هشدار ناتو به چین به چه معناست؟

به گزارش اکوایران، پیوند محکم چین با روسیه پس از آنکه ناتو قوی‌‌ترین اتهام خود را مبنی بر اینکه فناوری چینی جنگ مسکو در اوکراین را حفظ می‌کند، با محکومیت مجدد واشنگتن و متحدانش مواجه شد.

به گزارش نیویورک‌تایمز، رهبران ائتلاف ناتو در نشستی در واشنگتن اعلام کردند که پکن «نمی‌تواند بزرگترین جنگ در اروپا در تاریخ اخیر را بدون مواجهه با عواقب تشدید کند.»

مقامات آمریکایی و اروپایی، آژانس‌های اطلاعاتی و کارشناسان امنیتی می‌گویند، با وجود شبکه گسترده‌ای از ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های غربی، نیمه هادی‌ها، ماشین آلات و سایر قطعات چینی برای صنایع تسلیحاتی روسیه حیاتی شده‌اند و به مسکو کمک می‌کنند تا به جنگ سخت خود در اوکراین ادامه دهد.

اما رهبر چین، شی جین‌پینگ، و ولادیمیر  پوتین، رئیس جمهور روسیه بارها گفته‌اند که روابط قوی کشورهایشان سنگری در برابر سلطه آمریکاست. بعید است که آقای شی به راحتی تسلیم خواسته‌های ناتو شود.

ناتو در مورد چین چه گفت؟

بیانیه ناتو در روز چهارشنبه، که تا به حال کامل‌ترین آن درباره چین بود، تلویحاً حاکی از آن بود که دولت‌های 32 عضو آن اقدامات خود را علیه چین تشدید خواهند کرد، مگر اینکه پکن صادرات قطعات و فناوری‌های دو منظوره به روسیه را محدود کند.

لیو شیو شیانگ، کارشناس چین و روسیه در مؤسسه تحقیقات دفاع و امنیت ملی در تایوان، که توسط دولت تأمین مالی می‌شود، گفت: «این اقدام بسیار نادری است که ناتو آشکارا چین را متهم کند و بگوید پکن به طور گسترده از پایگاه صنعتی دفاعی روسیه حمایت می‌کند. واضح است که ایالات متحده بر برخی از بدبینانی که چین را بازیگر اصلی جنگ روسیه و اوکراین نمی‌دانستند، پیروز شده است.»

ناتو در سال‌های اخیر درباره قدرت رو به رشد چین، به‌ویژه روابط تجاری و صادرات فناوری آن به روسیه پس از حمله کامل پوتین به اوکراین در اوایل سال 2022، بیشتر صحبت کرده است.

رهبران ناتو پکن را «توانمندساز قاطع» جنگ روسیه نامیدند. آنها همچنین به طور گسترده اقدامات چین مانند جاسوسی سایبری و اطلاعات نادرست را مورد هدف قرار دادند و آنها را «چالش‌های سیستمی برای امنیت یورو آتلانتیک» نامیدند.

چین و روسیه چقدر به هم نزدیک هستند؟

آقای شی و آقای پوتین رهبران همفکری را در یکدیگر می‌بینند که منافع اساسی مشترک در مقابله با فشار و محاصره ایالات متحده و متحدانش دارند. آقای شی، از زمان روی کار آمدن در سال 2012، بیش از 40 بار با پوتین ملاقات کرده است که آخرین آن کمی بیش از یک هفته پیش بود.

در اوایل سال 2022، هفته‌ها قبل از آغاز حمله پوتین به اوکراین، این دو رهبر گفتند که شراکت کشورهایشان «هیچ محدودیتی ندارد.» پکن از محکوم کردن این تهاجم یا حتی تهاجم نامیدن آن خودداری کرده است.

اما چین نشان داده است که محدودیت‌هایی برای حمایت از روسیه وجود دارد، زیرا پکن به دنبال تقویت رشد و حفظ دسترسی به بانک‌های آمریکایی است. شرکت‌های چینی عموماً از صدور کل سیستم‌های تسلیحاتی به روسیه که می‌تواند تحریم‌ها و مجازات‌هایی را از سوی دولت‌های غربی به دنبال داشته باشد، اجتناب کرده‌اند. 

درعوض، تولیدکنندگان و بازرگانان چینی در تشخیص حاشیه، به‌ویژه در فروش فناوری «دو منظوره» که می‌تواند برای نیازهای غیرنظامی یا نظامی استفاده شود، مبتکر شده‌اند.

تعداد فزاینده‌ای از شواهد آژانس‌های اطلاعاتی خارجی، بازرسان و روزنامه‌نگاران نشان می‌دهد که شرکت‌های چینی به سرعت صادرات فناوری خود را گسترش داده‌اند که در نهایت به هواپیماهای بدون سرنشین، هواپیماهای نظامی، موشک‌ها و سایر سلاح‌های روسیه که در میدان‌های نبرد اوکراین استفاده می‌شوند، می‌رسد.

گاهی اوقات، شرکت‌های چینی قطعاتی مانند حسگرهای نور یا ریزتراشه‌هایی را می‌فروشند که در نهایت به سلاح‌های روسی می‌رسد. گاهی اوقات، آن‌ها فناوری‌های اساسی مانند ماشین‌ابزار را می‌فروشند که به تولیدکنندگان سلاح روسی کمک می‌کند.

به گفته تحلیلگران، نتیجه این است که دانش چین برای حفظ تلاش‌های جنگی روسیه حیاتی شده است، حتی اگر پکن سلاح‌های مونتاژ شده را نفروشد. دولت بایدن تحریم‌هایی را علیه ده‌ها شرکت چینی و همچنین تاجرانی در هنگ‌کنگ و جاهای دیگر که قطعات را می‌فروشند، اعمال کرده است.

ارزیابی تحریم‌های روسیه از سوی دفتر مدیر اطلاعات ملی آمریکا که در ماه آوریل منتشر شد، می‌گوید: «گاهی اوقات، شرکت‌های چینی تامین‌کننده روسیه از زنجیره‌ای از شرکت‌های واسطه استفاده می‌کنند که می‌تواند شامل بیش از ده‌ها شرکت باشد. در موارد دیگر، توضیحات اقلام در محموله‌ها عمدا مبهم است و حجم کالاهای صادر شده گزارش نشده است.

عدم شفافیت تجارت تخمین مقیاس آن را دشوار می‌کند و روسیه نیز همچنان به طور غیرقانونی قطعات را از شرکت‌های غربی خریداری می‌کند.

یک مطالعه از موسسه دانشکده اقتصاد کیف و گروه کاری بین‌المللی یرماک مک‌فول در مورد تحریم‌های روسیه نشان می‌دهد که 59 درصد واردات روسیه از «مولفه‌های حیاتی» که می‌تواند به تجهیزات جنگی وارد شود، از چین منشأ گرفته است.

چرا کشورهای ناتو اکنون از چین انتقاد می‌کنند؟

به نظر می‌رسد هشدار ناتو منعکس‌کننده نگرانی فزاینده‌ای است که ارتش احیا شده روسیه - با کمک دانش چینی اوکراین را از پا در آورده است. آنتونی جی. بلینکن، وزیر امور خارجه و ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو، ماه گذشته در یک کنفرانس خبری گفتند که حمایت پشت درهای چین به آقای پوتین کمک کرد تا جنگ سخت خود را ادامه دهد.

آقای بلینکن خاطرنشان کرد حدود 70 درصد واردات ماشین ابزار و 90 درصد میکروالکترونیک روسیه از چین بوده است. او گفت: «این به روسیه کمک کرد تا پایگاه صنعتی دفاعی خود را حفظ کند، ماشین جنگی را ادامه دهد و جنگ را ادامه دهد.»

الکساندر گابویف، مدیر مرکز اوراسیا کارنگی روسیه در برلین گفت مؤلفه‌های فناوری چین برای نیروهای روسی اهمیت فزاینده‌ای پیدا کرده‌اند، زیرا آنها روش‌های جدیدی برای مسدود کردن و ممانعت از پهپادها و ارتباطات نیروهای اوکراینی یاد می‌گیرند.

آقای گابویف گفت: «در عین حال، من فکر می‌کنم که چین نیز علاقه زیادی به دستیابی به نوآوری‌های روسیه و نحوه انجام آن توسط روس‌ها دارد.»

چین به هشدار ناتو چگونه پاسخ خواهد داد؟

چین بارها اتهامات واشنگتن و دیگر دولت‌های غربی مبنی بر اینکه تجارت این کشور با روسیه به منزله حمایت از جنگ آقای پوتین در اوکراین است را رد کرده است.

لین جیان، سخنگوی وزارت خارجه چین روز پنجشنبه گفت: «این مملو از تعصب، بدگویی و تحریک است.» او همچنین در مورد آسیب به روابط چین با اروپا هشدار داد و اظهار داشت که سیاست گذاران در پکن ممکن است به ویژه نگران باشند که هشدار ناتو می‌تواند فشار بیشتری از سوی کشورهای اروپایی عضو ناتو ایجاد کند. 

ناتالی سابانادزه، محقق ارشد چتم هاوس در لندن و یکی از نویسندگان مطالعه اخیر در مورد روابط چین و روسیه، گفت که او انتظار دارد کشورهای اتحادیه اروپا «تحریم شرکت‌های چینی را به آرامی آغاز کنند، در حالی که با دقت عواقب و واکنش‌‌های احتمالی را بررسی می‌کنند.»

او گفت که هشدار ناتو به چین می‌گوید که هزینه‌هایی در پی خواهد داشت.

آقای لیو، کارشناس تایوان، گفت که شرکت‌‌های چینی ممکن است سعی کنند با عقب نشینی، حداقل در حال حاضر، از برخی از تجارت فناوری خود با روسیه، این خطرات را دفع کنند. اما در بلندمدت، بعید است که چین به آقای پوتین پشت کند.

از این گذشته، در حالی که ناتو از چین خواست تا صادرات فناوری حیاتی به روسیه را متوقف کند، همچنین چین را به عنوان یک تهدید سیستماتیک برای قدرت‌های غربی توصیف کرد که ممکن است تنها تعهد آقای شی به آقای پوتین را به عنوان شریک خود تقویت کند.

سرگئی رادچنکو، استاد دانشکده مطالعات بین‌المللی پیشرفته جان هاپکینز که روابط چین و روسیه را مطالعه می‌کند، می‌گوید: «اگر من جای شی جین‌پینگ بودم، مطمئناً وسوسه نمی‌شدم که به پوتین خیانت کنم. شی جین‌پینگ روسیه را به‌عنوان یک بازیگر مهم استراتژیک می‌بیند.»