به گزارش اکوایران، بنا به داده‌های منتشر شده توسط مرکز آمار ایران، درآمدهای اسمی مالیاتی دولت در سال گذشته بالغ بر 305 هزار میلیارد تومان برآورد شده که نسبت به سال 99 حدود 58.5 درصد رشد را تجربه کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد بیشترین سهم از درآمدهای مالیاتی دولت به اشخاص حقوقی تعلق دارد، به بیان دیگر بالغ بر 62 درصد کل مالیات‌های مستقیم از شرکت‌ها و اشخاص حقوقی اخذ می‌شود.

بر اساس آمار ها درآمد دولت از محل مالیات بر ثروت در سال 1400 نسبت به 99 به شدت کاهش یافته و افت 40 درصدی را متحمل شده، این تنها سر فصل مالیاتی است که در سال گذشته رشد منفی را تجربه کرده است. می‌توان عنوان کرد کاهش درآمدهای دولت از سمت مالیات بر دارایی بیشتر به علت کاهش رونق بازار بورس و کاهش مالیات بر نقل و انتقال سهام در سال 1400 در قیاس با سال 99 بوده است. در این گزارش به بررسی درآمد های مالیاتی دولت در ایران در سال گذشته و مقایسه آن با سال 99 پرداخته شده است.

درآمد های مالیاتی دولت در ایران

مالیات در ایران ذیل عنوان درآمدهای جاری دولت قرار می گیرد و تقریبا مهم‌ترین منبع درآمدی دولت محسوب می‌شود. البته دولت در ایران منابع درآمدی دیگری نیز دارد اما برخی از این موارد جزء درآمدهای جاری محسوب نمی‌شوند. به عنوان مثال نفت و گاز به این دلیل که جزء دارایی‌ها و سرمایه‌های ملی محسوب می شوند، به عنوان واگذاری دارایی سرمایه ای عنوان می شود. همچنین فروش اوراق توسط دولت نیز واگذاری دارایی مالی محسوب می شود. بنابراین هر عاملی که برای دولت آورده مالی ایجاد کند جزء درآمدهای جاری دولت محسوب نمی شود.

درآمد مالیاتی دولت از دو رکن اصلی تشکیل می شود که عبارت از مالیات مستقیم و مالیات بر کالا و خدمات (غیر مستقیم) است. مالیات مستقیم نیز خود از سه جزء اصلی تشکیل شده که مالیات بر اشخاص حقوقی اصلی ترین آن ها است، این نوع مالیات از شرکت ها و هر نوع درآمد انتفاعی اشخاص حقوقی دریافت می شود. اجزای بعدی نیز مالیات بر درآمد و مالیات بر ثروت نام دارند. مالیات بر ثروت عموما در کشور ما همان مالیات بر ارث شناخته می شود اما اجزای دیگری مانند مالیات بر نقل و انتقال سهام نیز دارد. چنانچه مالیات بر خانه های خالی اجرایی شود ذیل این نوع مالیاتی قرار خواهد گرفت. همچنین یکی از مهم ترین سر فصل ها در مالیات غیر مسقیم مالیات بر واردات است.

درآمد دولت از مالیات در 1400

کل درآمد مالیاتی دولت در سال گذشته 305 هزار میلیارد تومان برآورد شده، این در حالیست که این رقم در سال 99 حدود 192 هزار میلیارد تومان بوده است. به بیان دیگر درآمد مالیاتی دولت در سال 1400 نسبت به سال 99 حدود 58.5 درصد رشد را تجربه کرده است. درآمد مالیات های مستقیم نیز از 119 هزار میلیارد تومان در سال 99 به 188 هزار میلیارد تومان در سال گذشته رسیده است. همچنین مالیات بر کالا و خدمات نیز که مالیات غیر مستقیم محسوب می شود در سال گذشته 117 هزار میلیارد تومان برآورد شده است.

بررسی ها نشان می دهد در سال گذشته مالیات های مستقیم رشد کمتری را نسبت به مالیات غیر مستقیم داشته به گونه ای که مستقیم در سال 1400 حدود 57 درصد و غیر مستقیم بالغ بر 59 درصد افزایش را تجربه کرده اند. این در حالیست که مالیات بر اشخاص حقوقی در سال گذشته نسبت به سال 99 حدود 107 درصد رشد داشته است، اما به این دلیل که رشد مالیات بر ثروت منفی 39 درصد بوده، رشد مالیات های مستقیم کمتر از غیر مستقیم برآورد شده است.

photo_2022-08-09_16-36-25

 

خروج نسبی از رکود باعث افزایش درآمد دولت شد؟

پیش بینی می شود رشد بالای مالیات بر اشخاص حقوقیی در سال گذشته بیشتر به علت رونق نسبی پس از رکود به وجود آمده ناشی از کرونا باشد. چراکه عموما اشخاص حقوقی همان شرکت ها و بنگاه های تجاری هستند، این شرکت ها با شوک کرونا به اقتصاد در سال 99 وضعیت نامساعدی پیدا کردند و به طبع درآمد های آنان نیز کاهش یافت و این رخداد مالیات قابل اخذ توسط دولت را نیز کاهش داد، چراکه علی رغم تورم بالا در سال مذکور، درآمد های مالیاتی دولت از این سمت تنها حدود 30 درصد افزایش یافته که این رشد نسبت به رشد تورم در سال 99 بسیار عقب تر محسوب می شود.  برآورد این است با بهبود نسبی کرونا در سال 1400 نسبت به 99 وضعیت درآمدی شرکت ها بهتر شده و باعث افزایش قابل توجه مالیات بر اشخاص حقوقی در شده است.

کمترین سهم به ثروت تعلق دارد

مالیات اخذ شده از اشخاص حقوقی در دوازده ماه سال گذشته 117 هزار میلیارد تومان برآورد شده که 62.1 درصد از کل مالیات های مستقیم را تشکیل می دهد، به بیان ساده تر بیشترین سهم از مالیات های مستقیم به مالیات ستانده شده از شرکت ها تعلق دارد. این سهم در سال گذشته نسبت به سال 99 افزایش داشته است. مالیات بر درآمد هم حدود 30.4 درصد از کل مالیات های مستقیم را تشکیل می دهد، درآمد مالیاتی دولت از سمت درآمد افراد در سال گذشته بالغ بر 57 هزار میلیارد تومان برآورد شده که نسبت به سال 99 حدود 18 هزار میلیارد تومان افزایش داشته است.

کمترین سهم در میان سر فصل های مالیاتی در سال گذشته متعلق به مالیات بر ثروت بوده است. همانگونه که گفته شد مالیات بر ثروت در سال 1400 رشدی منفی داشته و حدود 9 هزار میلیارد تومان نسبت به سال 99 کمتر شده. بر همین اساس سهم این سر فصل در سال گذشته از کل درآمد های مالیاتی(مستقیم) کاهش یافته به 7.5 درصد رسیده است.

بورس درآمد های مالیاتی دولت را کاهش داد

مالیات بر نقل و انتقال سهام یکی از زیر عنوان های مالیات بر دارایی یا ثروت محسوب می شود، در سال 99 با توجه رونق بورس ارزش معاملات صورت گرفته بیشتر از سال گذشته بوده است، بر همین اساس می توان عنوان کرد کاهش قابل توجه درآمد مالیات از دارایی یا ثروت در سال 1400 به علت کاهش رونق بورس بوده است. برای اینکه به اثر بازار سهام در درآمد مالیاتی دولت بیشتر پی ببریم می توان به یک مثال اشاره کرد، رشد درآمدهای مالیات بر دارایی دولت در بهار سال 99 که از نظر فصلی اوج رونق بورس محسوب می شود، بالغ بر 446 درصد برآورد شده است. این رشد هرچه به فصول پایانی سال 99 هم زمان با افت بورس نزدیک تر شده ایم، کاهش یافته و روندی کاملا نزولی را تجربه کرده است.

پیش بینی می شود چنانچه طرح های مجلس و دولت مبنی بر مالیات گرفتن از خانه های خالی و دارایی هایی مانند سکه و ارز اجرایی شود، سهم و میزان مالیات بر ثروت افزایش قابل توجهی یابد.

photo_2022-08-09_12-58-55