پروژه های مشارکتی در شهرداری تهران چندان تجربه موفقی نبوده و تنها به لیست بلندی از پروژه های نیمه تمام بلاتکلیف که منجر به پرونده های حقوقی شده ، ختم شده اند . مدتی پیش مهدی اقراریان عضو کمیسیون نظارت و حقوقی شورای شهر تهران درخصوص چالش های پروژه های مشارکتی در صحن شورای شهر تهران تذکر داد :‌  سازمان سرمایه گذاری شهرداری تهران با چالش های متنوع حقوقی مواجه است و یکی از این چالش ها، پروژه های مشارکتی است که در ادوار گذشته شهرداری تهران طی فرایندی قانونی با افراد و مجموعه های مشارکتی قرارداد بسته و حال در بررسی های انجام شده، مشخص شده که در قراردادها ذکر شده که طرف مشارکت کننده اجازه ندارد که کل یا بعضا جزیی از این موضوع قرارداد را به افراد دیگری واگذار کند.

او ادامه داد :‌ متاسفانه شاهد هستیم به دلیل یک خلأ قانونی یا به دلیل کم توجهی شهروندان ، امروز با افرادی مواجه هستیم که از استان های دیگر آمدند بخشی از این پروژه ها را خریداری کردند در صورتی که این افراد مجاز به فروش این اموال و این بخش از پروژه های شامل بخش های از پاساژ ها، مغازه ها و... نیستند.

اقراریان با اشاره به اینکه باید در این خصوص اطلاع رسانی مناسبی صورت بگیرد، گفت: نباید چنین باشند که افرادی با شهرداری مشارکت کرده و اموال و املاکی را به مردم پیش فروش کرده و مبالغی بگیرند. کما اینکه بعضا با پروژه هایی مواجه هستیم که در مرحله گودبرداری یا در سایر مراحل متوقف شده اند. در موضوع پروژه های مشارکتی بحث صلاحیت سنجی مورد توجه قرار بگیرد تا افرادی که فاقد صلاحیت لازم و سابقه لازم هستند، ورود نکنند.

وی افزود: چنانکه مشاهده می کنیم، شخصی در یک پروژه مشارکتی، قیمت پایینی را اعلام کرده  و پروژه را برنده شده و بعد آن را در مرحله گودبرداری، پیش فروش کرده و ظاهرا سهم خود را و بعضا نه تنها سهم خودش، بلکه سهم شهرداری را هم پیش فروش کرده است و مردم هم به دلیل اینکه اطلاعات حقوقیشان کم است، این پروژه را خریداری کرده اند و حالا شهرداری تهران مانده و آن اشخاصی که حتی برخیشان خارج از کشورند. یعنی یک شبه کلاهبرداری و فروش مال غیر صورت گرفته است لذا خواهش می کنم در پروژه های مشارکتی، به صلاحیت سنجی و شفافیت در اطلاع رسانی دقت شود.

میثم مظفررییس کمیته بودجه شورای شهر تهران هم با بیان اینکه پروژه‌های مشارکتی شهرداری در دهه‌های گذشته تجربه شکست خورده‌ای بوده و شاهد این هستیم که بالغ بر 95 درصد پروژه‌های مشارکتی شهرداری تهران در سال‌های گذشته و اکنون به اختلافات حقوقی رسیده است، گفت: 50 هزار میلیارد تومان سهم دارایی‌های شهرداری به قیمت روز در پروژه‌های مشارکتی است که فریز شده؛ یعنی معادل بودجه یک سال شهرداری دارایی بلوکه شده در پروژه‌های مشارکتی وجود دارد.

این عضو شورای شهر تهران افزود: این موضوع یکی از دغدغه‌های مهم است و انتظار داریم شهرداری تهران در این زمینه اقدام ویژه‌ای انجام دهد. البته سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت اقتصادی اعلام کرده که مشکل برخی از این پروژه‌های مشارکتی حل شده است.

رئیس کمیته بودجه شورای شهر تهران درخصوص دلایل شکست پروژه‌های مشارکتی در شهرداری گفت:‌ چند عامل وجود دارد که ریشه این مشکلات است نخست شهرداری قبل از اینکه پروژه مشارکتی آغاز کند، باید از دارا بودن سند چه برای سهم خود و چه برای سهم سرمایه‌گذار یقین پیدا کند. بسیاری از زمین‌هایی که متعلق به شهرداری است، سند ندارد و آنها را به عنوان آورده در پروژه مشارکتی با بخش خصوصی محاسبه می‌کند و پروژه آغاز می‌شود و بعد از پیشرفت کار مشارکت کننده می‌خواهد بخشی از سند را به نام بزند تا مطمئن‌تر شود و کار را ادامه دهد و شهرداری می‌گوید سند ندارد؛ مانند پروژه هزار و یک شب و این اشتباه است.

وی افزود: شهرداری پیش از آغاز یک پروژه مشارکتی باید پروانه احداث بنا صادر کند. شهرداری می‌گوید چون پروژه متعلق به او است نیاز به صدور پروانه نیست. درست نیست که رویه‌های قانونی انجام نشود به‌طور مثال در مورد تامین پارکینگ، یک مجتمع تجاری ساخته می‌شود و می‌بینیم شهرداری خود تخلف کرده و پارکینگ آن را تامین نکرده است. چالش بعدی اخذ پایان کار است. زمانی یک پروژه مشارکتی ساخته می‌شود،باید پایان کار گرفته شود. اگر از پروژه‌ای که تجمع جمعیت ایجاد می‌کند و جاذب سفر است و تقاضا ایجاد می‌کند، تا مادامی که استانداردها برای اخذ پایان کار مانند آتش‌نشانی، ایمنی و تامین پارکینگ نداشته باشد، نباید مورد بهره‌برداری قرار بگیرد. یک اتفاق شیرین و 10 اتفاق بد برای مردم محله می‌افتد و آنجا شلوغ می‌شود و نمی‌توانند پارکینگ تامین کنند. همچنین تضامین لازم از سرمایه‌گذار گرفته نمی‌شود؛ یعنی سرمایه‌گذار کار می‌کند و در میانه کار می‌بیند که نقدینگی ندارد؛ اول باید اهلیت و توانایی سرمایه‌گذار محرز شود و سپس تضامین اخذ شود تا در اسنای پروژه به مشکل نخورد.

مظفر تاکید کرد:‌ در هر پروژه مشارکتی که بخواهد در دوره جدید آغاز شود باید تجربیات تلخ گذشته را مورد توجه قرار دهیم تا این‌طور نشود که 50 هزار میلیارد تومان از دارایی شهرداری در مناطق فریز شده و به اختلاف خورده باشد.

 یکی از پروژه های مشارکتی که سال ها بلاتکلیف رها شده است پروژه تفریحی گردشگری هزار و یک شهر در منطقه ۲۲ است که  در سال ۹۰ عقد قرارداد آن بسته اما بعد از مدتی متوقف شد . به تازگی شهرداری تهران جلسه ای برای  بررسی مشکلات و موانع پروژه هزار و یک شهر برگزارکرده است .

علیرضا زاکانی شهردار تهران در این جلسه گفته است : درباره این پروژه باید در یک ماه و نیم آینده ابتدا بازبینی در قرارداد انجام شود تا دو طرف به یک صورت جدید و مشخصی از قرارداد برسند و قدر السهم ها مشخص شود، البته برای توسعه‌های بعدی پروژه نیز ما اقبال داریم. نکته دوم اینکه مقدمه برای رسیدن به این صورت مشخص، این است که تعیین تکلیف کنیم و درباره این پروژه به یک نقشه جامع برسیم و طبق آن قرارداد ببندیم که این کار نیاز به کار کارشناسی دارد.

زاکانی نکته سوم را به ماهیت و محتوای پروژه مرتبط دانست و خاطرنشان کرد: ایده هایی که در ابتدای پروژه مطرح شده بود، مناسب بود، اما ممکن است بعد از سالهای طی شده، ایده های جدیدی به ذهن ها برسد و باید تفاهم کنیم تا این ایده ها را بهینه تر کنیم؛ در واقع باید دو طرف تیم هایی را برای بررسی این موارد معرفی کنند.