به گزارش اکوایران، وقتی نخستوزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، هفته گذشته دستور ترور رهبران حماس در قطر را صادر کرد، دست به قماری بزرگ در کارزار خود برای واداشتن این گروه به تسلیم زد. با نشانههای رو به افزایش شکست این عملیات، به نظر میرسد این قمار به ضرر او تمام شده است.
به نوشته آسوشیتدپرس، نتانیاهو امیدوار بود با کشتن رهبران ارشد تبعیدی حماس، به رؤیای «پیروزی کامل» علیه این گروه که در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ به اسرائیل حمله کرد، نزدیکتر شود و پس از نزدیک به دو سال جنگ در غزه، آنها را به تسلیم شدن وادارد. اما حماس میگوید رهبرانش از حمله جان سالم به در بردهاند و جایگاه جهانی نتانیاهو که پیشتر نیز به دلیل ویرانی و بحران انسانی در غزه بهشدت آسیب دیده بود، ضربه دیگری خورد.
حمله هوایی سهشنبه خشم قطر، متحد بانفوذ آمریکا و میانجی کلیدی جنگ را برانگیخت، موجی از انتقادها را در جهان عرب برانگیخت، روابط با کاخ سفید را متشنج کرد و امیدها برای رسیدن به آتشبس را بر هم زد؛ وضعیتی که میتواند جان ۲۰ گروگان باقیمانده در غزه را نیز به خطر اندازد.
امید نتانیاهو به «تصویر پیروزی»
در این حمله پنج عضو ردهپایین حماس و یک مأمور امنیتی قطری کشته شدند. اما حماس اعلام کرد هدف اصلی عملیات، رهبران ارشد تبعیدی که برای بررسی طرح جدید آتشبس آمریکا گرد هم آمده بودند همه زنده ماندند. البته این گروه هیچ تصویری از رهبران منتشر نکرده و قطر هم درباره وضعیت آنها سکوت کرده است.
حَرِل خورِو، کارشناس امور عرب در دانشگاه تلآویو، گفت: اگر این حمله رهبران اصلی را کشته بود، نتانیاهو میتوانست آن را فرصتی برای اعلام نابودی حماس بداند. او افزود: «این جنبه نمادین دارد و بخشی از چیزی است که به نتانیاهو اجازه میدهد در مقطعی بگوید: ما پیروز شدیم، همه را کشتیم».
در ۲۳ ماه گذشته، حملات اسرائیل در غزه تقریباً همه رهبران ارشد حماس را در داخل غزه از بین برده است. اما نتانیاهو هدف خود را نابودی کامل این گروه اعلام کرده، هدفی که اکنون بیش از پیش دور از دسترس به نظر میرسد و تحقق آتشبس را در ائتلاف تندرو او سختتر کرده است.
اعضای راستافراطی ائتلاف حاکم اسرائیل نتانیاهو را تحت فشار گذاشتهاند و تهدید کردهاند اگر اسرائیل عملیات گستردهتری در شهر غزه پیش نبرد، کابینه او را ساقط خواهند کرد؛ حتی با وجود مخالفت جدی بخشی از فرماندهان ارتش و مخالفت گسترده عمومی در اسرائیل. عملیاتی موفق در قطر میتوانست نتانیاهو را قادر سازد این تندروها را آرام کند، هرچند در همان حال رهبران مسئول مذاکره بر سر آتشبس احتمالی را نیز از میان برمیداشت.
سوزاندن کانال قطر
به گفته خورِو: «اسرائیل از آغاز جنگ توانایی هدف گرفتن رهبران حماس در دوحه را داشت، اما نمیخواست در حالی که مذاکرات جریان دارد قطر را تحریک کند. قطر پیشتر دو آتشبس را میانجیگری کرده بود که طی آن ۱۴۸ گروگان از جمله هشت جسد در ازای آزادی هزاران زندانی فلسطینی آزاد شدند. ارتش اسرائیل تنها موفق شده هشت گروگان را زنده نجات دهد و اجساد ۵۱ نفر دیگر را بازگرداند. هرچند اسرائیل بارها شکایت کرده بود که قطر فشار کافی بر حماس وارد نمیکند، اما همچنان کانال ارتباطی را تا روز شنبه باز گذاشته بود.
خورِو گفت: «اسرائیل با این حمله به همه دنیا اعلام کرد که از مذاکرات صرفنظر کرده است. آنها تصمیم گرفتهاند فرصت با قطر را بسوزانند.»
وقتی از نخستوزیر قطر، شیخ محمد بن عبدالرحمان آلثانی، پرسیده شد آیا مذاکرات آتشبس ادامه خواهد یافت، او گفت پس از این حمله «فکر نمیکنم در مذاکرات جاری چیزی معتبر باقی مانده باشد». او توضیح بیشتری نداد و مستقیماً نگفت که قطر تلاشهای میانجیگری خود را متوقف خواهد کرد.
چگونگی تلاش نتانیاهو برای آزادی گروگانهای باقیمانده همچنان نامشخص است. روز پنجشنبه، شیخ محمد اسرائیل را به رها کردن گروگانها متهم کرد. او در شورای امنیت سازمان ملل گفت: «افراطیونی که امروز بر اسرائیل حکومت میکنند به گروگانها اهمیتی نمیدهند وگرنه چگونه میتوانیم زمانبندی این حمله را توجیه کنیم؟»
با این حال، او تأکید کرد کشورش آماده ازسرگیری میانجیگری است، بیآنکه جزئیاتی درباره گامهای بعدی ارائه دهد. روز جمعه، شیخ محمد در واشنگتن با مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، دیدار کرد؛ روبیو قرار بود آخر هفته به اسرائیل سفر کند، نشانهای از تلاش دولت ترامپ برای حفظ توازن روابط با متحدان کلیدی در خاورمیانه.
فشار بر روابط با آمریکا و تأثیر اندک بر جنگ در غزه
نتانیاهو، که از زمان بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید حمایت بیقید و شرط واشنگتن را دریافت کرده، به نظر میرسد روابط خود با مهمترین متحدش را تیره کرده است. ترامپ گفت از حمله هوایی «بسیار ناخشنود» است و به قطریها اطمینان داد چنین حملهای دوباره تکرار نخواهد شد. با این حال، ترامپ نگفته آیا اقدامی تنبیهی علیه اسرائیل انجام خواهد داد یا اینکه بر نتانیاهو برای توقف جنگ فشار خواهد آورد یا نه.
نتانیاهو در همین حال تهدید کرده است اگر قطر همچنان میزبان رهبران حماس باشد، اقدامهای بیشتری انجام خواهد داد. او روز پنجشنبه خطاب به حماس گفت: «هیچ جایی نیست که ما به شما دسترسی نداشته باشیم.»
در همین حال اسرائیل حمله گسترده خود برای تسخیر شهر غزه را ادامه میدهد. ارتش از حدود یک میلیون نفر در این منطقه خواسته است که پیش از یورش احتمالی، به طور کامل تخلیه کنند. گیل تالشیر، استاد علوم سیاسی دانشگاه عبری اورشلیم، گفت: «دولت نتانیاهو مصمم است عملیات نظامی در غزه را ادامه دهد.»
به گفته او، اسرائیل درخواستهای سازمان ملل، اتحادیه اروپا و شمار رو به افزایشی از کشورهای بزرگ غربی برای توقف جنگ را نادیده گرفته است؛ کشورهایی که برنامه دارند اواخر ماه جاری در شورای امنیت سازمان ملل کشور فلسطین را به رسمیت بشناسند. او افزود: شاید تنها کسی که بتواند این مسیر را تغییر دهد، ترامپ است؛ اگر به اسرائیل بگوید «دیگر کافی است.»
آینده سیاسی بیبی
اگر رهبران حماس زنده مانده باشند و مذاکرات فروبپاشد، نتانیاهو بیش از پیش از حدود دوسوم جامعه اسرائیل که خواهان پایان جنگ و توافقی برای بازگرداندن گروگانها هستند فاصله خواهد گرفت. اما این مخالفت ماههاست وجود دارد و تأثیر اندکی بر نتانیاهو گذاشته است.
یوهانان پلسنر، رئیس اندیشکده «مؤسسه دموکراسی اسرائیل» در بیتالمقدس، گفت: «آینده نزدیک نتانیاهو به افکار عمومی اسرائیل وابسته نیست.» به گفته او، بقای سیاسی نتانیاهو به ائتلاف حاکم او بستگی دارد؛ ائتلافی که بسیاری از اعضای آن به طور کامل از اقدام ترور حمایت کردهاند.
این وضعیت باعث هراس و رنج بیشتر خانوادههای گروگانهای باقیمانده در غزه شده است. عینا زانگاوکر، مادر متان، یکی از گروگانها این هفته گفت پس از شنیدن خبر حمله اسرائیل در دوحه «از ترس میلرزد». او در حالی که اشک در چشمانش جمع شده بود پرسید: «چرا نخستوزیر اصرار دارد هر بار شانس توافق را از بین ببرد؟ چرا؟»
