خطرناک‌ترین وضعیت در جبهه حزب‌الله و اسرائیل؛ اشتباه محاسباتی همه چیز را از کنترل خارج می‌کند؟

به گزارش اکوایران، از زمان آغاز جنگ غزه، حزب‌الله لبنان، به عنوان مهم‌ترین متحد غیردولتی ایران در منطقه، درگیر نبردی کم‌دامنه بوده‌ است. این درگیری با پرتاب موشک و پهپاد توسط حزب‌الله به سمت اسرائیل و مقابله نیروهای اسرائیلی با حملات هوایی، توپخانه و گلوله‌های تانک به لبنان تشدید شده است.

به نوشته وال‌استریت ژورنال، حزب‌الله به عنوان قدرتمندترین گروه محور مقاومت، درگیری خود را با اسرائیل در روزهای اخیر تشدید کرده که نگرانی‌ها از اشتباه محاسباتی و وقوع یک رویارویی شدیدتر را افزایش می‌دهد. 

سطح جدید درگیری‌ها

روز شنبه، ارتش اسرائیل ادعا کرد که سامانه دفاع هوایی گنبد آهنین با موفقیت هدفی مشکوک را که از لبنان وارد منطقه مناره در شمال سرزمین‌های اشغالی شده بود، رهگیری کرده است. ارتش اسرائیل و حزب‌الله می‌گویند موشک‌های ضدتانک زیادی از لبنان به سمت این منطقه پرتاب شده است. ارتش اسرائیل نیز در پاسخ، مواضع شلیک پرتابه‌ها را هدف قرار داده است.

در همین حال، درگیری‌های غزه در روز شنبه ادامه داشته و ارتش اسرائیل مدعی شد که طی روز گذشته، نیروی هواییش بیش از ۲۵ حمله انجام داده و تأسیسات نظامی، انبارهای سلاح و مکان‌های زیرزمینی این منطقه را هدف گرفته است. به گفته ارتش، این حملات شامل حمله به یک سکوی پرتاب موشک در خان یونس و حمله دیگری به یک خودرو حامل نیروهای حماس در مرکز غزه بوده است.

از زمان آغاز درگیری‌ها، جلوگیری از وقوع جنگی تمام‌عیار میان اسرائیل و حزب‌الله اولویت دولت‌های غربی از جمله آمریکا بوده و دولت بایدن با اعزام یک مقام ارشد کاخ سفید به منطقه در چندین سفر برای کاهش تنش‌ها تلاش کرده است. اما تاکنون تلاش‌های غرب برای قطع ارتباط بین دو جبهه بی‌نتیجه مانده است. فقط در جریان آتش‌بس یک هفته‌ای در غزه در ماه نوامبر بود که درگیری‌ها آرام گرفت.

سه‌شنبه گذشته، حزب‌الله عمیق‌ترین حمله خود زمان آغاز جنگ را به اسرائیل آغاز کرد و گفت که در انتقام ترور یکی از مهندسانش توسط اسرائیل، مقر تیپ پیاده‌نظام آن را در شهر ساحلی عکا در ۲۰ مایلی مرز هدف قرار داد. ارتش اسرائیل مدعی شد که پدافند هواییش دو پرتابه را در امتداد سواحل شمالی سرزمین‌های اشغالی رهگیری کرد. روز بعد، ارتش اسرائیل اعلام کرد که هواپیماهای جنگی آن ۴۰ هدف حزب‌الله را در شهر عیتا الشعب جنوب لبنان هدف قرار دادند.

یک هفته پیش، در حمله‌ای که حزب‌الله آن را تلافی کشته‌شدن دو عضو خود توسط اسرائیل می‌داند، با استفاده از موشک‌های هدایت‌شونده و پهپاد به یک سایت اسرائیلی در روستای عرب ارمشه در شمال سرزمین‌های اشغالی حمله کرد. ارتش اسرائیل تأیید کرد که چندین موشک ضدتانک و پهپاد از لبنان به سمت مرکز اجتماعی که سربازان اسرائیلی در آن خواب بودند، شلیک شده که بیش از دوازده سرباز بر اثر آن زخمی شده‌اند که یکی از آن‌ها بعداً مرد. ارتش اسرائیل اعلام کرد با پاسخ به این حمله، عملیات‌های هوایی علیه اهداف حزب‌الله انجام داده است.

ریم ممتاز، تحلیلگر امنیتی مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک گفت: «این خطرناک‌ترین وضعیت در جبهه حزب‌الله و اسرائیل از هفته‌های ابتدایی بعد از هفتم اکتبر است. تبادل آتش برای شناسایی نقاط ضعف طرف مقابل در حال انجام بوده و هر طرف با حملاتی واقعی دیگری را آزمایش می‌کند».

اوایل ماه جاری، اسرائیل و ایران برای اولین‌بار در یک رویارویی که نگرانی‌ها از جنگ منطقه‌ای تمام‌عیار را افزایش داد، به طور مستقیم علیه یکدیگر اقدام نظامی مستقیم کردند.

پس از فروکش‌کردن تنش‌ها، هر دو به جنگ در سایه بازگشتند؛ جنگی که در آن، رویکرد ایران بر حمایت از گروه‌های مقاومت مانند حزب‌الله متمرکز است. به گفته تحلیلگران امنیتی و مقامات منطقه‌ای، این درگیری ریسک تشدید تنش‌ها در سراسر منطقه، از جمله مرز سرزمین‌های اشغالی و لبنان را افزایش داده است.

پیش‌تر در روز شنبه، ارتش اسرائیل اعلام کرد که جنگنده‌های نیروی هواییش در روز جمعه به یک ساختمان نظامی حزب‌الله در منطقه جنوبی القوزح لبنان و همچنین سایر مواضع و تأسیسات نظامی این گروه در سراسر جنوب این کشور حمله کرده‌اند.

تکرار تراژدی ۲۰۰۶

تشدید درگیری میان اسرائیل و حزب‌الله می‌تواند برای هر دو طرف فاجعه بیافریند. در آخرین جنگ بین آن‌ها در سال ۲۰۰۶، اسرائیل فرودگاه غیرنظامی بیروت را بمباران کرد و حزب‌الله نیز موشک‌هایی را به عمق سرزمین‌های اشغالی شلیک کرد. بیش از ۱۱۰۰ نفر از جمله غیرنظامیان و رزمندگان لبنانی جان خود را از دست دادند. حدود ۱۲۰ سرباز اسرائیلی در جریان این جنگ که شامل حمله زمینی به جنوب لبنان بود نیز کشته شدند.

تقریباً دو دهه از آن زمان می‌گذرد و هر دو طرف نیروهای نظامی خود را تقویت کرده‌اند. اسرائیل سامانه‌های دفاع هوایی و هواپیماهای جنگی پیشرفته‌تری از آمریکا دریافت کرده و حزب‌الله نیز موشک‌ها و سلاح‌های جدیدی به دست آورده است. همچنین گفته می‌شود حزب‌الله هزاران رزمنده کارآزموده‌ای دارد که در طول جنگ داخلی سوریه از دولت آن کشور حمایت کردند و همچنین دارای شبکه‌ای از تونل‌ها در جنوب لبنان بوده که تصور می‌شود تنه به تنه شبکه زیرزمینی حماس در غزه می‌زند.

طبق برآوردهای اسرائیل، حزب‌الله در سال ۲۰۱۵ حدود ۱۵۰ هزار راکت توپخانه و موشک بالستیک در اختیار داشت و تحلیلگران امنیتی معتقدند که از آن زمان، این تعداد افزایش یافته است. به گفته تحلیلگران، حزب‌الله برای حفظ برتری استراتژیک در هرگونه رویارویی با اسرائیل، اندازه زرادخانه خود را پنهان می‌کند.

خطر تخریب گسترده باعث شده که هر دو طرف به دنبال جلوگیری از خروج درگیری از کنترل باشند. با این حال، همین موضوع باعث شده تا هر دو طرف تصور کنند که می‌توانند شدت درگیری را بدون شعله‌ورشدن جنگی تمام‌عیار بالا ببرند.

سرتیپ عساف اورین، پژوهشگر ارشد مؤسسه مطالعات امنیت داخلی اسرائیل می‌گوید: «از آنجایی که هر دو طرف می‌دانند که می‌خواهند از جنگ اجتناب کنند، در واقع به مرور زمان به خودشان اجازه می‌دهند که دامنه درگیری را بیشتر و بیشتر بالا ببرند. بنابراین، تا زمانی که درگیری غزه جریان داشته باشد، حزب‌الله حملات خود را ادامه خواهد داد که موجب بالارفتن احتمال اشتباه محاسباتی می‌شود».

در کنار جنگ غزه، ماه‌هاست که درگیری در مرز لبنان و سرزمین‌های اشغالی هر دو طرف را نگران کرده است. طبق شمارش آگهی‌های ترحیم، از هفتم اکتبر، حملات اسرائیل منجر به کشته‌شدن حداقل ۲۷۶ رزمنده حزب‌الله شده که رقمی مشابه با تعداد کشته‌شدگان جنگ ۲۰۰۶ است. ده‌ها هزار غیرنظامی از خانه‌های خود آواره شده‌اند. حملات هوایی اسرائیل به بیروت و همچنین دورترین نقطه شمالی یعنی دره بقاع، حدود ۱۰۰ کیلومتری شمال غرب مرز سرزمین‌های اشغالی، رسیده است.

شکست و پیروزی‌های ساختگی

روز چهارشنبه، یوآو گالانت، وزیر دفاع اسرائیل مدعی شد که ارتش اسرائیل نیمی از فرماندهان حزب‌الله را در جنوب لبنان کشته است. حزب‌الله کشته‌شدن برخی از فرماندهانش را تأیید کرد اما گفت که به سرعت جایگزین شده‌اند. علی مطر، تحلیلگر سیاسی و دانشگاهی نزدیک به حزب‌الله گفت: «حزب‌الله فقط در حال دادن یک پیروزی ساختگی به اسرائیلی‌هاست».

تحلیلگران می‌گویند کشته‌شدن اعضای حزب‌الله به همراه آوارگی تعداد زیادی از غیرنظامیان لبنانی، موقعیت دشواری ایجاد کرده است. لبنان، کشوری که از یک بحران اقتصادی عمیق پنج‌ساله رنج می‌برد، توانایی تحمل یک جنگ دیگر را ندارد. در واقع حزب‌الله بین فشارهای سیاسی متضاد در لبنان و روابط خود با ایران تعادل برقرار می‌کند.

هایکو ویمِن، مدیر پروژه گروه بین‌المللی بحران برای عراق، سوریه و لبنان گفت: «در اینجا منافع مختلفی وجود دارد و آن‌ها لزوماً همسو نیستند، اگرچه در روایت حزب‌الله همه چیز منسجم است».

رهبری حزب‌الله به فشار غیرعادی بر سازمان نظامی خود اشاره کرده است. در ماه فوریه، سید حسن نصرالله، رهبر ارشد این گروه به نیروهای خود توصیه کرد که تلفن‌های هوشمند خود را دور بیاندازند، زیرا اسرائیل می‌تواند از آن‌ها برای جاسوسی و حتی حملات نقطه‌ای استفاده کند.

استراتژی تشدید کاهش تنش

در حالی که جنگ غزه ادامه دارد، حزب‌الله در برابر تلاش‌های آمریکا و فرانسه برای کاهش تنش با اسرائیل مقاومت کرده و استدلال می‌کند که این اسرائیل است که باید بر آن فشار آورد. انتظار می‌رود در ابتدای این هفته، استفان سِژُورن، وزیر امور خارجه فرانسه برای ادامه میانجی‌گری از لبنان بازدید کند.

منبع آگاه از حزب‌الله گفت که این گروه در حال تلاش برای اجرای استراتژی «تشدید برای کاهش تنش» بوده که هدفش نشان‌دادن تمایل به پذیرش ریسک برای رسیدن به آرامش نهایی است. بخشی از این سیاست شامل آشکارسازی تدریجی برخی از توانایی‌های نظامی پنهان‌شده این گروه است.

یک مقام ارشد نظامی اسرائیلی نیز گفت که اسرائیل نیز برای رسیدن به آرامش نهایی نیاز به تشدید درگیری دارد. او توضیح داد: «راهی برای خروج از درگیری وجود دارد و آن تشدید است. در حال حاضر، اسرائیل نمی‌تواند متوقف شود».

طبق گفته دفتر نخست‌وزیری لبنان، حزب‌الله همچنین به مقامات لبنانی اعلام کرد که پس از مذاکرات ۱۹ آوریل نجیب میقاتی، نخست‌وزیر لبنان با امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه بر سر راه‌های کاهش حملات حزب‌الله علیه اسرائیل، آماده است تا درگیری را بیشتر تشدید کند.

به گفته یک مقام مطلع از این گفتگوها، پس از اینکه میقاتی پیام‌های فرانسه از جمله درخواست آتش‌بس با اسرائیل را منتقل کرد، حزب‌الله با بیان اینکه این گروه برای «هر مسیری که اسرائیل انتخاب کند» آماده است، پاسخ داد.