به گزارش اکوایران، دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده، گفته که فکر میکند روزهای نیکولاس مادورو، رئیسجمهور ونزوئلا، به شماره افتاده و انجام حملات زمینی در داخل ونزوئلا ممکن است. اگرچه ترامپ اقدامات مخفیانه در داخل ونزوئلا را تأیید کرده، کارشناسان میگویند آمریکا در حال حاضر توان و تجهیزات نظامی لازم برای یک عملیات گسترده با هدف برکناری مادورو را در اختیار ندارد.
نیزهای که هر لحظه تیزتر میشود
به نوشته سیانان، اگر ترامپ دستور حملات در داخل ونزوئلا برای سرنگونی مادورو را بدهد، با چالشهای جدی روبهرو خواهد شد؛ از جمله وجود اپوزیسیون پراکنده و ارتشی که ممکن است به سمت شورش برود، و همچنین واکنش سیاسی در داخل آمریکا علیه رئیسجمهوری که وعده داده بود وارد درگیریهای پرهزینه خارجی نشود..
ترامپ اوایل همین هفته جلسهای برای بررسی گزینههای جدید اقدام نظامی در داخل ونزوئلا داشته است؛ گزینهای که کاخ سفید مدتی است در حال بررسی آن است. طبق این گزارش، هنوز تصمیمی برای انجام حملات گرفته نشده، هرچند ارتش آمریکا بیش از دوجین ناو جنگی و ۱۵ هزار نیرو را به منطقه منتقل کرده است؛ اقدامی که پنتاگون روز پنجشنبه آن را «عملیات نیزه جنوبی» نامگذاری کرد.
تجمع این تجهیزات نظامی و تهدید به حملات بیشتر، فراتر از عملیات جاری علیه قایقهای حمل مواد مخدر، فشار بر مادورو را افزایش داده است. مقامهای دولت آمریکا میگویند او باید از قدرت کنار برود و ادعا میکنند که او پیوند نزدیکی با باند «ترین د آراگوا» دارد و در قاچاق مواد مخدر نقش رهبری ایفا میکند.
سایه چاویسمو
در این شرایط، کارشناسان آمریکایی نگرانند که ارتش قدرت را در دست بگیرد یا دیکتاتوری دیگری شبیه به مادورو روی کار بیاید، اما اگر مادورو از ونزوئلا فرار کند یا در یک حمله هدفمند کشته شود. به گفته آنها، اعضای دیگری از جریان چاویسمو، ایدئولوژی چپگرای هوگو چاوز، رهبر سابق ونزوئلا، که مادورو آن را ترویج کرده، وجود دارند که میتوانند قدرت را به دست بگیرند و کشور را تحت حکمرانی سختگیرانهتری قرار دهند.
به گفته خوان گونزالس، پژوهشگر مؤسسه آمریکای جورجتاون و مقام سابق دولت بایدن: «مادورو چیزی در این مایهها گفته که ‘میخواهید از من خلاص شوید؟ فکر میکنید اوضاع بهتر میشود؟’ این حرف مهمی است، چون مادورو در درون چاویسمو یک چهره میانهرو محسوب میشود و ممکن است فرد دیگری با حمایت ارتش بهجای اپوزیسیون قدرت را قبضه کند».
برآمدن ارتش
سناریوی دیگر، روی کار آمدن ارتش است. به عقیده جان بولتون، مشاور امنیت ملی دوره اول ریاستجمهوری ترامپ: «اگر ارتش هنوز یکپارچه باشد و هیچ نشانهای از فروپاشی آن نبینیم، تنها با به چالش کشیده شدن یا برکناری مادورو فرو نخواهد پاشید. آنها انضباط خود را حفظ میکنند، کنترل نظامی را اعمال میکنند و هر کس را که به خیابان بیاید سرکوب میکنند.»
مادورو که حلقه نزدیکش ترکیبی از غیرنظامیان و افسران نظامی است، که اغلب با هم رقابت دارند، کنترل دقیقی بر دولت دارد و توانسته تعادل میان جناحهای رقیب را حفظ کند. عوامل خارجی مانند گروههای شورشی کلمبیایی که از خاک ونزوئلا فعالیت میکنند یا شبکههای تبهکار مرتبط با قاچاق کوکائین، طلا و مواد معدنی هم تصویر را پیچیدهتر کردهاند. کارشناسان میگویند اگر مادورو از صحنه خارج شود، این نیروهای متضاد میتوانند کشور را از هم بپاشند و ونزوئلا را به سمت یک جنگ داخلی احتمالی سوق دهند.
به گفته یک دیپلمات غربی که سالها در ونزوئلا فعالیت داشته: «چه بخواهیم چه نخواهیم، مادورو تضمینکننده تعادل فعلی است. همه میدانند از نظر سیاسی از انتخابات سال گذشته بهنوعی مرده است، اما اگر برود هیچکس نیست که بتواند وضعیت موجود را حفظ کند. برای همین همه پشت او جمع میشوند».
اپوزیسیون متفرق
دولت ترامپ ممکن است امید داشته باشد که چهرههای اپوزیسیون ونزوئلا بتوانند خلأ قدرتی را که با کنار رفتن مادورو ایجاد میشود، پر کنند؛ موضوعی که دولت اول ترامپ نیز بر روی آن حساب کرده بود، زمانی که از خوان گوایدو، رهبر اپوزیسیون، حمایت کرد؛ پس از انتخابات ۲۰۱۸ که پیروزی مادورو به طور گسترده جعلی و مهندسیشده اعلام شد. دولت اول ترامپ در سال ۲۰۱۹ گوایدو را رسماً به عنوان رهبر قانونی ونزوئلا به رسمیت شناخت، اما کودتای نافرجام همان سال باعث شد او هرگز نتواند قدرت را در دست بگیرد.
یک گروه اپوزیسیون کنونی به رهبری ادموندو گونسالس که سال گذشته در انتخاباتی شرکت کرد که آمریکا میگوید مادورو در آن شکست خورده مدعی است برنامهای ۱۰۰ ساعته برای انتقال قدرت از مادورو به گونسالس دارد. اما کارشناسان میگویند موفقیت چنین طرحی، چه در کوتاهمدت و چه بلندمدت، بدون حمایت دائمی آمریکا و احتمالاً حضور نظامی آمریکا ممکن نیست. به گفته گونسالس: «این ایده که یک عضو اپوزیسیون بتواند فوراً قدرت را به دست بگیرد، غیرممکن است. هیچ راهی برای تضمین امنیت یا توانایی اداره کشور بدون تأمین امنیت از سوی آمریکا وجود ندارد». او افزود: «همه فکر میکنند حذف مادورو پایان کار است، اما در واقع فقط آغاز یک روند طولانی و فرسایشی خواهد بود».
مقامهای آمریکایی همچنین گفتهاند که بر اساس نتایج انتخابات سال گذشته، ادموندو گونسالس که اکنون در اسپانیا زندگی میکند رهبر قانونی ونزوئلا است. آمریکا کمک محدودی هم به یکی دیگر از رهبران اپوزیسیون، ماریا کورینا ماچادو، ارائه کرده که پس از انتخابات مخفی شده است. این کمکها شامل دسترسی به ابزارهای ارتباطی امن بوده است. اما کارشناسان میگویند برای اینکه هر کدام از رهبران احتمالی اپوزیسیون بتوانند در قدرت بمانند، نوع حمایت مورد نیاز بسیار فراتر از یک ابزار ارتباطی امن است. این کار شامل بازسازی ارتش، آزادسازی داراییهای مسدودشده دولت ونزوئلا و آموزش نیروی پلیس خواهد بود.
دشمنان اپوزیسیون در داخل ونزوئلا فقط خود مادورو نیستند، و به همین دلیل حمایت خارجی مستمر ضروری است. اپوزیسیون باید با دشمنی ارتش ونزوئلا، گروههای شبهنظامی طرفدار دولت موسوم به «کولکتیووها»، ارتش آزادیبخش ملی (ELN)، گروه شورشی کلمبیایی که در ونزوئلا پناه دارد و دیگر گروههای تبهکار فعال روبهرو شود.
یک جنگ بیپایان دیگر؟
هنوز مشخص نیست ترامپ تا چه اندازه حاضر است به رهبران اپوزیسیونی که قصد گرفتن قدرت از مادورو را دارند کمک کند، اما این حمایت باید پایدار باشد تا از تبدیل کشور به یک دولت فروپاشیده جلوگیری کند. چنین دخالت نظامی طولانی مدتی برای آمریکا خطر برهمزدن ائتلاف سیاسیای را دارد که ترامپ را با وعده دور نگهداشتن آمریکا از جنگهای خارجی به قدرت رساند. به گفته یک دستیار جمهوریخواه در کنگره: «مردم آمریکا به ترامپ رأی ندادند که پای آمریکا را به یک درگیری طولانی در آمریکای لاتین باز کند. بر همین اساس، جلب تعهد طولانیمدت ترامپ به حمایت از اپوزیسیون احتمالاً چالشبرانگیز خواهد بود. و بدون این حمایت، این طرح جواب نمیدهد».
با این حال، برخی معتقدند اگر ترامپ اکنون از فرصت احتمالی برای کنار زدن مادورو استفاده نکند، این میتواند یک فرصت از دسترفته تلقی شود. به گفته یک دیپلمات منطقهای: «اگر نیرو قاطع باشد، میتواند یک ارتش کامل را منحل کند. اما هر کاری که انجام شود نمیتواند با یک نگاه کوتاهمدت انجام شود. استفاده از زور باید نتیجه مشخصی ایجاد کند و با یک راهحل سیاسی همراه باشد که با حمایت آمریکا پیوند خورده باشد؛ و برنامهریزی آن حمایت باید برای ۵ تا ۱۰ سال انجام شود».
دکترین مونرو و قمار پرخطر
رژیم مادورو از جهات مختلف توسط روسیه، چین و کوبا پشتیبانی میشود. کارشناسان نگراناند که اگر حملات آمریکا به داراییهای این کشورها آسیب بزند، درگیری به سرعت تشدید شود. هرچند بعید است این کشورها نیروهای خود را برای دفاع در برابر حملات آمریکا به منطقه بفرستند، اما ممکن است تأثیر حملات آمریکا در داخل ونزوئلا با حمایتی که این کشورها از رژیم ارائه میدهند، کاهش یابد. به گفته کارشناسان، هر سه کشور در رژیم ونزوئلا سرمایهگذاری کردهاند و ابزارهایی در اختیار دارند که میتوانند برای جلوگیری از برکناری مادورو به کار بگیرند. این اتفاق پیشتر نیز رخ داده است.
یک مشکل دیگر میتواند اقدامی از سوی مادورو برای هدف قرار دادن داراییهای آمریکا در منطقه، پیش از آنکه آمریکا حرکتی مستقیم برای برکناری او انجام دهد باشد. به گفته هنری زیمر، کارشناس منطقهای در مرکز مطالعات استراتژیک و بینالمللی: «این احتمال وجود دارد که اگر مادورو فکر کند دارد سقوط میکند، ممکن است بخواهد چیزی را که برای آمریکا مهم است هدف قرار دهد؛ مانند سکوهای نفتی در دریای کارائیب. این میتواند قماری باشد که او حاضر است انجام دهد و به منافع آمریکا در منطقه آسیب بزند.»
بهصورت علنی، دولت ترامپ همچنان تأکید میکند که افزایش حضور نیروهای نظامی در آمریکای لاتین کاملاً بر عملیات مقابله با مواد مخدر متمرکز است، نه برکناری مادورو. کارشناسان همچنین قبلاً گفتهاند که تجهیزات و نیروهای مستقرشده برای یک حمله گسترده کافی نیستند. با این حال، وقتی اوایل این ماه از ترامپ پرسیده شد آیا احتمال دارد آمریکا وارد جنگ با ونزوئلا شود، او پاسخی مبهم داد و گفت: «بعید میدانم. فکر نمیکنم».
الیوت آبرامز، مقام ارشد سابق وزارت خارجه در دولت اول ترامپ، گفت: «ترامپ مادورو را یک نارتکوترافیکر و تروریست مواد مخدر مینامد و یک ناوگان عظیم هم جمع کرده. اگر حالا عقبنشینی کند و مادورو در قدرت بماند، تمام حرفها درباره “دکترین مونرو جدید” و برتری آمریکا در نیمکره خودش از بین میرود».
حتی اگر برخی میگویند کنار زدن مادورو میتواند بدون حضور طولانیمدت نیروهای زمینی آمریکا انجام شود، باز هم تأکید میکنند که تعهد آمریکا پس از هرگونه حمله نظامی باید پایدار باشد؛ در غیر این صورت کل تلاش خیلی سریع فرو خواهد پاشید.
