به گزارش‌اکوایران، بعد از انتشار گزارش‌های اخیر گروسی، تروئیکای اروپا شامل بریتانیا، فرانسه و آلمان پیش‌نویس قطعنامه‌ای را علیه ایران ارائه کردند که در نهایت در نشست روز چهارشنبه 16 خرداد شورای حکام آژانس به تصویب رسید. هادی خسروشاهین، پژوهشگر مسائل بین‌الملل درباره تاثیر گزارش گروسی بر قطعنامه اخیر گفت:« منبع اصلی قطعنامه پیشنهادی تروئیکای اروپا که در نشست روز چهارشنبه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تصویب شد، گزارش اخیر رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بود. به نظر می‌آید در گزارش گروسی علاوه بر درج برخی ادعاهای تکراری، نکات جدید و مهمی ذکر شده که هم ظاهرا اسباب صدور قطعنامه اخیر بوده و هم می‌تواند اسباب اقدامات بعدی مدیر کل و شورای حکام را بوجود بیاورد.»

به گفته خسروشاهین، در گزارش پادمانی مدیر کل تلاش شده که ارتباطی بین عدم پایبندی ایران به توافقنامه پادمان جامع ان‌پی‌تی و توانایی‌های فنی ایران برای ساخت سلاح برقرار شود. ضمن اینکه به ارتباط این دو مولفه، یک مولفه دیگر هم  اضافه شده که عبارت است از نگرانی نسبت به تغییر دکترین هسته‌ای ایران؛ این موضوع با توجه به اظهارنظر چند ماه اخیر برخی مقامات کشورمان همچون آقای دکتر خرازی و آقای دکتر صالحی مطرح شده که گفتند ایران امکان تغییر دکترین را دارد اما نمی‌خواهد آن را تغییر دهد.

وی افزود:« گروسی با اشاره به این موارد ذکر کرده که نگرانی‌های آژانس در حال افزایش است. در واقع به نظر می‌رسد در گزارش 27 می گروسی هم توانایی‌های فنی برای ساخت سلاح و هم اظهارنظر مقامات ایران در خصوص تغییر دکترین هسته‌ای دلیلی برای افزایش نگرانی‌ها درباره برنامه هسته‌ای ایران ذکر شده است. ضمن اینکه برای دومین بار در گزارش مدیر کل بر این موضوع تاکید شده که نگرانی‌ها و ابهامات در خصوص صحت و کامل بودن اعلامیه‌‌های پادمانی ایران افزایش یافته است. وقتی گروسی اشاره می‌کند که نگرانی‌ها در این رابطه افزایش یافته، نتیجه و خروجی منطقی آن با توجه به ادبیات آژانس و سوابقش درباره ایران این است که ایران ناقض پادمان هسته‌ای است. زیرا بر اساس ادعاهای این گزارش اعلامیه‌های ایران مورد صراحت آژانس قرار نگرفته است.»

خسروشاهین در خصوص بحث مسائل باقی مانده نیز گفت:« در مورد مسائل باقی‌مانده بین ایران و آژانس با وجودیکه گروسی پیشتر تاکید کرد که یکی از سه مسئله حل شده و به دو مسئله کاهش پیدا کرده اما به نظر می‌رسد در فحوای گزارش آژانس دوباره این مسئله تکرار می‌شود که بحث فعالیت‌های هسته‌ای اعلام نشده در سایت‌های لویزان، ورامین، مریوان و تورقوزآباد همچنان حل نشده باقی مانده است. این نیز مورد دیگری است که برخلاف گزارش‌ها و اظهارات اخیر گروسی است.»

به گفته این کارشناس، در بخش دیگری از گزارش ادعا شده است که ایران در خصوص برخی فعالیت‌هایش در مرکز غنی‌سازی اصفهان یعنی نطنز و آزمایشگاه جابربن حیان پنهان‌کاری کرده یا اطلاعات مبهم داده است.  همچنین گفته شده هیچ پیشرفتی در راستای بیانیه ایران و آژانس که در مارس 2030 به امضا رسید رخ نداده است.

وی درباره دیگر نکات گزارش گروسی گفت:« نکته حائز اهمیت دیگر که در گزارش مانیتورینگ گروسی مطرح شده و در گزارش پادمان هم تکرار شده، این است که تصمیم ایران در ماه سپتامبر 2023 یعنی پاییز سال گذشته در خصوص خودداری از ورود برخی بازرسان به ایران، مسئله راستی‌آزمایی فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم را به صورت جدی تحت تاثیر قرار داده است.»

همچنین خسروشاهین درباره قطعنامه پیشنهادی تروئیکای اروپایی که تصویب شد، توضیح داد:« یک نکته مهم قطعنامه این است که تاکید شده حمایت همه جانبه خود را از اقدامات آژانس برای اجرای توافق پادمانی ان‌پی‌تی اعلام کرده‌اند. بحث دومی که وجود دارد این است که از ایران می‌خواهند برای همکاری موثر و بنیادین با آژانس و انجام دادن اقدامات فوری و غیرمبهم بر اساس قطعنامه نوامبر 2022 اقدام کند. همچنین در این قطعنامه از ایران درخواست شده که بدون اتلاف وقت بیانیه مشترک ایران و آژانس در مارس 2022 را اجرا کند.»

وی  افزود:« بخشی از این بیانیه به مسئله فراپادمان یعنی نصب دوربین‌ها در بخش‌هایی از کارخانه مونتاژ سانتریفیوژ بازمی‌گردد. در این قطعنامه در عین حال از ایران خواسته شده از تصمیم خود برای جلوگیری از ورود برخی بازرسان باتجربه آژانس بازنگری کند. »

4 توصیه قطعنامه درباره مسائل باقی مانده

خسروشاهین نکته حائز اهمیت دیگر قطعنامه را درمورد مسائل باقی‌مانده عنوان کرد و گفت دراین خصوص از ایران خواسته شده چهار اقدام انجام دهد؛ نخست، دادن توضیحات فنی معتبر به آژانس؛ دوم، آگاه کردن آژانس از محل فعلی مواد هسته‌ای گزارش شده، است و این مسئله را مطرح کرده‌اند که مواد هسته‌ای در سایت‌هایی که رد پای مواد دیده شده و مورد ادعای آژانس است، کجاست. همچنین مورد سوم، بیان می‌کند که ایران باید تمام اسناد، اطلاعات و پاسخ‌هایی که برای حل مسائل باقی مانده مورد نیاز آژانس است، فراهم کند. درنهایت ایران بر اساس این قطعنامه، باید دسترسی به اماکن و مواد هسته‌ای مورد نیاز آژانس را برای تحقیق و راستی‌آزمایی و حل مسائل باقی‌مانده فراهم کند. در انتها در بند هشتم از مدیرکل آژانس درخواست شده که در مورد مسائل باقی‌مانده با آژانس، شخص مدیر کل گزارش جامع‌تری را تهیه کند.

پایان اسنپ‌بک

این کارشناس در ادامه با اشاره به اینکه هم در گزارش مدیر کل و هم در قطعنامه اخیر ادعا شده که ایران به نوعی پادمان را نقض کرده تشریح کرد:« این گزینه را باید در نظر داشت که بلوک غرب برای اهرم اسنپ‌بک خود حداکثر تا اکتبر 2025 که تاریخ انقضای قطعنامه 2231 و قطعنامه‌های پیش از آن در خصوص مسئله هسته‌ای ایران فرامی‌رسد، فرصت دارد. این به منزله پایان یافتن رسمی و حقوقی اسنپ بک به عنوان ابزار سیاسی و حقوقی بلوک غرب برای دور زدن حق وتوی روسیه و چین در شورای امنیت است. یعنی شکایتی از طریق برجام در مورد نقض این توافق به شورای امنیت گزارش می‌شود و ارائه این گزارش و طرح آن در شورای امنیت منجر به اجرای خودکار و بازگشت سریع تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد ذیل فصل هفتم خواهد شد.»

به گفته خسروشاهین، بنابراین به نظر می‌رسد که غربی‌ها از روز چهارشنبه 16 خرداد که این قطعنامه در شورای حکام تصویب شد، با یک شیب کُند به دنبال تحت فشار گذاشتن ایران برای انجام تعهدات خود هستند؛ آن هم با توجه به گزارش جامع‌تری که قرار است مدیر کل درباره پادمان و مسائل باقی مانده تهیه کند.