به گزارش اکوایران، در شمالشرق چین، جزیرهای کوچک به نام چانگشینگ در حال تبدیل شدن به یکی از مهمترین نمادهای قدرت صنعتی پکن است. این جزیره، که روزگاری مجموعهای از روستاهای ماهیگیری و زمینهای کشاورزی بود، اکنون به مرکز تولید مواد شیمیایی پیشرفته و نماد سیاست صنعتی تهاجمی چین بدل شده است.
از ساحل فراموششده تا قطب پتروشیمی
در اوایل دهه ۲۰۰۰، دولت چین چانگشینگ را بهعنوان منطقهای ویژه برای توسعه صنایع شیمیایی معرفی کرد؛ تصمیمی که نقطه آغاز جهشی صنعتی بود. ترکیب سیاستهای تشویقی — از معافیتهای مالیاتی گرفته تا وامهای دولتی — زمینه را برای حضور شرکتهای خصوصی فراهم کرد.
یکی از نخستین شرکتهایی که به این فرصت پاسخ داد، هنگلی (Hengli) بود؛ تولیدکننده پلیاستری که در دهه ۹۰ میلادی از یک کارخانه ورشکسته دولتی شروع کرده بود. هنگلی در سال ۲۰۱۰ احداث نخستین کارخانه اسید ترفتالیک خالص (PTA) -مادهای کلیدی برای تولید پلیاستر- را در چانگشینگ آغاز کرد.
اکنون، پس از چند مرحله توسعه و سرمایهگذاری بالغ بر ۲۵ میلیارد یوان (حدود ۳.۵ میلیارد دلار)، این مجتمع به بزرگترین تولیدکننده PTA در جهان تبدیل شده است. چین نیز از واردکننده این محصول به صادرکننده اصلی آن بدل شده و بیش از ۶۰ درصد تولید جهانی PTA را در اختیار دارد.
راز موفقیت؛ سیاست، علم و جاهطلبی
تجربه چانگشینگ تصویری شفاف از مدل توسعه صنعتی چین ارائه میدهد: دولتی که مسیر را باز میکند، بانکی که تأمین مالی میکند، و بخش خصوصیای که با جاهطلبی از فرصتها استفاده می کند .
دولت پکن با اولویت دادن به توسعه شمالشرق کشور، زیرساختهای لازم را در چانگشینگ فراهم کرد — از احداث بندرهای عمیق تا تسهیل مجوزها و واگذاری زمین. همزمان، هنگلی در همکاری مستقیم با مؤسسه فیزیک شیمی دالیان (وابسته به آکادمی علوم چین) به دستاوردهای فناورانه در تولید PTA دست یافت. این همافزایی میان صنعت و علم، سرعت تجاریسازی فناوریها را بالا برده است.
طبق برآورد صندوق بینالمللی پول، هزینه سیاستهای صنعتی چین معادل ۴.۴ درصد تولید ناخالص داخلی کشور است؛ رقمی که نشان میدهد دولت تا چه اندازه در حمایت از صنایع کلیدی جدی است.
روی دیگر سکه؛ رکود تقاضا و بدهیها
اما این مدل توسعه بدون ریسک نیست. در ماههای اخیر، بازار پلیاستر با افت تقاضا مواجه شده است. رانندگان کامیون در اطراف مجتمع هنگلی از کاهش سفارشها میگویند. همزمان، حجم بالای بدهیهای شرکت نیز نگرانیهایی در میان تحلیلگران ایجاد کرده است — مسئلهای که در بسیاری از غولهای صنعتی چین تکرار میشود.
پیامدهای جهانی؛ زنجیره تأمین در قبضه پکن
اگرچه تولید PTA بهظاهر موضوعی فنی و محدود به صنعت پلیاستر است، اما تسلط چین بر این بازار پیامدهایی فراتر دارد. صنعت شیمیایی که از آن بهعنوان «صنعتِ صنایع» یاد میشود، در قلب بسیاری از زنجیرههای تولید جهانی قرار دارد. سلطه چین بر مواد پایهای چون PTA به معنای نفوذ بیشتر بر صنایع پاییندستی، از نساجی گرفته تا خودروسازی و بستهبندی است.
در حالی که غرب نگاه خود را به مواد معدنی کمیاب دوخته، کارشناسان هشدار میدهند نادیدهگرفتن سلطه چین بر بازار مواد شیمیایی میتواند اشتباهی استراتژیک باشد. برنامه جدید دولت چین نیز نشان میدهد مسیر توسعه چانگشینگ هنوز تمام نشده است؛ پکن قصد دارد این جزیره را به مرکز تولید مواد شیمیایی تخصصیتر تبدیل کند.
