به گزارش اکوایران، در میان تنش‌های فزاینده میان اسرائیل و ترکیه بر سر نوار غزه، سوریه، به دلیل تضاد منافع و مواضع متناقض دو طرف، در معرض خطر تبدیل‌شدن به نقطه‌ای تازه از تقابل بین این دو بازیگر مدیترانه‌ای است.

نقاط اصلی اختلاف شامل ورود اسرائیل به جنوب سوریه و حمایت آن از گروه‌های کُرد سوری است که آنکارا آن‌ها را تهدیدی جدی برای امنیت ملی خود می‌داند.

به نوشته المانیتور، نگرانی اصلی ترکیه، فعالیت‌های اسرائیل در جنوب سوریه پس از سقوط اسد در ۸ دسامبر است. آنکارا بیم دارد که اسرائیل در دوره دوم ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ تلاش کند دستاوردهای سرزمینی خود را تثبیت کند.

از زمان سقوط اسد، نیروهای اسرائیلی ۳۰ کیلومتر در جنوب دمشق پیشروی کرده‌اند و منطقه حائل غیرنظامی میان اسرائیل و سوریه و همچنین پایگاه استراتژیک جبل‌الشیخ را اشغال کرده‌اند. اسرائیل همچنین برنامه‌هایی را برای دو برابر کردن تعداد شهرک‌های خود در بلندی‌های جولان اعلام کرده است.

اسرائیل بلندی‌های جولان را در جریان جنگ عربی-اسرائیلی ۱۹۷۳ تصرف کرد و این منطقه را در سال ۱۹۸۱ ضمیمه خاک خود کرد. در حالی که جامعه بین‌المللی این الحاق را به رسمیت نمی‌شناسد، ایالات متحده در دوره ریاست‌جمهوری ترامپ در سال ۲۰۱۹ این اقدام را تأیید کرد، که نشان‌دهنده تغییری قابل توجه در سیاست خارجی آمریکا بود.

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، این هفته گفت: «اشغال سرزمین‌های سوریه توسط اسرائیل باید با شدیدترین لحن ممکن محکوم شود. پیش از آنکه دیر شود، تجاوزگری اسرائیل که به‌طور مداوم صلح و ثبات منطقه ما را تهدید می‌کند، باید متوقف شود.»

دائمی کردن اشغال

آنکارا اکنون نگران این است که اسرائیل ممکن است تلاش کند تا کنترل خود بر اراضی جنوب سوریه را دائمی کند و از وضعیت ناپایدار آنجا و سیاست‌های طرفدار اسرائیل ترامپ بهره‌برداری کند.

گوخان باتو، تحلیلگر مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه در آنکارا و دارنده مدرک کارشناسی ارشد در مطالعات اسرائیل از دانشگاه حیفا، بر این باور است که سناریویی مشابه می‌تواند دوباره رخ دهد.

باتو با یادآوری به رسمیت شناختن یک‌جانبه بلندی‌های جولان توسط ترامپ، گفت که اسرائیل ممکن است مدعی این سرزمین جدید سوریه شود.

او گفت: «شاید آن‌ها در حال ارزیابی واکنش‌های [جامعه بین‌المللی] پیش از اقدام به این کار باشند.»

اسراییل سوریه

پیام‌های مبهم از سوی اسرائیل در مورد اینکه آیا و چه زمانی نیروهای خود را از سرزمین‌های اشغالی خارج خواهند کرد، نگرانی‌های آنکارا را افزایش داده است.

در جریان بازدید چهارشنبه از کوه هرمون، یک پایگاه استراتژیک که نیروهای اسرائیلی پس از ۸ دسامبر تصرف کردند، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل گفت که اسرائیل تا زمانی که ترتیبی دیگر برای تضمین امنیت آن پیدا نشود، در سوریه خواهد ماند.

یک مقام ترکیه‌ای که با المانیتور گفتگو کرده بود و خواست نامش فاش نشود، نیز به نگرانی‌های آنکارا اشاره کرد.

او گفت: «ما در هر فرصتی بر اهمیت تمامیت ارضی سوریه تأکید می‌کنیم، اما هرگز چنین بیانیه‌ای از سوی اسرائیل نشنیده‌ایم. این باید نه تنها برای ترکیه بلکه برای تمام کشورهای منطقه و فراتر از آن نگران‌کننده باشد.»

ترکیه همچنین از طریق چندین حمله زمینی به سوریه از ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰، که عمدتاً علیه نیروهای دموکراتیک سوریه تحت رهبری کردها بوده است، کنترل بخش بزرگی از اراضی شمال سوریه را در دست دارد. اما آنکارا اصرار دارد که هنگامی که نگرانی‌های امنیت ملی آن رفع شود، نیروهای خود را از این کشور خارج خواهد کرد.

اختلاف بر سر کردها

حمایت فزاینده اسرائیل از نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) به یکی دیگر از نقاط اختلاف عمده میان ترکیه و اسرائیل تبدیل شده است.

براساس گزارش‌های خبری اسرائیلی در اوایل این هفته، مقامات اسرائیلی با نمایندگان منطقه خودمختار تحت رهبری کردها در شمال سوریه تماس برقرار کرده‌اند.

آنکارا نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) را معادل حزب کارگران کردستان (PKK) می‌داند که از سال ۱۹۸۴ با ترکیه درگیر مبارزه مسلحانه برای خودمختاری کردها بوده است. در حالی که ایالات متحده و اتحادیه اروپا حزب کارگران کردستان (PKK) را سازمانی تروریستی می‌دانند، نیروهای دموکراتیک سوریه همچنان هم‌پیمان اصلی حدود ۹۰۰ سرباز آمریکایی در مبارزه با داعش در سوریه هستند.

ترکیه مدت‌هاست از واشنگتن خواسته است که به اتحاد خود با نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) پایان دهد، اما اسرائیل به طور فزاینده‌ای از این گروه تحت رهبری کردها حمایت کرده است.

کردستان سوریه

وزیر امور خارجه اسرائیل، گیدئون ساعر، در خصوص تصرف شهر منبج در شمال غرب سوریه توسط گروه‌های شورشی حامی ترکیه از نیروهای دموکراتیک سوریه تحت رهبری کردها، که هم‌پیمان ایالات متحده هستند، هشدار داد.

ساعر در ایکس نوشت: «حملات به کردها، چیزی که دیروز در منبج دیدیم، باید متوقف شوند.»

او افزود: «جامعه بین‌المللی نسبت به کسانی که با شجاعت در برابر داعش جنگیدند و همچنین نیرویی تثبیت‌کننده در سوریه هستند، مسئولیت اخلاقی دارد.»

اسرائیل حمایت خود از اقلیت‌های منطقه را دلیل پشتیبانی از خودمختاری کردها در سوریه معرفی می‌کند.

ترکیه نیز بر این نکته تأکید می‌کند که مشکلی با جمعیت کرد سوریه ندارد و معتقد است که گروه‌های وابسته به حزب کارگران کردستان (PKK) تهدیدی برای امنیت ترکیه هستند.

یک مقام ترکیه‌ای گفت: «در مورد حقوق اقلیت‌ها، ترکیه خواستار سوریه‌ای است که به حقوق تمام اقلیت‌ها در داخل کشور احترام بگذارد.»

او اضافه کرد: «ما این پیام را هم به کشورهای منطقه و هم به گروه‌های سوری منتقل کرده‌ایم.»

رقابت بر سر نفوذ؟

ترکیه به عنوان حامی اصلی گروه‌های شورشیان سوری که در حمله برق‌آسا در تاریخ ۸ دسامبر به گروه اسلام‌گرای «هیئت تحریر شام» پیوستند، به یک بازیگر کلیدی در دوره انتقال سوریه تبدیل شده است.

رئیس اطلاعات ترکیه، ابراهیم کالین، یکی از اولین مقامات بلندپایه خارجی بود که پس از سقوط اسد به دمشق سفر کرد.

گالیا لیندنبراوس، پژوهشگر ارشد در موسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل، اظهار داشت که در حال حاضر، اسرائیل قصد ندارد به طور مستقیم با نفوذ ترکیه در سوریه مقابله کند. او معتقد است که سقوط دولت سوریه می‌تواند فرصت مناسبی برای تقویت روابط ترکیه و اسرائیل باشد.

او گفت: «به طور غیرمنتظره‌ای، این در واقع فرصتی برای برقراری ارتباط بیشتر میان ترکیه و اسرائیل است، زیرا هر دو طرف می‌خواهند سوریه به یک دولت کارآمد تبدیل شود و نه یک موجودیت ناکام که میزبان تروریست‌ها باشد.»

او افزود: «باید به خاطر داشت که سال‌های طلایی روابط اسرائیل و ترکیه نیز به دلیل همکاری آن‌ها در خصوص سوریه بود.»

ترکیه و اسرائیل در سال ۲۰۲۲ پس از یک وقفه چهار ساله روابط دیپلماتیک خود را به طور کامل عادی‌سازی کردند، اما حملات ۷ اکتبر حماس و جنگ به دنبال آن باعث فروپاشی این تنش‌زدایی نوظهور شد. هر دو طرف در سال گذشته سفیران خود را از پایتخت‌های یکدیگر فراخواندند، در حالی که شکاف در مورد جنگ غزه عمیق‌تر شد.

عمر اوزکیزیلجیک، پژوهشگر غیرمقیم در شورای آتلانتیک و متخصص در سوریه، بر این باور است که آنکارا تمایلی به تبدیل شدن سوریه به جبهه جدیدی برای تقابل میان دو طرف ندارد.

او گفت: «ترکیه نمی‌خواهد شاهد یک موج دیگر از تشدید تنش‌ها باشد. آنکارا مایل است اختلافات خود با اسرائیل در مورد سوریه را به آرامی و به طور بی‌سر و صدا حل کند.»