خانه‌های 25 متری از کجا آمدند؟ فرق میکروآپارتمان‌های تهران و اروپا

ساخت خانه‌های کوچک متراژ یا همان میکروآپارتمان ها در سایر کشورهای دنیا سابقه ای دیرینه دارد و اجرای آن توانسته پاسخ بخشی از تقاضای بازار مسکن را بدهد اما کارشناسان می گویند آنچه توانسته شرط موفقیت میکروآپارتمان ها در شهرهای بزرگ دنیا باشد توجه به یکسری از پارامترا و استانداردها کلیدی است که از سوی سازندگان آنها رعایت شده است. از این رو این سوال مطرح است که اگر خانه های 25 متری در تهران ساخته شود چه معیارهایی در مورد آنها باید رعایت شود؟ سوال مهم دیگر آنها متر و معیار تعیین 25 مترمربع برای خانه های کوچک متراژ از کجا آمده است؟

عبدالرضا گلپایگانی، معاون پیشین شهرداری تهران دو معیار احتمالی برای تعیین 25 مترمربع زیربنای خانه های کوچک متراژ را طرح تفصیلی شهر تهران و مقررات ملی ساختمان می داند.

او در توضیح این دو معیار به اکوایران، توضیح می دهد: در طرح تفصیلی شهر تهران، سرانه فضای سکونت برای هر نفر 17 متر مربع در نظر گرفته شده است و در نتیجه گفته شده که حداقل مساحت واحدهای مسکونی در شهر تهران 35 متر است. یعنی بر اساس این طرح تفصیلی، هرکس که بخواهد پروانه ساخت بگیرد، باید حداقل مساحت 35 متر را در نظر بگیرد. فضای سکونت را هم اینطور تعریف می‌کند: فضایی برای سکونت، پخت و پز و تأمین نیازهای بهداشتی که سرویس بهداشتی و حمام است. این سه مورد حداقل‌های یک فضای سکونتی هستند و در نقشه تهران، هر خانه‌ای که این سه مورد را نداشته باشد واحد مسکونی در نظر گرفته نمی‌شود.

او ادامه می دهد: از بعد دیگر، در مقررات ملی و مبحث چهار، برای نیاز هر نفر به فضای سکونت 12 متر مربع در نظر گرفته شده است و با این عدد، حداقل مساحت استاندارد 24 یا 25 متر مربع است. این فضای 25 متری اگر برای سکونت در نظر گرفته شود باید دید که فضای نشیمن، استراحت، سرویس‌های بهداشتی و فضای پخت و پز چه می‌شود؟

او با بیان اینکه در تجربه‌های جهانی برای این موارد هم فکر شده است، توضیح می دهد:  برای مثال در یک مجتمع مسکونی که واحدهای کوچک‌اندازه دارد، فضاهای جمعی برای نگهداری یا بازی کودکان و مسائل دیگر در نظر گرفته می‌شود.

او به یک شرط مهم در موفقیت اجرای طرح های ساخت خانه های کوچک متراژ اشاره می کند و می گوید: مساله دیگری که بسیار مهم است این است که واحدهای کوچک‌اندازه یا اصولاً روش ساخت و سازی که منجر به جدایی‌گزینی شود، در ادبیات شهرسازی امروز به شدت محکوم می‌شود. به این معنی که در یک محله یا شهرکی فقط برای فقرا خانه‌سازی شود. باید تنوع جمعیتی حتما وجود داشته باشد. این مساله یکی از اشکالات این طرح خانه‌های 25 متری است و سم مهلکی برای شهرسازی محسوب می‌شود.

به گفته او در تجربه جهانی، در واحدهای آپارتمانی یا محله‌ها، به‌ طریقی عمل می‌کنند که تنوع جمعیتی در ساخت آپارتمانی رعایت شود. یکی از مثال‌های خوب در این زمینه شهرک اکباتان است. در این شهرک، 10 تا 15 درصد واحدها در فازهای یک و سه، سوئیت‌های 35 متری هستند. سازنده این شهرک، سوئیت‌های کوچک را با خانه‌های بزرگتر ترکیب کرده که یک نیاز زندگی شهرنشینی است.

او در توضیح این استاندارد به پیشینه اجرای چنین طرح هایی در خانه های تاریخی ایران هم اشاره می کند و می گوید: در شهرهای تاریخی ما هم وضعیت به همین صورت است. برای مثال اگر در کاشان خانه بروجردی‌ها یا خانه طباطبایی‌ها وجود دارد، در کوچه‌های مجاور این خانه‌ها، خانه‌های کوچکی که متراژ زمین‌شان حداکثر به 100 متر می‌رسد هم وجود دارند. در بافت قدیمی اصفهان، سمنان، نائین و محله کن هم این مسئله دیده می‌شود.

گلپایگانی اضافه می کند: الگوی این نوع شهرسازی در شهرهای اروپایی هم وجود دارد. در مرکز شهرهای اروپایی، آپارتمان نشینی رواج دارد و هرچه از مرکز شهر دور می‌شوید خانه‌های بزرگ متراژ بیشتر وجود دارند. منطق این الگو این است که هرچه به مرکز شهر نزدیک‌تر می‌شوید، برای تأمین نیازهایتان نیاز به دسترسی کوتاه‌تر دارید، در مرکز شهر قیمت زمین بالاتر است. در مرکز شهر دسترسی به فعالیت‌های متفاوت بیشتر است و در نتیجه زمین، اقتصاد و مسائل دیگر ایجاب می‌کند که خانه‌ها در مرکز شهرها متراکم‌تر باشند.