افول جایگاه آمریکا در نظم جهانی جدید

به گزارش اکوایران، پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری و خروج دونالد ترامپ از کاخ سفید همراه با امیدواری نسبت به تغییر روندهای سیاستگذاری در ایالات متحده بود. با این وجود در حالی که هنوز چند ماه به پایان سال اول دولت بایدن باقی مانده، عملکرد تیم او برای بسیاری از هواداران او در آمریکا مایوس کننده بوده است. برت استفانز، ستون‌نویس نیویورک تایمز، در یادداشتی با عنوان «موقعیت جهانی در حال فروپاشی آمریکا» ضمن اشاره به سردرگمی و آشفتگی مواضع بایدن و همکارانش بالاخص در حوزه سیاست خارجی، این مسئله را ناشی از تحول در نظم جهانی و تغییر موقعیت ایالات متحده در نظام بین الملل دانسته و توصیه کرده است که دولت جو بایدن به بازسازی تیم امنیت ملی خود بپردازد.

سیاست خارجی آشفته؛ زوال یک اعتبار

روز دوشنبه، جان کربی، سخنگوی پنتاگون، حمله اخیر هواپیماهای بدون سرنشین به پایگاه نظامی تنف در جنوب سوریه را -که در آنجا نیروهای ایالات متحده به آموزش متحدان محلی آمریکای برای مبارزه با داعش می پردازند- چنین توصیف کرد: «حمله‌ای پیچیده، هماهنگ و عمدی». این عملیات با پنج پهپاد [منتسب به] ایران انجام گرفت و [ادعا می شود] توسط نیروهای نیابتی ایران و با کمک ایران هدایت شد. باید منتظر ماند تا شاهد بود که آیا چنین عملیاتی واکنشی از سوی ایالات متحده برخواهد انگیخت یا خیر. این حادثه در حالی به وقوع پیوسته که دولت بایدن همچنان در بازگرداندن ایران به میز مذاکره بر سر احیای توافق هسته ای فرومانده است؛ توافقی که احتمالا میلیاردها دلار را روانه تهران می کند و می توان از آن برای تدارک چنین حملاتی بهره برد.

این در حالی این که روز دوشنبه، دیوید سانگر از روزنامه تایمز گزارش داد که به گفته کارشناسان امنیت سایبری مایکروسافت، آژانس اطلاعاتی روسیه (S.V.R) بار دیگر درگیر کارزاری «برای نفوذ به هزاران شبکه کامپیوتری دولت، شرکت ها و اتاق های فکر ایالات متحده شده است». این مسئله تنها چند ماه پس از آن صورت می‌گیرد که بایدن شخصاً به ولادیمیر پوتین درباره تکرار چنین حملاتی هشدار داد؛ و این در شرایطی است که مجازات‌هایی را که ایالات متحده در برابر نفوذهای سایبری پیشین وضع کرده بود، سهلگیرانه و سبک کرد. تقریباً در همان زمان، بایدن اعلام کرد که «اکنون زمان تنش زدایی است»؛ اما به نظر می رسد که همتای روسی او با این مسئله موافق نیست.

پس از آن هم شاهد افزایش شدید و نگران‌کننده پروازهای نظامی چین در نزدیکی حریم هوایی تایوان بودیم. این دیدگاه که ممکن است در عرض تنها چند هفته پکن دموکراسی جزیره به زور تصرف باشد، از یک چشم انداز  دور به یک امکان قریب الوقوع مبدل شده است. بایدن بارها مدعی شده -که آخرین بار آن هم در گفتگوی هفته پیش با سی ان ان بود-  ایالات متحده متعهد است که در صورت حمله چین، از تایوان دفاع کند. اما توضیحات بعدی کاخ سفید این موضوع را تایید کرد که حمایت ایالات متحده از تایوان در چارچوب قانون روابط با تایوان محدود می شود و تضمینی برای مداخله نظامی مستقیم ایالات متحده وجود ندارد.

به عبارت دیگر، در برابر یکی از چالش‌های اصلی معاصر سیاست خارجی ایالات متحده، رئیس‌جمهور نمی‌تواند واقعیت ها را به درستی با یکدیگر مطابقت دهد. در مسئله دیگری، به نظر می‌رسد که قادر به انتقال پیام خود نیست. و در مورد سوم، مشخص نیست که آیا اساسا سیاست منسجمی وجود دارد یا خیر. موقعیت آمریکا در جهان در مقام یک متحد بااعتبار برای دوستان درگیر جنگ و یک رقیب سرسخت در برابر دشمنان ماجراجو به وضوح در حال فروپاشی است.

خیال خام بازگشت خرد، تجربه و شایستگی

ریشه‌های این افول به سال‌ها پیش باز می‌گردد، و بازگشت به عقب برای پیدا کردن مقصرین تقریبا بیهوده است. اما بایدن با وعده بازگشت خرد، تجربه و شایستگی انتخاب شد. حال کسی می تواند به طور جدی بگوید که ما به آن ها دست یافته ایم؟ و این فقط در مورد تایوان، ایران و روسیه نیست.

دولت بایدن با این ذهنیت بر سر کار آمد که تصور می کرد درک درستی از مسائل حاکم بر جهان دارد. انتظار می رفت که با خروج دونالد ترامپ، روابط با متحدان ما به طور چشمگیری بهبود پیدا می کند و دستکم دیپلماسی با دشمنان تسهیل می شود. با اتخاذ سیاستی انسانی تر در مرزهای جنوبی، از بحران انسانی در این مناطق کاسته می شود. فشارهای ناشی از همه گیری ویروس کوید-19 تا چهارم جولای به میزان قابل توجهی کاهش خواهد یافت. تا یازدهم سپتامبر به شکلی ایمن و مورد قبول مردم از افغانستان خارج خواهیم شد. و اقتصاد رونق خواهد گرفت.

رنگ باختن امیدها

اکنون با نمایان شدن نشانه هایی مبنی بر این که دولت در برابر بحران ها نه ابتکار عمل و نه برنامه خاصی دارد، هر گونه انتظاری از دولت رنگ باخته  از بین رفته است.

افغانستان؟ رئیس جمهور در ماه جولای، تقریباً یک ماه قبل از اینکه جهان شاهد آن باشد که هزاران افغان برای فرار از کشوری که تسلیم دسته ای متعصب شده بود، التماس می کردند که سوار هواپیما شوند، گفته بود: «به هیچ وجه وضعیتی به وجود نخواهد آمد که در آن مردم را از پشت بام سفارت سوار [هلیکوپتر] کنند».

روابط با متحدان؟ استیون ارلنگر از روزنامه تایمز در ماه اوت گزارش داد: «پرزیدنت بایدن می‌گوید که پذیرای هیچ انتقادی از سوی متحدان آمریکا در مورد خروج آشفته از افغانستان و فروپاشی دولت در آنجا نیست». با این حال صدای انتقادات، دستکم در اروپا، بلند و مداوم است.

مرز؟ در ماه مارس، بایدن به کشور اطمینان داد که افزایش مهاجرت ها مسئله ای صرفاً فصلی است و هر سال همین اتفاق می افتد. در عوض، شدت برخورد مرزبانی با مهاجران در سال جاری شاهد رکورد بالایی بود.

اقتصاد؟ در ماه جولای، رئیس جمهور افزایش قیمت ها را «قابل مورد انتظار و موقتی» خواند. حال سرخط اخیر تایمز چنین است: « زمانی که افزایش قیمت‌ها موقتی تلقی شود، دستور کار بایدن تهدید می‌شود».

حتی یکی از دستاوردهای استراتژیک واقعی دولت - توافق آمریکا، بریتانیا و استرالیا برای خرید زیردریایی هسته‌ای که با هزینه کنار گذاشتن فرانسه از قراداد قبلی امضا شد- مایه سرخوردگی شد. قابل انتظار است که دفعه بعد که ما به کمک نیاز داشته باشیم، پاریس انتقام دیپلماتیک خود را از طریق پاسخی سرد به ما خواهد گرفت.

تحول در نظم جهانی؛ ضرورت تغییر در تیم امنیت ملی

تمامی این ها خطاهایی اجتناب پذیر هستند. و همه آنها در نهایت به پای رئیس جمهور نوشته می شود - همانطور که رابرت گیتس، وزیر دفاع سابق، در سال 2014 متذکر شد که بایدن سابقه طولانی در قرار گرفتن در سمت اشتباه مسائل مهم سیاست خارجی و امنیت ملی دارد. اما این نیز درست است که رئیس جمهور مشاوره های بدی هم می گیرد.

آمریکا برای نائل شدن به موفقیت به ریاست جمهوری بایدن نیاز مبرم دارد. و جهان نیز نیازمند یک آمریکای موفق است. نتیجه ریاست جمهوری ناموفق بایدن، تغییر دولت نیست. این دگرگونی در نظم جهانی است که آمریکا را ضعیف تر، آسیب‌پذیرتر در برابر صدای آژیر خطر پوپولیسم غیرلیبرال، از جمله در داخل کشور، حساس تر می کند. به نظر می رسد اکنون وقت تغییر در تیم امنیتی دولت و تشکیل یک تیم امنیت ملی جدید است. باید به دنبال مردان بزرگتر بود هم چون باب گیتس.