به گزارش اکوایران، مسعود پزشکیان، رئیسجمهور ایران، برای گفتوگو درباره گذرگاهی که قرار است آذربایجان را در نزدیکی مرز ایران به هم وصل کند، به ارمنستان سفر کرده است؛ این سفر چند روز پس از رخ میدهد که تهران اعلام کرد این پروژه ـ که بخشی از توافق صلح تحت میانجیگری ایالات متحده است را مسدود خواهد کرد، توافقی که میتواند حضور احتمالی واشنگتن را به درِ خانه ایران بیاورد.
این مسیر زمینی که «راه صلح بینالمللی ترامپ» (TRIPP) نام گرفته، بخشی از توافقی است که اوایل ماه جاری در واشنگتن میان دشمنان دیرینه، ارمنستان و آذربایجان، امضا شد.
به گزارش الجزیره، دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، گفته این توافق به ایالات متحده حقوق انحصاری توسعه این گذرگاه ترانزیتی را میدهد. واشنگتن همچنین در حال امضای توافقهای دوجانبه با هر دو کشور برای افزایش همکاری در حوزههایی چون انرژی، تجارت و فناوری از جمله هوش مصنوعی است.
پزشکیان پیش از حرکت به سوی پایتخت ارمنستان، ایروان، روز دوشنبه حضور احتمالی شرکتهای آمریکایی در منطقه را «نگرانکننده» توصیف کرد. او گفت: «ما این موضوع را با مقامهای ارمنستان بررسی خواهیم کرد و نگرانیهایمان را بیان خواهیم داشت.»
مسیر پیشنهادی قرار است آذربایجان را به نخجوان متصل کند و از نزدیکی مرز ایران بگذرد. تهران مدتهاست با این مسیر ترانزیتی که به «کریدور زنگزور» نیز معروف است، مخالفت کرده؛ چرا که بیم دارد این طرح باعث قطع ارتباط ایران با ارمنستان و قفقاز شود و همزمان نیروهای خارجی بالقوه را به مرزهایش نزدیک کند.
از زمان امضای توافق در ۸ اوت، مقامهای ایرانی هشدارهای خود به ارمنستان را شدت بخشیدهاند و میگویند این پروژه میتواند بخشی از نقشه آمریکا برای «پیگیری اهداف هژمونیک در منطقه قفقاز» باشد.
روز یکشنبه، عباس عراقچی وزیر خارجه ایران، این موضوع را «حساس» توصیف کرد و گفت نگرانی اصلی تهران این است که این طرح میتواند «به تغییرات ژئوپلیتیک در منطقه منجر شود.» او به خبرگزاری رسمی ایرنا گفت: «مقامهای ارمنستان به ما اطمینان دادهاند که هیچ نیروی آمریکایی یا شرکتهای امنیتی آمریکایی تحت عنوان این مسیر در ارمنستان حضور نخواهند داشت.»
این گذرگاه پیشنهادی از سوی برخی کشورهای منطقه از جمله روسیه که همراه با ارمنستان متحد راهبردی ایران به شمار میرود مفید توصیف شده است.
علیاکبر ولایتی، مشاور ارشد رهبری در امور بینالملل، گفت تهران این ابتکار را «با روسیه یا بدون روسیه» مسدود خواهد کرد. او در گفتوگو با خبرگزاری تسنیم، اندکی پس از امضای توافق اظهار داشت: «ترامپ فکر میکند قفقاز تکهای ملک است که میتواند آن را برای ۹۹ سال اجاره کند»، و افزود این منطقه به «گورستانی برای مزدوران ترامپ» تبدیل خواهد شد.
مسکو با احتیاط از این توافق استقبال کرد و گفت از تلاشها برای تقویت ثبات و شکوفایی در منطقه حمایت میکند. اما همچون ایران هشدار داد که مداخله خارجی خطرناک است و راهحلهای پایدار باید توسط کشورهای منطقه طراحی شوند.
ارمنستان و آذربایجان از اواخر دهه ۱۹۸۰ بارها بر سر قرهباغ جنگیدهاند؛ منطقهای در خاک آذربایجان که در آن زمان عمدتاً جمعیت ارمنی داشت و با حمایت ایروان از باکو جدا شد. آذربایجان در سال ۲۰۲۳ طی عملیاتی نظامی کنترل این منطقه را به دست گرفت و این امر منجر به خروج جمعیت ارمنی از آن شد. سال گذشته ارمنستان با بازگرداندن چند روستا به آذربایجان موافقت کرد؛ اقدامی که باکو آن را یک «رویداد تاریخی دیرهنگام» توصیف کرد.
