به گزارش اکوایران، رئیسجمهور اخیراً نسبت به احتمال جیرهبندی و حتی تخلیه پایتخت هشدار داده و وزیر نیرو نیز از کاهش فشار آب تا حد صفر در برخی شبها به عنوان بخشی از سیاستهای مدیریت منابع خبر داده است. این نشانهها حاکی از آن است که بحران آب از مرحله هشدار گذشته و به مرحله تهدید مستقیم زندگی روزمره مردم رسیده است.
نبود برنامهریزی برای مهار تبخیر
بیش از دو سوم مساحت کشور در مناطق خشک و نیمهخشک قرار دارد و حدود ۷۰ درصد از نزولات جوی سالانه، یعنی نزدیک به ۲۸۰ میلیارد مترمکعب، به دلیل تبخیر از دست میرود. به گفته کارشناسان، این حجم از اتلاف آب حاصل نبود برنامهریزی اصولی و فقدان مدیریت علمی در استفاده از منابع طبیعی است. در حالیکه بسیاری از کشورها با استفاده از فناوریهای نوین و پوششهای حفاظتی، میزان تبخیر را به حداقل رساندهاند، در ایران هنوز سازوکار مؤثری برای کنترل این پدیده وجود ندارد.
برداشت بیرویه از منابع زیرزمینی
یکی دیگر از عوامل تشدید بحران، برداشت بیرویه از سفرههای زیرزمینی از طریق حفر چاههای مجاز و غیرمجاز است. در بسیاری از مناطق، افت سطح آب زیرزمینی به حدی رسیده که بازگشت به شرایط طبیعی تقریباً غیرممکن شده است. این برداشتها علاوه بر تخلیه منابع، موجب فرونشست زمین و خشک شدن رودخانهها و تالابهای طبیعی نیز شده است.
فرسودگی شبکههای انتقال و هدررفت آب
فرسودگی لولهها و شبکههای آبرسانی از دیگر معضلات جدی مدیریت آب در کشور است. بر اساس آمار رسمی، در تهران بیش از ۲۵ درصد از آب تولیدی تحت عنوان «آب بدون درآمد» از دست میرود که حدود دو سوم آن ناشی از نشت واقعی در شبکه است. این رقم در مقیاس ملی بهطور میانگین دو برابر برآورد میشود.
راهکارهای برونرفت از بحران
کارشناسان تأکید دارند که بازچرخانی و استفاده مجدد از آب، اصلاح الگوی مصرف، و واقعیسازی قیمت آب میتواند نقش مؤثری در مدیریت این بحران داشته باشد. به باور آنان، اگر حتی بخش اندکی از هزینههای سنگین طرحهای انتقال آب صرف توسعه زیرساختهای بازچرخانی شود، وضعیت منابع آبی کشور بهطور چشمگیری بهبود خواهد یافت.
بحران آب تنها نتیجه کاهش بارشها نیست؛ بلکه بازتاب سالها تصمیمگیری نادرست و نادیده گرفتن اصول علمی در مدیریت منابع طبیعی است. اصلاح این مسیر، نیازمند اراده ملی، برنامهریزی دقیق و تغییر نگرش در سیاستهای کلان آبی کشور است.
