«تهران» ابرچالش آینده کشور؛ویژگی های مناطق قرمز

به تازگی محمد درویش، کارشناس محیط زیست گفته است که تهران ظرفیت چنین جمعیتی را نداشته و اکنون حیاتش در معرض خطر است. تهران در مخروط‌افکنی در البرز جنوبی به وسعت ۷۵ هزار هکتار واقع شده است. این مخروط‌افکن مطابق با بررسی‌های اکولوژی نهایتا می‌تواند به سه میلیون نفر از نظر آب، خاک و هوا سرویس بدهد؛ اما ما با اجرای طرح‌های انتقال آب و سدسازی نزدیک ۱۰ میلیون نفر را ثابت و ۲۷ میلیون نفر را در قالب رفت‌وآمد روزانه در تهران جای داده‌ایم. در چنین شرایطی کمبود آب طبیعی است؛ این هشدار را از دهه ۵۰ و پیش از انقلاب، کلان‌نگران توسعه کشور داده بودند و حتی خواستار انتقال پایتخت شده بودند.

به گفته او، اکنون بحث این است که برای تأمین آب تهران علاوه بر سرشاخه‌های ماملو، لار، طالقان، سفیدرود، رود کرج، جاجرود، آمل و هراز، از سرشاخه‌های دز و کارون هم آب بیاوریم؛ درحالی‌که مطابق با تغییرات اقلیم و کاهش محسوس سطح یخچال‌ها در سرشاخه‌های کشور، به نظر می‌رسد دیگر اصلا آبی برای انتقال به تهران وجود ندارد.

درویش تأکید می‌کند: نباید دست به تأمین چنین مُسکنی برای تداوم شرایط موقت تهران زد. بهترین کار این است که پایتخت سیاسی کشور را تغییر دهیم؛ ولی می‌بینیم که همچنان در حال توسعه تهران هستند و تعداد مهاجران به تهران هم در حال افزایش است. ظرفیت زیستی تهران به پایان رسیده و نشانه‌های آن را دائما می‌بینیم. می‌توان چند سالی تاریخ وضعیت نامناسب تهران را عقب انداخت، اما نمی‌توان از وقوع آن جلوگیری کرد.

پیشنهاد انتقال پایتخت سیاسی کشور برای حل چالش های تهران مدتهاست که در زمان های بحرانی ازبایگانی بیرون کشیده می شود و دوباره تحقق آن مورد بررسی قرار می گیرد .

مهدی اقراریان رییس کمیته نظارت شورای شهر تهران معتقد است که با توجه به این که موضوعات زیست محیطی و سایر موارد تهران برای یک ظرفیت جمعیتی محدودی پاسخگو است، یکی از ایده هایی که از گذشته تا به امروز درباره تهران مطرح بوده انتقال پایتخت سیاسی از تهران به یکی دیگر از نقاط مستعد کشور است.

او به اکو ایران می گوید :‌ به نظر می آید تهران حتی بعد از انتقال پایتخت سیاسی کماکان پایتخت اقتصادی ایران باقی بماند؛ اما انتقال نهادهای سیاسی از تهران می تواند به کاهش جمعیت تهران کمک کند  وتعدادی از شهروندانی که متصل به دولت یا سایر دستگاه ها هستند با انتقال به منطقه جدید، مجبور به کوچ از تهران می شوند وبخشی از جمعیت تهران کاهش می یابد . تهران با توجه به شرایط زیست محیطی و تاب آوری و مطرح بودن مساله زمین لرزه و ... با مشکل جدی مواجه خواهد شد اگر رشد جمعیت آن ادامه داشته باشد.

اقراریان تاکید می کند: چالش مهم و اساسی این است که قرار است تهران تا چه جمعیتی توسعه پیدا کند؟ یکی از این موضوعاتی که در مجلس می توانست مورد بررسی قرار گیرد  بحث انتقال پایتخت باشد که با توجه به عمر کوتاهی که از دوره مجلس یازدهم باقی مانده شاید به این دوره نرسد؛ ولی انتقال پایتخت می تواند به عنوان یک مطالبه برای مجلس دوازدهم مطرح شود. شهروندان تهرانی حق خود می دانند که بتوانند یک زندگی همراه با آسایش و آرامش داشته باشند. امروز زندگی در تهران کمتر با آسایش و آرامش همراه است و شاهد تغییر جمعیت پذیری در برخی از مناطق تهران هستیم.

تجربه تلخی درباره بسیاری از شهرهای دنیا وجود دارد که در تهران هم این تجربه وجود دارد و آن ایجاد   مناطق قرمز هستند که محل شکل گیری باندهای فساد و توزیع مواد مخدر و مواردی از این دست است. امروز در تهران شاهد شکاف بسیار جدی بین بعضی از مناطق و محلات هستیم ،حضور پررنگ اتباع در برخی از مناطق تهران و مهاجرت مردمی که در این مناطق زندگی می کردند مشکلاتی را ایجاد کرده است  .  

 اقراریان ادامه می دهد : واقعیتی وجود دارد که نمی توانیم چشم مان را بر روی آن ببندیم و این است که تهران حالش خوب نیست و کسی هم  برای این شرایط پایتخت برنامه ای ارائه نمی کند. شورای شهر تهران نسبت به پایتخت دارای وظایف قانونی محدودی است و شاید از دست شورا هم کاری برنیاید و حضور پررنگ سران قوا و یک تصمیم حاکمیتی درباره تهران می تواند نجات بخش تهران باشد. برداشتم این است که تهران در دهه های آینده به عنوان یکی از ابر چالش های کشور مطرح خواهد شد.

اما محمد آقامیری رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران درباره  پیشنهاد برخی کارشناسان درخصوص انتقال سیاسی پایتخت به دلیل بحران آبی می گوید:‌ موضوع انتقال پایتخت فرایندی سیاسی و اجتماعی است، البته ممکن است به منابع آبی هم ارتباط داشته باشد اما در کوتاه‌مدت تاثیری ندارد. فرایند انتقال پایتخت نیاز به دوره‌ای 10 ساله دارد. اینگونه نیست که یک ساله تصمیم بگیریم پایتخت را به نقطه‌ای دیگر منتقل کنیم و جمعیتی را هم جابه‌جا کنیم. در بحث انتقال پایتخت، ساختمان‌های دولتی و وزارتخانه‌ها جابه‌جا می‌شود و این توانمندی هم وجود ندارد که یک‌ساله بتوان این وزارتخانه‌ها را به‌راحتی جابه‌جا کرد. فرایند انتقال سیاسی پایتخت دست کم در کوتاه‌مدت ربطی به مشکل کم‌آبی ندارد.

آقامیری با اشاره به اینکه در تهران مشکل منابع‌ آبی نداریم، می گوید:موضوع اصلی مدیریت منابع آبی است و چالش فرونشست زمین به دلیل مدیریت منابع آبی است. اگر بتوانیم در یک دوره 10 ساله فرونشست تهران را کاهشی و به نوعی پیشگیری و کنترل کنیم و به زیر یک سانتی‌متر برسانیم منابع آبی به شدت تقویت می‌شود.

رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران اضافه می کند :  ‌فرونشست ارتباط مستقیم با تامین منابع آبی دارد هرچند که فرونشست کم‌تر شود منابع آبی تقویت می‌شود. میلیون‌ها متر مکعب از سدها از طریق لوله‌کشی فاضلاب به خارج شهر می‌رود، همچنین آب چاه‌ها را استفاده می‌کنیم و به خارج شهر منتقل می‌شود درحالی که اگر چاه‌های جذبی ایجاد و این آب‌ها به زمین بازگردد سطح آب در زمین بالا می‌آید. لایحه فرونشست تهران توسط شورای شهر تهران تهیه شده و براساس توافق معاونت معماری و شهرسازی شهرداری آن را به شورا ارائه می‌کند.