به گزارش اکوایران، در یازدهم مارس، ارزیابی سالانه اطلاعاتی آمریکا گزارش داد که ایران در حال ساخت سلاح هسته‌ای نیست. اما این گزارش خاطرنشان کرد که تهران برنامه هسته‌ای خود را سرعت بخشیده و نظارت بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را کاهش داده است. در این گزارش که توسط دفتر مدیر اطلاعات ملی (ODNI) منتشر شده، ادعا شده ایران از برنامه هسته‌ای خود برای «ایجاد اهرم مذاکره و پاسخ به فشارهای بین‌المللی» استفاده می‌کند.

طبق گزیده‌ای که وبگاه ایران‌پرایمر از این گزارش تهیه کرده، ODNI توضیح می‌دهد که چگونه ایران در حال گسترش توانمندی‌های [به تعبیر این گزارش] متعارف و غیرمتعارف خود، از جمله موشک‌های بالستیک، پهپادها و حملات سایبری است. ODNI ادعا کرد «تخصص فزاینده و تمایل ایران به انجام عملیات سایبری تهاجمی، آن را به تهدیدی جدی برای امنیت شبکه‌ها و داده‌های ایالات متحده و متحدان و شرکای آن تبدیل می‌کند».

این گزارش با تکرار ادعاهای پیشین پیرامون برنامه منطقه‌ای ایران و مشارکت با متحدینش مدعی شده تهران در خاورمیانه همچنان به تهدید مستقیم و غیرمستقیم (از طریق متحدان خود) علیه پرسنل ایالات متحده ادامه خواهد داد. ODNI نقش تهران در تشدید تنش‌های منطقه‌ای از زمان شروع جنگ بین حماس و اسرائیل در هفتم اکتبر ۲۰۲۳ را برجسته کرد. ایران «سعی خواهد کرد از درگیری غزه برای محکوم‌کردن اسرائیل، انتقاد از نقش آن در منطقه و تلاش برای منصرف‌کردن سایر کشورهای خاورمیانه از عادی‌سازی روابط با اسرائیل و در عین حال، تبلیغ نقش خود به عنوان مدافع آرمان فلسطین، استفاده کند». موارد زیر گزیده‌هایی از این ارزیابی است.

فعالیت‌های منطقه‌ای و جهانی

ایران همچنان به تهدید منافع، متحدان و نفوذ آمریکا در خاورمیانه ادامه خواهد داد و قصد دارد جایگاه نوظهور خود به عنوان یک قدرت منطقه‌ای را تثبیت کرده و در عین حال، تهدیدات علیه خود و خطر درگیری نظامی مستقیم را به حداقل برساند. تهران سعی خواهد کرد برای پیشبرد برنامه‌هایش از طریق شبکه تهدید، پیشرفت‌های دیپلماتیک، برنامه هسته‌ای توسعه‌یافته و قراردادهای تسلیحاتی نظامی (از جمله تلاش برای تقویت بیشتر روابط با مسکو)، دستاوردهای اخیر نظامی خود را اهرم قرار دهد. ایران به دنبال استفاده از جنگ غزه برای محکوم‌کردن اسرائیل، انتقاد از نقش آن در منطقه و تلاش برای منصرف‌ساختن دیگر کشورهای خاورمیانه از بهبود روابط با اسرائیل و در عین حال تبلیغ نقش خود به عنوان مدافع آرمان فلسطین خواهد بود. با این حال، به ادعای این گزارش، بعید است که موضع ایران در قبال این درگیری چالش‌هایی که در داخل با آن‌ها روبروست را پنهان سازد؛ جایی که عملکرد ضعیف اقتصادی و نارضایتی‌های اجتماعی هنوز حکومت را به چالش می‌کشد.

دهه‌ها ایجاد شبکه ارتباطی و حمایتی منطقه‌ای تهران را قادر ساخته تا همچنان به اثبات کارآمدی استفاده از اعضای «محور مقاومت» ادامه دهد. چنان‌ که تهران توانسته پس از حمله ۷ اکتبر حماس، از ثمرات عملیات‌های این شبکه استفاده و در عین حال از عواقب این اقدامات مصون بماند.

در طول سال ۲۰۲۳، ایران از طریق بهبود روابط با روسیه، عربستان سعودی و عراق، نفوذ دیپلماتیک خود را گسترش داد. تهران برای به دست آوردن معافیت‌های تحریمی، آمادگی خود برای اجرای مجدد برجام را اعلام کرد، اما [به ادعای این گزارش] حمایت مستمرش از گروه‌های مقاومت و تهدیدات علیه مقامات سابق ایالات متحده به حصول توافق کمکی نکرد.

ایران همچنین به دنبال هدف قرار دادن مقامات سابق و فعلی ایالات متحده برای تلافی ترور [سردار] قاسم سلیمانی در ژانویه ۲۰۲۰ است و [به ادعای این گزارش] پیش از این نیز تلاش کرده تا عملیات‌های مرگباری را در داخل ایالات متحده انجام دهد.

درگیری غزه و حمایت ایران از حماس می‌تواند تلاش‌های این کشور برای بهبود وجهه بین‌المللی خود و جذب سرمایه خارجی را تضعیف کند.

ایران تا مدت‌ها پس از جنگ غزه، تهدیدی برای اسرائیل و متحدان و منافع آمریکا در منطقه باقی خواهد ماند و به احتمال زیاد، به کمک به متحدان خود برای تهدید ایالات متحده و همچنین حمایت از حماس و سایر گروه‌هایی که به دنبال جلوگیری از توافق عادی‌سازی بین اسرائیل و فلسطین هستند، ادامه خواهد داد. در حالی که ایران همچنان محتاط خواهد بود که از درگیری مستقیم با اسرائیل یا ایالات متحده اجتناب کند، اما [به ادعای این گزارش] ده‌ها حمله راکتی، موشکی و پهپادی نیروهای مقاومت علیه نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه، تبادل آتش حزب‌الله با اسرائیل در مرز شمالی لبنان و حملات موشکی و پهپادی حوثی‌ها علیه اسرائیل و حمل‌و‌نقل تجاری بین‌المللی دریای سرخ را تسهیل کرده است.

برنامه اتمی

در حال حاضر، ایران مشغول فعالیت‌های کلیدی توسعه تسلیحاتی جهت تولید یک سلاح هسته‌ای قابل آزمایش نیست. با این حال، تهران از سال ۲۰۲۰ اعلام کرده که دیگر محدودیت‌های برجام برایش الزام‌آور نبوده و برنامه هسته‌ای خود را به طور قابل توجهی گسترش داده، از نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کاسته و فعالیت‌هایی را پیش گرفته که در صورت تمایل، آن را در موقعیت بهتری برای گریز هسته‌ای قرار می‌دهد.

ایران از برنامه هسته‌ای خود برای ایجاد اهرم مذاکراتی و پاسخ به فشارهای بین‌المللی استفاده می‌کند. تهران گفته در صورتی که ایالات متحده به تعهدات برجامی خود عمل کند و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تحقیقات پادمان حل‌نشده خود را ببندد، محدودیت‌های برجامی را از سر خواهد گرفت. ایران همچنین مقدار کمی از اورانیوم با غنای ۶۰ درصدی را رقیق کرده و میزان تولید خود را از ژوئن تا نوامبر ۲۰۲۳، به طور قابل توجهی کاهش داده است.

ایران همچنان به افزایش حجم و سطح غنی‌سازی ذخایر اورانیوم خود و توسعه، تولید و بهره‌برداری از سانتریفیوژهای پیشرفته ادامه می‌دهد. تهران زیرساخت و تجربه لازم برای تولید سریع اورانیوم با درجه گریز هسته‌ای را دارد.

احتمالاً در واکنش به تحریم‌های بیشتر، حملات یا انتقادات علیه برنامه هسته‌ایش، ایران نصب سانتریفیوژهای پیشرفته‌تر، افزایش بیشتر ذخایر اورانیوم غنی‌شده یا غنی‌سازی اورانیوم تا ۹۰ درصد را در نظر خواهد گرفت.

ظرفیت و رویکرد نظامی

رویکرد ترکیبی ایران به جنگ (با استفاده از قابلیت‌های متعارف و غیرمتعارف) برای آینده‌ای قابل‌پیش‌بینی، تهدیدی برای منافع ایالات متحده در منطقه خواهد بود. عملیات جنگ غیرمتعارف ایران و شبکه متحدین محور مقاومت به تهران اجازه می‌دهد تا همزمان با قابلیت انکارکردن نقش خود، منافعش را دنبال کرده و عمق استراتژیکش را حفظ کند.

ایران تحویل هواپیماهای آموزشی پیشرفته را آغاز کرده و احتمالاً به دنبال خرید سیستم‌های تسلیحاتی متعارف جدید مانند هواپیماهای جنگنده پیشرفته، هلیکوپترها و تانک‌ها خواهد بود. با این حال، محدودیت‌های مالی سرعت و مقیاس خرید را کند خواهد کرد.

قابلیت‌های موشکی، پهپادی، پدافند هوایی و نیروی دریایی ایران همچنان برای دارایی‌های تجاری و نظامی آمریکا و شرکای آن در خاورمیانه تهدیدآمیز خواهد بود.

برنامه‌های موشک‌های بالستیک ایران در منطقه بزرگ‌ترین بوده و تهران بر بهبود دقت، تخریب و قابلیت اطمینان موشک‌هایش تأکید دارد. در همین حال، کار ایران روی ماهواره‌برها (SLV)، از جمله ماهواره‌بر سیمرغ، می‌تواند جدول زمانی تولید یک موشک بالستیک قاره‌پیما (ICBM) را کوتاه کند، زیرا این سیستم‌ها از فناوری‌های مشابهی بهره می‌برند.

عملیات سایبری و نفوذ

تخصص روزافزون و تمایل ایران به انجام عملیات سایبری تهاجمی، آن را به تهدیدی جدی برای امنیت شبکه‌ها و داده‌های ایالات متحده، متحدان و شرکای آن تبدیل کرده است. رویکرد تهران به حملات سایبری، زیرساخت‌های ایالات متحده را در معرض خطر قرار می‌دهد، به ویژه با توجه به اینکه حملات قبلی آن علیه اهداف اسرائیلی نشان می‌دهد که ایران مایل است کشورهایی با قابلیت‌های سایبری قوی‌تر از خود را نیز هدف قرار دهد. 

چالش‌های داخلی

با وجود اینکه در اواخر سال ۲۰۲۲ و اوایل ۲۰۲۳ ایران شاهد اعتراضات داخلی بود، همچنان با چالش‌های داخلی روبرو است که توانایی حکومت در دستیابی به اهدافش را محدود می‌سازد. سوءمدیریت و تحریم‌های بین‌المللی موانعی بر سر راه اقتصاد این کشور هستند که توانایی حکومت برای کسب حمایت داخلی و مشروعیت را محدود می‌سازند.

اقتصاد ایران همچنان با تورم بالا (۴۰ درصد در سال ۲۰۲۳)، فشار تحریم‌ها و کاهش ارزش ارز ملی دست و پنجه نرم می‌کند. اکثر دستمزدها پابه‌پای گرانی افزایش نمی‌یابند و این به کاهش قدرت خرید خانوارها منجر می‌شود. طی سال‌های آینده، ایران همچنین با چالش‌های فزاینده‌ای در زمینه تغییرات اقلیمی مواجه خواهد شد و آب کمیاب‌تر می‌شود.

وابستگی ایران به درآمدهای صادرات نفت و کندشدن رشد اقتصادی چین که بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران به شمار می‌رود، نشان‌دهنده درآمد کم‌تر برای تهران و احتمالاً کسری بودجه بیشتر است که باعث کاهش هزینه‌های دولتی در زیرساخت‌ها، از جمله برق و آب می‌شود.

جنگ غزه

حمله ۷ اکتبر حماس و کمپین نظامی پاسخ اسرائیل در غزه، تنش‌ها در سراسر منطقه را افزایش داده است و متحدین ایران در محور مقاومت نیز در حمایت از حماس و اعمال فشار بر ایالات متحده، حملات ضدآمریکایی و ضداسرائیلی انجام می‌دهند. پوشش رسانه‌ای از تخریب و تلفات فلسطینیان به کمک کمپین‌های فعال رسانه‌های اجتماعی تقویت شده و واکنش‌های عمومی را در میان کشورهای همسایه و سراسر جهان برانگیخته است. اسرائیل به دلیل وضعیت وخیم انسانی نوار غزه با فشارهای بین‌المللی فزاینده‌ای مواجه خواهد شد و حملات متحدین ایران در محور مقاومت ثبات لبنان، عراق، خلیج فارس و دریای سرخ را به خطر می‌اندازد. خطر تشدید درگیری مستقیم نیز همچنان بالاست.

اسرائیل و ایران در تلاشند تا اقدامات خود را علیه یکدیگر تنظیم کرده تا از تبدیل‌شدن جنگ غزه به یک درگیری مستقیم و تمام‌عیار جلوگیری کنند. ما ارزیابی می‌کنیم که رهبران ایرانی حمله حماس به اسرائیل را سازماندهی نکرده و از قبل اطلاعی درباره آن نداشتند.

از اکتبر ۲۰۲۳، شرکای مختلف تهران از جمله حزب‌الله، گروه‌های مقاومت در عراق و سوریه و حوثی‌ها در یمن علیه منافع اسرائیل و ایالات متحده دست به حمله زده‌اند.

حزب‌الله این فشار را از سمت شمال بر اسرائیل تنظیم و اعمال می‌کند و در عین حال تلاش دارد از جنگ گسترده‌تری که حزب‌الله و لبنان را ویران سازد، بپرهیزد. با این حال، رهبری حزب‌الله احتمالاً طیف وسیعی از گزینه‌های تلافی‌جویانه را بسته به اقدامات اسرائیل علیه لبنان، طی سال آینده بررسی خواهد کرد.

در عراق، گروه‌های مقاومت همسو با ایران تقریباً به حملات خود علیه نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه ادامه خواهند داد.

حملات مستمر موشک‌های بالستیک، موشک‌های کروز و پهپاد حوثی‌ها علیه کشتی‌های تجاری در حال عبور از دریای سرخ که کشتی‌رانی بین‌المللی و اسرائیل را مختل می‌سازد، خطر واقعی تشدید تنش‌ها را ایجاد می‌کند.