به گزارش اکوایران، بر اساس مشاهدات میدانی از سطح فروشگاهها و سوپرمارکتها، بازار روغن خوراکی در هفتههای اخیر با نشانههای آشکار کمبود مواجه شده است. قفسههایی که پیشتر مملو از برندهای شناختهشده بودند، حالا یا خالی ماندهاند یا با تعداد محدودی از محصولات کمترآشنا و آن هم بهصورت پراکنده پر شدهاند. این وضعیت، انتخاب را برای مصرفکننده محدود کرده و در بسیاری موارد او را میان خرید اجباری یا صرفنظر از خرید قرار میدهد؛ رفتاری که بهخوبی از اختلال در تعادل عرضه و تقاضا حکایت دارد.
گفتوگو با فروشندگان نیز تصویر مشابهی را تأیید میکند. پاسخ غالب در خردهفروشیها این است که «روغن نداریم» یا «سهمیهای به ما نرسیده است». فروشگاهداران میگویند طی هفتههای گذشته، شرکتهای پخش یا ارسال روغن را متوقف کردهاند یا آن را به حداقل رساندهاند. به این ترتیب، کمبود نهتنها در سطح تولید، بلکه بهطور مستقیم به ویترین فروشگاهها منتقل شده و خود را در زندگی روزمره خانوارها نشان میدهد.
بررسی زنجیره تأمین، از کارخانه تا خردهفروشی، نشان میدهد که گره اصلی بازار در مرحلهای پیش از عرضه نهایی شکل گرفته است. برخی ویزیتورهای شرکتهای پخش میگویند به آنها اعلام شده که تولیدکنندگان منتظر تأمین مواد اولیه هستند و قرار است روغن با قیمتهای قبلی وارد بازار شود؛ وعدهای که زمان اجرای آن مشخص نیست. در مقابل، روایتهای دیگری نیز وجود دارد که از دستور نگهداشت موجودی انبارها و تعویق توزیع تا زمان اعلام قیمتهای جدید حکایت میکند. این تناقض در پیامها، نشانهای از بلاتکلیفی در سیاستگذاری و نبود تصمیم قطعی درباره قیمت و نحوه عرضه است.
در همین فضا، انجمن صنفی صنایع روغن نباتی ایران نسبت به وضعیت تأمین مواد اولیه هشدار داده و اعلام کرده است که مشکلات مربوط به واردات روغن خام و دانههای روغنی، روند تولید را با اختلال مواجه کرده است. به گفته این انجمن، دشواری در تخصیص ارز، تأخیر در ترخیص کالا از گمرک و افزایش هزینههای جانبی، باعث شده بخشی از ظرفیت تولید کارخانهها بلااستفاده بماند. این هشدارها اکنون در سطح بازار مصرف قابل مشاهده است و قفسههای خالی فروشگاهها بهنوعی بازتاب همان مشکلات بالادستی هستند.
مجموع این شواهد نشان میدهد بازار روغن در وضعیتی معلق قرار گرفته است. از یکسو، وعده بازگشت عرضه با قیمتهای پیشین مطرح میشود و از سوی دیگر، انتظار افزایش قیمت و عرضه با نرخهای جدید، رفتار فعالان زنجیره توزیع را محتاط و عرضه را محدود کرده است. چنین شرایطی معمولاً زمینهساز شکلگیری انتظارات تورمی، احتکار و تشدید کمبود میشود؛ روندی که در صورت تداوم، میتواند یک کمبود مقطعی را به بحران قیمتی تبدیل کند.
مسئولیت تنظیم بازار و تأمین کالاهای اساسی، از جمله روغن خوراکی، بر عهده وزارت جهاد کشاورزی است. انتظار میرود این نهاد با تسریع در تخصیص ارز، تسهیل واردات مواد اولیه و شفافسازی سیاستهای قیمتی، از تعمیق کمبود جلوگیری کند. با این حال، آنچه تاکنون در بازار دیده میشود، بیشتر حاصل تعلیق تصمیمگیری و ارسال پیامهای متناقض به تولیدکننده و توزیعکننده بوده است. در غیاب سیاستگذاری شفاف و اقدام بهموقع، بازار مسیر خود را بر اساس شایعه و انتظار افزایش قیمت تنظیم میکند؛ مسیری که در نهایت، فشار آن مستقیماً بر سفره خانوارها سنگینی خواهد کرد.
