به گزارش اکوایران، ایران و کشورهای اروپایی به مذاکرات بر سر برنامه هسته‌ای تهران ادامه می‌دهند.

ادامه مذاکرات با اروپا؛ توپ در زمین ترامپ است!

به نوشته خبرگزاری رویترز در روز سه‌شنبه، مذاکرات ژنو  با حضور جمهوری اسلامی ایران، انگلیس، فرانسه و آلمان، شاهد ادامه گفت‌وگو در مورد برنامه هسته‌ای مورد مناقشه تهران خواهد بود.

کاظم غریب آبادی، معاون بین‌الملل و حقوقی وزیر امور خارجه ایران، در شبکه اجتماعی نوشت: «مذاکرات جدی، صریح و سازنده بود. ما روز دوشنبه درباره ایده‌هایی که شامل جزئیات خاصی در زمینه‌های لغو تحریم‌ها و برنامه هسته‌ای که برای توافق مورد نیاز است، بحث کردیم». او افزود: «طرفین توافق کردند که مذاکرات باید از سر گرفته شود و برای دستیابی به توافق، همه طرف ها باید فضای مناسب را ایجاد و حفظ کنند. ما توافق کردیم که گفت وگوهای خود را ادامه دهیم».

مذاکراتی  که روز دوشنبه برگزار شد، پس از نشست قبلی در ماه نوامبر انجام شد. در آن زمان، یکی از مقامات ایرانی به رویترز گفت که نهایی کردن نقشه راه با اروپایی‌ها «توپ را در زمین ایالات متحده برای احیا یا نابودی توافق هسته‌ای قرار می‌دهد».

در حالی که کم‌تر از یک هفته تا پیش از بازگشت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب ایالات متحده، به کاخ سفید باقی مانده، او متعهد شده که به سیاستی که در دوره قبلی خود دنبال می‌کرد، بازگردد که به دنبال نابودی اقتصاد ایران بود تا این کشور را مجبور به مذاکره بر سر برنامه هسته‌ای، برنامه موشک‌های بالستیک و فعالیت‌های منطقه‌ای کند.

پیش‌زمینه مذاکرات رسمی

در همین شرایط، المانیتور طی گزارشی نوشت، هم‌زمان با آغاز مذاکرات هسته‌ای ایران و کشورهای موسوم به تروئیکای اروپا - بریتانیا، فرانسه و آلمان - در روز دوشنبه در ژنو بر سر برنامه هسته‌ای تهران، سازمان انرژی اتمی ایران برنامه‌هایی را برای توسعه برنامه هسته‌ای خود فاش کرد.

محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، روز دوشنبه اعلام کرد که این سازمان کار برای توسعه نیروگاه هسته‌ای بوشهر به منظور تولید 3000 مگاوات انرژی هسته‌ای تا سال 2027 را آغاز کرده است. این بخشی از برنامه بزرگ‌تر برای افزایش تولید انرژی هسته‌ای به 20000 مگاوات برق تا سال 2041 است.

نیروگاه هسته ای بوشهر

در همین حال، در ژنو، دور دوم مذاکرات هسته ای ایران و E3 از روز دوشنبه آغاز شد و در طول هفته ادامه خواهد داشت. کاظم غریب آبادی، معاون حقوقی و بین‌الملل وزیر امور خارجه ایران و مذاکره‌کننده کلیدی هسته‌ای ایران، روز دوشنبه گفت که این گفت‌وگوها «مذاکرات رسمی نیست، بلکه فرصتی برای شفاف‌سازی مسائل و مشارکت در رایزنی‌های عمیق‌تر است» و به این معناست که مذاکرات این هفته تا حد زیادی به عنوان زمینه‌ساز برای مذاکرات رسمی بیش‌تر خواهد بود.

هدف گسترده‌تر این مذاکرات، احیای توافق هسته‌ای 2015 است. هر چند برخی از طرف‌ها آن را عملا مرده تلقی کرده‌اند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا گفته که آماده مذاکره با ایران است، اما همچنین وعده داده که در قبال تهران سخت‌گیرانه عمل کند و از شاهین‌های ایران برای پست‌های کلیدی سیاست خارجی و امنیت ملی در دولت آینده استفاده کرده است.

عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران در اوایل ماه جاری در مصاحبه ای با شبکه تلویزیونی دولتی چین گفت: «فرمولی که ما برای حل موضوع هسته ای در نظر داریم، همان فرمول برجام است که در ازای رفع تحریم‌ها، حاضر به نظاارت اعتمادساز درباره برنامه هسته‌ای ایران هستیم».

نقطه بی‌بازگشت؟

در اواخر ماه نوامبر، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، طی قطعنامه‌ای که توسط بریتانیا، فرانسه، آلمان و ایالات متحده پیشنهاد شده بود، ایران را محکوم کرد. این قطعنامه پس از آن مطرح شد که گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان داد ایران ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را افزایش داده است. در حالی که این قطعنامه به لحاظ عملی تا حد زیادی نمادین است، اغلب از آن به عنوان ابزاری برای تشدید فشار دیپلماتیک استفاده می‌شود.

در واکنش به این انتقاد، ایران گفت که «مجموعه بزرگی از سانتریفیوژهای جدید و پیشرفته از انواع مختلف» را راه‌اندازی خواهد کرد، و در عین حال گفت که «هنوز آماده تعامل سازنده با طرف‌های مربوطه بر اساس اصول و استانداردهای حقوقی بین‌المللی است».

در همین حال، امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، در یک کنفرانس دیپلماتیک در 6 ژانویه گفت که «شتاب برنامه هسته‌ای [ایران] ما را تقریباً به نقطه بی بازگشت می رساند». مکرون همچنین ایران را «چالش راهبردی و امنیتی» اصلی فرانسه و اروپا خواند.

تهدید مکانیسم ماشه

به نوشته المانیتور، بحران مداوم انرژی در ایران و ریاست‌جمهوری ترامپ در آینده، برنامه هسته‌ای ایران را به شدت مورد توجه قرار می‌دهد. در بحبوحه سرمای اخیر، ایران با کمبود شدید انرژی مواجه است و فعالیت برخی نیروگاه‌های گازی را در سراسر کشور مجبور متوقف شده است. علی‌رغم این‌که ایران دومین ذخایر بزرگ گاز اثبات شده جهان را در اختیار دارد، این کشور به طور مداوم در برابر مدیریت انرژی خود با مشکلات فراوانی دست‌وپنجه نرم می‌کند. در ظاهر انرژی هسته‌ای می تواند ابزار مفیدی برای مبارزه با این کمبودها باشد. اما در حالی که ایران مدام مدعی است که توسعه هسته‌ای آن صرفاً برای اهداف صلح‌آمیز است، در غرب با بدبینی شدیدی در این زمینه مواجه شده است.

ایران آژانس بین المللی انرژی اتمی تاسیسات هسته ای نطنز

در اوایل ماه دسامبر، رافائل گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت که ایران به‌طور چشمگیری در حال تسریع روند غنی‌سازی اورانیوم خود است. گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که درست قبل از قطعنامه آژانس در ماه نوامبر منتشر شد، حاکی از آن است که ایران ذخایر اورانیوم غنی‌شده 60 درصدی خود را به بیش از 400 پوند -در مقایسه با 350 پوند در ماه اوت- افزایش داده است.

جدای از قطعنامه‌های عمدتاً نمادین، اروپایی‌ها تهدید کرده‌اند که از سازوکار اسنپ بک (موسوم به مکانیسم مکاشه) استفاده خواهند کرد. این مکانیسم که در برجام در نظر گرفته شده است، به هر یک از طرفین توافق اجازه می‌دهد تا تحریم‌های سازمان ملل را مجدداً اعمال کنند. در ماه دسامبر، انگلیس، فرانسه و آلمان هشدار دادند که در صورت ادامه افزایش ذخایر ایران، مایل به استفاده از این مکانیسم هستند. استفاده از این مکانیسم کلیدی به عنوان اهرمی برای اروپا، در 18 اکتبر 2025 منقضی می شود.

ایران همچنین باید با تغییر دولت آینده در ایالات متحده دست و پنجه نرم کند. پس از خروج ترامپ از برجام در سال 2018، دولت او کمپین تحریم های سنگین موسوم به «فشار حداکثری» را به اجرا گذاشت که به اقتصاد ایران را به شدت آسیب رساند. مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران نیز با فشارهای داخلی مواجه است و این در حالی است که تندروهای ایرانی به شدت از تعامل با ایالات متحده انتقاد می‌کنند.