فصل جدیدی در ژئوپلیتیک جهان عرب؛ سرنوشت کریدور جنجالی زیر سایه جنگ غزه

به گزارش اکوایران، هنگامی که خبر اجرای کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC) در جریان اجلاس سران گروه 20 که هند میزبان آن در سپتامبر 2023 بود به طور رسمی اعلام شد، احساس هیجان در میان همه کشورهای شریک محسوس بود.در حالی که منافع استراتژیک هند، امارات متحده عربی، عربستان سعودی و سایر شرکا که به طور فعال به دنبال جایگزین های زنجیره تامین برای مقابله با نفوذ فزاینده چین است، چنین طرح اغواگرایانه ای به دلیل تغییرات ژئوپلیتیک اخیر در خاورمیانه امری با اهمیت لحاظ می‌شود.

در همین راستا رایزنی های محرمانه اسرائیل و عربستان سعودی که توسط ایالات متحده تسهیل می شد، به عنوان فصل جدیدی در ژئوپلیتیک جهان عرب لقب گرفت.با این حال، روابط آشفته اسرائیل و عربستان پس از حمله تلافی جویانه اسرائیل به شرایط را پیچیده تر کرد.

موانع پنهان در مسیر اجرای کریدور

به نوشته اقتصادنیوز، با توجه به اینکه طرح کریدور،  پیشنهاد اتصال الحدیثه در عربستان سعودی به شهر ساحلی حیفا در سرزمین های اشغالی را مطرح کرده، نکاتی مبنی بر اینکه این توافق در مسیر درستی قرار دارد، وجود دارد. هندو بیزینس در این باره نوشت، بیانیه وزارت خارجه عربستان سعودی نشان داد که این کشور روابط دیپلماتیک با تل آویو برقرار نخواهد کرد مگر اینکه راه حل دو کشوری حاصل شود. این گزاره به برنامه های ایالات متحده برای تغییر وضعیت موجود خاورمیانه و اجرای طرح کریدور ضربه زده است. تیرگی روابط عربستان و اسرائیل به منافع استراتژیک دهلی نو نیز آسیب وارد کرده است.با این حال، هند در موقعیتی قرار دارد که می تواند روابط خود را با کشورهای خلیج فارس تقویت کند. در دولت مودی، روابط با عربستان سعودی فصل تازه ای را تجربه می کند.

از زمان تأسیس شورای همکاری خلیج فارس، راهبردی هند و عربستان سعودی در سال 2019 با تعاملات دوجانبه محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی با مودی در حاشیه اجلاس سران گروه 20، روابط دوجانبه دو بازیگر را شکوفا کرده است.از آنجایی که هم عربستان سعودی و هم امارات متحده عربی در حال تنوع بخشیدن به اقتصاد خود از نفت هستند، دهلی نو برای منافع ژئواکونومیکی ریاض و ابوظبی حیاتی است و تضمین استقرار آرامش در خاورمیانه بر همکاری سه جانبه این سه کشور متکی خواهد بود.به ادعای ناظران و بر اساس توافق آبراهام، ایالات متحده میانجی توافقی شد که به هند کمک کرد همکاری سه جانبه خود را بین دو شریک قدیمی خود - اسرائیل و امارات متحده عربی افزایش دهد.از زمانی که توافق بین تل‌آویو و ابوظبی میانجی‌گری شد، دو پیشرفت مهم به هند کمک کرد - گروه آی یو تو یو متشکل از اسرائیل، هند، امارات متحده عربی و ایالات متحده، و انبوه توافق‌هایی که پس از آن منجر به بهبود ابتکارات تجاری سه‌جانبه شد.

فرصت سازی دهلی نو

تأسیس آی یو تو یو در راستای سرمایه گذاری 2 میلیارد دلاری و کمک به فن آوری برای ابتکارات کشاورزی در گجرات و مادهیا پرادش طراحی شده بود. علاوه بر این، پشتیبانی شرکای آی یو تو یو نیز برای پروژه انرژی تجدیدپذیر هیبریدی در گجرات ارائه شده است. فراتر از آی یو تو یو، بهبود روابط اسرائیل و امارات به راه اندازی کریدور غذایی هند-خاورمیانه، یک زنجیره تامین مواد غذایی انعطاف پذیر که امنیت غذایی را تضمین می کند، کمک کرد.چندین تحلیلگر به تلاش عربستان سعودی برای دستیابی به یک توافق هسته ای غیرنظامی اشاره کرده اند که از سال 2012 با ایالات متحده در حال انجام است. این مولفه فرصتی را برای هند فراهم می کند تا با استفاده از تجربه خود در مذاکره، به عربستان سعودی در دستیابی به یکی از اهداف استراتژیک اصلی خود کمک کند. این گزاره می تواند راه را برای ایجاد یک توافق سودمند دوجانبه با دهلی نو که به دنبال کاهش مواضع تند ریاض در قبال اسرائیل است، و در نتیجه تحقق اجرای کریدوریاری رساند.

ناظران مدعی اند، همسویی منافع هند با عربستان سعودی فرصتی اساسی برای تحقق کامل پتانسیل کریدور و به طور مؤثری شکاف بین جاه طلبی های ژئوپلیتیک و الزامات اقتصادی را پر می کند. لحظه کنونی نیازمند اقدام قاطع هند با تاکید بر سیاست "به غرب نگاه کن" است و عربستان سعودی به عنوان یک شریک کلیدی در این تلاش ظاهر می شود. در حالی که هند به طور سنتی رویکرد محتاطانه ای را در قبال جهان عرب حفظ می کند، زمان آن فرا رسیده که دهلی نو از قدرت دیپلماتیک خود برای پیشبرد منافع استراتژیکش استفاده کند، که به اجرای موفقیت آمیز طرح کریدور بستگی دارد.