به گزارش اکوایران، اسرائیل و حماس اعلام کردند که بر سر آتشبس و توافق تبادل گروگانها به توافق رسیدهاند. این نخستین مرحله از طرح رئیسجمهور ایالات متحده، دونالد ترامپ، برای پایان دادن به جنگی در غزه است که بیش از ۶۷ هزار نفر را کشته و خاورمیانه را دگرگون کرده است.
به نوشته خبرگزاری رویترز، تنها یک روز پس از دومین سالگرد حمله نیروهای حماس، مذاکرات غیرمستقیم در مصر به توافقی درباره مرحله نخست چارچوب ۲۰ مادهای ترامپ برای برقراری صلح در نوار غزه منجر شد.
اگر این توافق بهطور کامل اجرا شود، دو طرف را بیش از هر تلاش قبلی به پایان جنگی نزدیک میکند که به درگیریای منطقهای تبدیل شده و کشورهایی مانند ایران، یمن و لبنان را درگیر کرده، انزوای بینالمللی اسرائیل را تشدید و خاورمیانه را دگرگون کرده است.
خبر این توافق موجب جشن و شادی در اسرائیل، غزه و فراتر از آن شد. خانوادههای اسرائیلیِ گروگانها آتشبازی کردند و فلسطینیها با کفزدن و شادی، به امید پایان خونریزی و خشونت، ابراز خوشحالی کردند.
عبدالمجید عبدربو، مردی در شهر خانیونس در جنوب نوار غزه گفت: «شکر خدا برای آتشبس، برای پایان خونریزی و کشتار. فقط من خوشحال نیستم؛ تمام نوار غزه خوشحال است، تمام مردم عرب، تمام جهان از این آتشبس و پایان خونریزی خوشحالند.»
اما توافقی که ترامپ در پایان شب چهارشنبه اعلام کرد، جزئیات چندانی نداشت و پرسشهای بیپاسخ زیادی باقی گذاشت که ممکن است در نهایت به فروپاشی آن بینجامد، همانطور که در تلاشهای صلح پیشین نیز رخ داده بود.
ترامپ در شبکه اجتماعی تروث سوشال نوشت: «من بسیار مفتخرم که اعلام کنم اسرائیل و حماس هر دو مرحله نخست طرح صلح ما را تأیید و امضا کردهاند. این به آن معناست که بهعنوان نخستین گامها بهسوی صلحی قوی، پایدار و همیشگی، تمام گروگانها بهزودی آزاد خواهند شد و اسرائیل نیروهای خود را تا خطی که بر سر آن توافق شده عقب خواهد کشید.»
اجرای موفق این توافق، یک دستاورد مهم در سیاست خارجی برای رئیسجمهور جمهوریخواه، دونالد ترامپ، محسوب میشود؛ کسی که در کارزار انتخاباتی خود وعده داده بود به درگیریهای بزرگ جهانی پایان دهد، اما هم در غزه و هم در جنگ روسیه علیه اوکراین، نتوانسته بود به سرعت نتایج ملموسی ارائه دهد.
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، گفت روز پنجشنبه کابینه خود را برای تصویب این توافق تشکیل خواهد داد. او در بیانیهای گفت: «با تصویب مرحله نخست این طرح، تمام گروگانهای ما به خانه بازگردانده خواهند شد. این یک موفقیت دیپلماتیک و پیروزی ملی و اخلاقی برای دولت اسرائیل است.»
حماس نیز تأیید کرد که به توافقی برای پایان جنگ دست یافته است و گفت این توافق شامل عقبنشینی نیروهای اسرائیلی از نوار غزه و تبادل گروگانها و زندانیان میشود.حماس در بیانیهای اعلام کرد: «ما تأکید میکنیم که فداکاریهای مردممان بیثمر نخواهد بود و ما به عهد خود وفادار خواهیم ماند. هرگز از حقوق ملی مردم خود دست نخواهیم کشید تا زمانی که آزادی، استقلال و حق تعیین سرنوشت بهدست آید.»
مقامهای غزه میگویند از زمان آغاز پاسخ نظامی اسرائیل به حمله حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، بیش از ۶۷ هزار نفر کشته شدهاند و بخش اعظم این باریکه با خاک یکسان شده است.
به گفته مقامهای اسرائیلی، در آن حمله حدود ۱۲۰۰ نفر کشته و ۲۵۱ نفر به گروگان گرفته شدند که به غزه منتقل شدند. گمان میرود از میان ۴۸ گروگان باقیمانده، تنها ۲۰ نفر هنوز زنده باشند.
با وجود امیدهای ایجادشده برای پایان جنگ، جزئیات مهم هنوز مشخص نشده است، از جمله زمانبندی اجرای توافق، چگونگی اداره غزه پس از جنگ و سرنوشت سیاسی حماس.
آزادی گروگانها در روزهای آینده
خانوادههای گروگانهای اسرائیلی در غزه ، پس از اعلام توافق، در میدانی که بهنام «میدان گروگانها» در تلآویو شناخته میشود، گرد هم آمدند.
هاتان انگرست، پدر یکی از گروگانها به نام ماتان، گفت: «رئیسجمهور ترامپ، بسیار ممنونیم. بدون او فرزندان ما به خانه بازنمیگشتند.»
یک منبع در حماس گفت گروگانهای زنده ظرف ۷۲ ساعت پس از تصویب توافق از سوی دولت اسرائیل تحویل داده خواهند شد. مقامهای حماس تأکید کردند که بازگرداندن پیکر گروگانهای کشتهشده که گفته میشود حدود ۲۸ نفر هستند، زمان بیشتری خواهد برد، زیرا اجساد زیر آوارهای غزه مدفون شدهاند.
ترامپ در برنامهی «هنیتی» شبکه فاکسنیوز در روز چهارشنبه گفت که احتمالاً آزادی گروگانها روز دوشنبه انجام خواهد شد.
ارتش اسرائیل به ساکنان غزه هشدار داد که برخی مناطق هنوز منطقه نبرد محسوب میشوند. سخنگوی ارتش روز پنجشنبه، در بیانیهای پس از اعلام آتشبس، گفت نیروها همچنان شهر غزه را در محاصره دارند و بازگشت به آنجا «بسیار خطرناک» است.
نتانیاهو و ترامپ در تماسی تلفنی به یکدیگر بهخاطر این «دستاورد تاریخی» تبریک گفتند و طبق اعلام دفتر نخستوزیر اسرائیل، نتانیاهو از رئیسجمهور آمریکا دعوت کرد تا در پارلمان اسرائیل سخنرانی کند.
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، خواستار پایبندی کامل همه طرفها به مفاد توافق شد و گفت: «ورود فوری و بدون مانع کمکهای بشردوستانه و اقلام تجاری ضروری به غزه باید تضمین شود. این رنج باید پایان یابد.»
حماس پیشتر در روز چهارشنبه اعلام کرده بود فهرست گروگانهای در اختیار خود و زندانیان فلسطینی در اسرائیل را که خواهان آزادیشان در چارچوب تبادل است، تحویل داده است.
حماس تاکنون حاضر به مذاکره درباره درخواست اسرائیل مبنی بر خلع سلاح این گروه نشده است. یک منبع فلسطینی گفت حماس این شرط را تا زمانی که نیروهای اسرائیلی در سرزمینهای فلسطینی حضور دارند، رد خواهد کرد.
کشورهای عربی: این طرح باید به تشکیل کشور فلسطین منجر شود
با افزایش امید به آتشبس و کاهش خطر اختلال در عرضه جهانی، قیمت نفت کاهش یافت.
مرحله بعدی طرح ترامپ شامل ایجاد نهادی بینالمللی به رهبری او و با مشارکت نخستوزیر پیشین بریتانیا، تونی بلر، برای ایفای نقش در اداره غزه پس از جنگ است. کشورهای عربی حامی این طرح میگویند که این روند باید به استقلال نهایی یک کشور فلسطینی منجر شود، چیزی که نتانیاهو میگوید هرگز رخ نخواهد داد.
هنوز مشخص نیست چه کسی پس از پایان جنگ اداره غزه را برعهده خواهد داشت. نتانیاهو، ترامپ، و کشورهای غربی و عربی، هرگونه نقش برای حماس که از سال ۲۰۰۷ با کنار زدن رقبای فلسطینی خود بر غزه حکومت کرده را رد کردهاند.
حماس گفته است تنها در صورتی از اداره غزه کنار میکشد که این مسئولیت به یک دولت تکنوکرات فلسطینی تحت نظارت تشکیلات خودگردان و با حمایت کشورهای عربی و مسلمان واگذار شود. این گروه هرگونه نقش برای بلر یا حکومت خارجی در غزه را رد کرده است.
احمد فؤاد الخطیب، مدیر برنامه «Realign for Palestine» در شورای آتلانتیک گفت:«آنچه امشب پس از مذاکراتی طولانی و دشوار اعلام شد، صرفاً مربوط به آزادی گروگانها و زندانیان فلسطینی بود. بهنظر من جنگ هنوز از پایان بسیار است و نمیدانیم پس از این مرحله چه خواهد شد.»
این در حالی است که خشم جهانی نسبت به حملات اسرائیل افزایش یافته است. بسیاری از کارشناسان حقوق بشر، پژوهشگران و یک هیئت تحقیق سازمان ملل گفتهاند که این حملات مصداق نسلکشی است. اسرائیل اما میگوید اقداماتش دفاع از خود، در پاسخ به حمله حماس در سال ۲۰۲۳ است.
