به گزارش اکوایران، پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات ریاست جمهوری این پرسش را مطرح که آیا ساکن جدید خیایبان پاستور تغییر معناداری را در سیاست خارجی تهران ایجاد خواهد کرد یا نه. ری تکیه، پژوهشگر روابط ایران و آمریکا و مقام سابق وزارت امور خارجه ایالات متحده، در این رابطه با شورای روابط خارجی گفتگویی داشته که در ادامه شرح آن را می‌خوانید:

پوست‌اندازی اصلاح‌طلبان

این که مسعود پزشکیان اولین رئیس جمهور «اصلاح طلب» ایران در بیست سال اخیر است چه معنایی دارد؟ او چه تفاوتی با سلف خود ابراهیم رئیسی دارد؟

مفهوم اصلاحات در دهه‌های اخیر تغییر کرده است. در اواخر دهه 1990، اصلاح‌طلبانی مانند محمد خاتمی، رئیس‌جمهور وقت، با تأکید بر اهمیت مجلس و دیگر نهادهای منتخب، مطبوعات آزاد، جامعه مدنی و حاکمیت قانون، به دنبال اصلاح امور بودند. آن‌ها جهان‌گراهایی بودند که امید به آشتی با غرب داشتند. اما این‌ها لزوماً آرزوی کسانی نیست که امروز خود را اصلاح طلب می‌نامند. بسیاری از آن‌ها صرفا خواهان کاهش محدودیت‌های فرهنگی در پوشش زنان و مدیریت بهتر اقتصاد هستند.

untitled

رئیس جمهور فقید ابراهیم رئیسی که در سال 2021 به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد، با رهبر انقلاب رابطه‌ای نزدیک داشت و عمر خود را در قوه قضائیه و جنبه‌های اعمال قانون نظام گذراند. پزشکیان نه چنین پیشینه‌ای دارد و نه ارتباط نزدیکی با رهبری دارد. او یک نماینده ملایم و میانه‌روی مجلس است که کاندیداتوری او به جلب مشارکت مردم در روند سیاسی و بهبود وجهه عمومی نظام سیاسی کمک کرد.

سمبل یک بحث گسترده‌تر درباره سیاست خارجی

انتخاب پزشکیان این گمانه‌زنی را برانگیخته است که ایران مذاکرات جدیدی را بر سر برنامه هسته‌ای خود و کاهش تنش با ایالات متحده دنبال خواهد کرد. اما برای از سرگیری مذاکرات هسته‌ای چه چیزی لازم است و ایران تا چه اندازه ظرفیت هسته‌ای خود را توسعه داده است؟

توافق هسته ای ایران در طول مبارزات انتخاباتی به شدت مورد بحث قرار گرفت، اما این صرفاً سمبلی از یک بحث گسترده‌تر درباره سیاست خارجی بود - ابزاری برای پزشکیان برای انتقاد از سیاست خارجی تقابلی رقیب خود سعید جلیلی و ادعاهای جلیلی مبنی بر اینکه تحریم‌های غرب بی‌ربط و بی‌اهمیت هستند. پزشکیان در دوران مبارزات انتخاباتی چندین بار در حمایت از توافق هسته‌ای صحبت کرد.

مناظره انتخابات ریاست جمهوری 1403

از زمانی که ایالات متحده در سال 2018 از توافق خارج شد، ایران فعالیت‌های هسته‌ای خود را از سر گرفته و بازرسان سازمان ملل گزارش دادند که اورانیوم را تا سطح تقریباً درجه تسلیحات غنی سازی کرده است. موضع تهران این بوده است که چون ایالات متحده از توافق خارج  و ایران را تحریم کرد، واشنگتن باید قبل از از سرگیری مذاکرات، اقدامات خود را معکوس کند. این موضع دولت حسن روحانی و رئیسی بود و می‌تواند در نهایت موضع دولت پزشکیان باشد.

نقطه اجماع

انتخاب او در زمان تشدید تنش‌ها بین حزب‌الله و اسرائیل رخ می‌دهد. پزشکیان و سایر اصلاح طلبان درباره اسرائیل و سیاست‌های منطقه‌ای به طور کلی چه می‌گویند؟

مخالفت با اسراییل همچنان نقطه اجماع در داخل ایران است و پزشکیان هیچ حرکتی در مسیر مبارزات انتخاباتی انجام نداد تا تغییری در این موضع را نشان دهد. به هر حال «محور مقاومت» هسته اصلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی است و حزب‌الله قوی‌ترین حلقه آن است. رویارویی ایران و اسرائیل در ماه آوریل به شدت تشدید شد و هر دو طرف برای اولین بار در چهار دهه دشمنی، به طور علنی حملات مستقیمی را علیه یکدیگر انجام دادند. حتی اگر پزشکیان بخواهد تنش را کاهش دهد، خصومت ایران با اسرائیل چندان کاهش نخواهد یافت.

به نظر می‌رسد این انتخابات نشان از انشعاب در میان جناح‌های محافظه کار ایران دارد. آیا این امر تأثیری بر آمادگی برای آینده نظام سیاسی خواهد داشت؟

محافظه کاران نتوانستند در دور اول انتخابات بر سر نامزدی وحدت به توافق برسند و بدین ترتیب رای‌ها بین نامزد‌های آن‌ها تقسیم شد. دو کاندیدای اصلی محافظه‌کار - جلیلی و سرلشکر محمدباقر قالیباف - از کنار رفتن به نفع یکدیگر خودداری کردند. به این ترتیب پزشکیان توانست به دور دوم راه یابد و در نهایت پیروز انتخابات شود.

در مورد رقابت بر سر آینده نظام که به نظر می‌رسد در جریان است، اطلاعات کمی وجود دارد. این امر می‌تواند به طور کامل توسط نهادهای عالی و با نظر کمی از سوی رئیس جمهور مدیریت شود.