میلان کوندرا

در ایران بیش از هر کتاب دیگری کوندرا را با کتابی می‌شناسند که نام آن با عنوان اصلی مطابقت ندارد. «سبکی تحمل ‌ناپذیر هستی» نام رمانی است که ترجمه پرتیراژ آن با نام «بار هستی» در ایران خوانده شد. رمانی که کوندرا هر شخصیت اصلی آن را یکی از امکانات تحقق نیافته خود می‌داند.

کوندرا در کودکی به نواختن پیانو روی آورد و ردپای این تجربه را می‌توان در توصیف های او در رمان ها نیز مشاهده کرد. آنجا که یکی از شخصیت‌هایش در رمان معروفش از موسیقی زنده کافه یادش می افتد که این صداها همیشه به دنبال او بوده‌اند؛ صدای کارخانه‌ها، صدای اره برقی و ... و زمانی را به یاد می‌آورد که موسیقی مانند گل سرخی بود در دشتی پوشیده از برف. همین تجربه ها بود که کوندرا را به رمان‌نویس موسیقی‌دوست معروف کرده بود.

کوندرا در آن سال‌ها که هنوز خود را اهل چک می دانست آثاری را به چاپ رساند که در آنها کارنامه تلخ توهمات سیاسی نسل کودتای پراگ در 1948 که منجر به قدرت گرفتن کمونیست ها شده بود را به تصویر کشید.

بسیاری از آثار او توسط روس ها پس از اشغال پراگ تا سال 1990 ممنوع بود. در نهایت تمامی این فشارها سبب شد تا در دهه 70 میلادی کوندرا به همراه همسرش به فرانسه مهاجرت کند. مهاجرت به سوی آینده ای که در آن از دردهای وطن کمتر خبر باشد:

«ما اغلب برای از یاد بردن درد و رنج خویش به آینده پناه می‌بریم. در پهنه زمان، خطی تصور می‌کنیم که فراسوی آن خط درد و رنج ما پایان خواهد یافت....»

دو سال پس از اینکه دولت چکسلواکی تابعیت چکی کوندرا را سلب کرد، فرانسه به او ملیتی فرانسوی اعطا کرد. در سال 1982 بود که کوندرا کتاب سبکی تحمل ‌ناپذیر هستی را به رشته تحریر درآورد. کوندرا برای نشان دادن اینکه فرانسه را وطن خود می داند از آن پس رمان هایش را مستقیما به این زبان نوشت.

چند اثر به زبان فرانسوی از جمله «هنر رمان»، رمان «جاودانگی»، «آهستگی» و «هویت» برگ های دیگری از کارنامه نویسنده بزرگ قرن بیستم جهان بود.

فضای گنگ و عجیب و غیرقابل ترجمه کوندرا در رمان‌هایش را شاید بتوان با جمله‌ای از خود او توضیح داد: «تنها دلیل بودنِ رمان گفتنِ چیزی است که فقط رمان می‌تواند بگوید».

خبرگزاری رویترز اعلام کرد که کتابخانه چک که مجموعه شخصی میلان کوندرا در آن نگهداری می‌شود، امروز - چهارشنبه 21 تیر 1402 - اعلام کرد که این نویسنده مشهور اهل جمهوری چک در سن 94 سالگی درگذشت.