به گزارش اکوایران؛ دسترسی به مسیر اصلی کریدور ابریشم که چیــن را از طریــق قزاقســتان و روســیه بــه اروپــا متصــل می‌کــرد با جنگ اوکراین بــا مشــکلات بسیاری روبرو شد و به همین منظور کریدور جدیدی راه اندازی شد تا زمینه دسترسی چین و آسیای مرکزی از مسیر آذریایجـان بـه ترکیـه و اروپـا را فراهم کند و با این شرایط علاوه بر روسیه ایران هم از این مسیر ترانزیتی حذف خواهد شد. به طوری که فعالان اقتصادی از آن به عنوان یک فرصت‌سوزی در بخش ترانزیتی طی سال‌های گذشته یاد می کنند.      

در این خصوص غلامحسین شافعی رئیس اتاق بازگانی ایران در جمع اعضای کمیسیون حمل و نقل و ترانزیت اتاق بازرگانی مشهد بر این نکته تاکید می کند که در سومین مجمع ارتباطات زیرساختی چین و ترکیه در استانبول موضوع ادغام بهتر کریدور میانی یا ترنس‌کاسپین در پروژه راه ابریشم چین مطرح شده است و ترکیه تلاش‌های متعددی را برای تقویت کریدور فراخزر جهت انتقال کالا میان شرق و غرب صورت داده است. به گفته شافعی این کریدور با کریدور «چین-آسیای-مرکزی-غرب‌آسیا» که از ایران عبور می‌کند، در رقابت قرار می‌گیرد. تلاش و صرف هزینه‌های مضاعف از سوی رقبا برای قرار گرفتن در کانون‌های ترانزیتی در حالی پیگیری می‌شود که ایران با وجود همه مزیت‌ها در این بخش، به غفلت جدی دچار است.  

شافعی در ادامه  می گوید: علاوه بر تلاش ترکیه برای تقویت کریدور فراخزر چندی پیش در سفر رئیس جمهوری چین به کشورهای حوزه خلیج فارس نیز مباحثی در خصوص مسیر ترانزیتی و حمل و نقل ترکیبی برای تعامل تجاری با این کشورها مطرح شد که باز هم جای ایران در امتداد مسیر مذکور خالی خو اهد بود.

تلاش چین برای حفظ بازارهای خود یکی از عمده دلایلی است که موجب شد تا دولت این کشور به تکاپو برای فعال کردن هرچه سریعتر مسیرهای تزانزیتی برای رسیدن به بازارهای اروپایی افتد و رایزنی‌ها را از کشورهای شمال ایران و یا جنوب ایران صورت دهد، اما در این مذاکرات جای ایران که می تواند قلب مسیرهای ترانزیتی باشد خالی است.

اعمال مجدد برخی محدودیت های حمل و نقل کالا در شهرهای بندری مهم چین، از جمله شانگهای و شنزن که زنجیره تامین جهانی را دوباره مختل کرده موجب شد قطع سرویس خطوط کشتیرانی بزرگ بین‌المللی جهان به بنادر مهم روسی و از کار افتادن راه آهن شرقی-غربی روسیه شده و استفاده از آن را برای مبادلات تجاری بین شرق دورر آسیا و اروپا تقریبا غیر ممکن کرده است. با این شرایط تنها مسیرهای باقی مانده مسیرهای ریلی هستند که در میان جاده های ریلی جهت دسترسی آسیا به اروپا، کریدور میانی است که از مناطق مختلف چین آغاز، از طریق قزاقستان به بندر آکتائو می‌رسد و پس از عبور از دریای خزر با کشتی، از بندر باکو (جمهوری آذربایجان) با راه آهن به بنادر پوتی و باتومی (گرجسنان) متصل و سپس از طریق دریا به بنادر کنستانزا (رومانی) و وارنا (بلغارستان) یا از طریق راه آهن «باکو– تفلیس- قارص» وارد ترکیه شده و به سمت بنادر مرسین و استانبول می‌رود تا دسترسی به نقاط مختلف اروپا حاصل شود. نگاهی به مسیر ترانزیتی که قرار است کشورهای آسیایی را به اروپا متصل کند می توان به خوبی جای خالی ایران را مشاهد کرد.  رییس اتاق بازرگانی ایران در این نشست همچنین با اشاره‌ای به  تغییرات در نظم جهانی و تعاملات این بخش در کریدورهای تجاری عنوان کرد: بروز بعضی اتفاقات، تغییراتی را در مسیرهای ترانزیتی، نیاز بازارهای هدف و … رقم می‌زند که جنگ روسیه و اوکراین از این شمار هستند. در این بازه، با توجه به تغییر مسیر ناوگان‌های حمل و نقل جاده‌ای، فرصت‌هایی برای ما فراهم آمده اما مغتنم شمرده نشده است. از یک سو، اگر همین حالا هم بند از پای تعاملات اقتصادی ایران با دیگر کشورهای جهان گشوده شود و با یک استقبال بالا مواجه شویم، آیا زیرساخت‌های ما توان آن را دارند تا این حجم فرصت را بر شانه بکشند و به مقصد برسانند؟

وی از ضرورت قاعده‌گذاری در بخش حمل و نقل و ترانزیت سخن گفت و تاکید کرد: با اصلاحات در اصطلاح وصله پینه‌ای، نمی‌توان مشکلات موجود را از میان برداشت. اقتصاد ما به مثابه آن دیواری است که بنیانش تضعیف شده اما جای چاره‌جویی و تعمیرات اساسی، رنگی بر چهره آن می‌زنند و سیمایش را قابل تحمل می‌سازند. این رویه غلط ما را با حجم بزرگی از مشکلات مواجه می سازد.

شافعی، ضعف جدی در زیرساخت‌های ریلی را نیز یادآور و متذکر شد: اگر پتانسیل‌لازم در این حوزه فراهم بود، امروز بخش بزرگی از هزینه‌های کشور در بخش‌های مختلف مهار می شود.