکت‌های بیمه، ممکن است به استفاده از تاکتیک‌های فریب متوسل شوند.

بر اساس تحلیل نیویورک تایمز، از آغاز سال ۲۰۲۳، ۲۷ کشتی تقریباً ۵۹ میلیون بشکه نفت جابه‌جا کردند. این محاسبه بر اساس عمق یک تانکر در آب، قبل و بعد از بارگیری نفت است. این شیوه اندازه‌گیری توسط تحلیلگران صنعت بیمه استفاده می‌شود.

منبع یا داده رسمی درباره میزان نفتی که از ایران خارج می‌شود، وجود ندارد. بر اساس برآوردهای شرکت کِپلِر، شرکتی که تجارت جهانی را رصد می‌کند، نفت حمل‌شده توسط نفتکش‌ها تقریباً ۹ درصد از صادرات نفت ایران را در آن دوره تشکیل می‌دهد.

در نهایت مسیر بسیاری از این نفتکش‌ها به چین ختم شدند که طی دو سال گذشته، واردات نفت ایران را سه برابر کرده است. ترانزیت برخی از محموله‌ها تا پاییز ادامه یافت. تا آن زمان، نفتکش‌ها حداقل ۲.۸ میلیارد دلار نفت خام حمل کرده بودند. این رقم بر اساس پایین‌ترین قیمت گزارش‌شده نفت ایران در سال ۲۰۲۳ است.

البته ممکن است درآمد نفتی ایران بیشتر هم باشد. سال گذشته، نیویورک تایمز یازده نفتکش دیگر که از روش‌های فریب استفاده کرده و تحت بیمه امریکن کلاب قرار داشتند را شناسایی کرد که در بنادر ایران لنگر انداخته بودند.

برخی از کارشناسان از بابت انجام اقدامات لازم توسط امریکن کلاب برای شناسایی کشتی‌های مشکوک، ابراز تردید کردند. مدیر تانکر ترکز گفت: «بیمه‌گران مسئول و معتبر وقتشان را برای رویارویی با مشتریان خود تلف نمی‌کنند».

دیوید تاننباوم، افسر سابق اعمال تحریم‌ها در وزارت خزانه‌داری آمریکا گفت که تحقیقات او نشان داده که امریکن کلاب در مقایسه با بیمه‌گرهای مشابه، بخش بزرگی از کشتی‌های مشکوک را پوشش می‌دهد.

تاکتیک فریب نفتکش‌ها عمدتاً شامل رویه‌ای به نام «جعل» بوده که در آن، شناورها برای مخفی‌کردن مکان واقعی خود، اطلاعاتی جعلی از مسیرشان ارائه می‌دهند. به عنوان مثال، در آگوست سال گذشته، نفتکش گلوری اعلام کرد که در سواحل امارات متحده عربی مستقر بوده، در حالی که واقعاً مشغول بارگیری نفت در بندر عسلویه ایران بود.

در برخی موارد، نفتکش‌ها همچنین در وسط دریا محموله خود را به کشتی دیگری تحویل می‌دهند. این کار میان کشتی‌های باری رایج است؛ اما می‌توان از آن برای پنهان‌کردن منشأ محموله استفاده کرد؛ به ویژه هنگامی که با تاکتیک جعل ترکیب شود.

تایمز همچنین متوجه شد که برخی از خدمه نفتکش‌ها ظاهر فیزیکی کشتی‌های خود را تغییر می‌دهند. مثلاً یکی از کشتی‌ها یک برزنت قرمز بر روی عرشه سبز خود نصب کرد تا از دید ماهواره‌ها پنهان بماند.

حتی با وجود اینکه نفتکش‌ها از تاکتیک‌های فریب استفاده می‌کنند، جعل موقعیتشان الگوهای قابل‌شناسایی دارند. بسیاری وانمود می‌کنند که روزها در عمان یا در خلیج فارس لنگر انداخته‌اند، در حالی که تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌داد آنجا نبودند. حتی سیگنال برخی از کشتی‌ها، آن‌ها را در خشکی یا با سرعت بالا نشان می‌داد، در حالی که از نظر فیزیکی غیرممکن است.

تعدادی از نفتکش‌ها سابقه برداشت نفت از کشورهای تحریم‌شده دیگر را داشتند. تحلیل نیویورک تایمز نشان می‌دهد که قبل از انتقال نفت ایران، هشت فروند از نفتکش‌ها هنگام حمل نفت تحریمی ونزوئلا مکان‌های خود را جعل کردند.

به گفته کارشناسان بیمه، نقش امریکن کلاب در بیمه‌کردن ۲۷ نفتکش می‌تواند این شرکت را در معرض اتهام نقض تحریم‌ها قرار دهد.

با این حال، وزارت خزانه‌داری آمریکا تنها یک بار طی ۲۰ سال گذشته تحریم‌هایی را علیه امریکن به اجرا گذاشته است. در سال ۲۰۱۳، خزانه‌داری اعلام کرد که این بیمه‌گذار ده‌ها ادعای مربوط به کشتی‌هایی را که تحریم‌های کوبا، سودان و ایران را نقض می‌کنند، بررسی کرده است. مقامات خزانه‌داری میزان جریمه تخلفات آشکار امریکن کلاب را بیش از ۱.۷ میلیون دلار محاسبه کردند.

در نهایت، خزانه‌داری گفت که به نظر نمی‌رسد امریکن کلاب عمداً یا از روی بی‌دقتی عمل کرده باشد. پس پرونده با موافقت شرکت برای پرداخت جریمه ۳۴۸ هزار دلاری حل‌وفصل شد.