رونمایی از دستور کار جدید ترامپ در خاورمیانه؛ روبیو به دنبال چه توافقی با تهران است؟

به گزارش اکوایران، مارکو روبیو پس از چهارده سال حضور در سنای ایالات متحده و تلفیق سابقه‌ای از حمایت از سیاست خارجی قوی و فعال آمریکا با توجه دقیق به مسائل داخلی و محلی در ایالت زادگاهش فلوریدا، اکنون آماده است تا اولین بخش از این سابقه را به عرصه جهانی بیاورد. او روز دوشنبه، چند ساعت پس از ادای سوگند ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، به اتفاق آرا توسط سنا به عنوان هفتاد و دومین وزیر امور خارجه آمریکا تأیید شد.

به نوشته شورای آتلانتیک وزیر امور خارجه متولد میامی اخیراً رویکردی انزواطلبانه‌تر نسبت به تعامل آمریکا در خارج از کشور اتخاذ کرده است، (به طور مثال رأی او در آوریل گذشته علیه لایحه کمک ۹۵ میلیارد دلاری برای اسرائیل، اوکراین و تایوان)، تا بهتر با پیام‌های ترامپ درباره اولویت دادن به یک برنامه اقتصادی قوی داخلی هماهنگ شود. اما یکی از مشاوران سابق او اخیراً گفته که روبیو «همچنان به نظر می‌رسد طرفدار موضع قوی و فعال آمریکا در جهان باشد» و این امر ثابت شده است. به باور او، ایالات متحده نمی‌تواند همه جا باشد و باید تنها بر مسائل حیاتی برای امنیت ملی خود، به‌ویژه در خاورمیانه، تمرکز کند. با تلفیق دیدگاه‌های سیاست خارجی جمهوری‌خواهان در دوران رونالد ریگان و ترامپ، روبیو اکنون در موقعیت خوبی قرار دارد تا صدای مخالف انزواطلبی در دایره رئیس‌جمهور باشد.

مدافع استوار قدرت آمریکا

با توجه به تمایلات ترامپ به انزواطلبی، انتخاب روبیو به‌عنوان وزیر امور خارجه و مایکل والتز، نماینده سابق، به‌عنوان مشاور امنیت ملی و سوابق آن‌ها در دوران حضورشان در کنگره، ممکن است به تقویت تصورات سنتی جمهوری‌خواهان درباره ترجیح یک سیاست خارجی قاطعانه‌تر آمریکا در خاورمیانه کمک کند. این رویکرد احتمالاً بر اتخاذ سیاستی سختگیرانه علیه جمهوری اسلامی ایران، حمایت از کشورهای خلیج فارس و اسرائیل، و گسترش نفوذ و شراکت‌های آمریکا در منطقه متمرکز خواهد بود. حمایت قاطع روبیو از اسرائیل و نگرانی‌های امنیتی آن، که بخش کلیدی از حرفه سیاسی او بوده نیز برای پایگاه ترامپ و بخش بزرگی از جمهوری‌خواهان در فلوریدا جذاب خواهد بود.

حتی اگر برخی منتقدان با رویکرد سختگیرانه روبیو نسبت به مسائل جهانی مخالف باشند، درک عمیق و گسترده او از این مسائل و شناخت او از نقش غیرقابل جایگزین ایالات متحده در امور جهانی، به‌ویژه در مواجهه با چین در حال ظهور و روسیه تهاجمی‌تر، او را به صدایی حیاتی در شکل‌گیری سیاست آمریکا تبدیل می‌کند. روبیو، به‌عنوان دیپلمات ارشد ترامپ، ممکن است استدلال کند که صلح در خارج از کشور و رفاه و امنیت در داخل، متضاد یکدیگر نیستند. او احتمالاً سیاست خارجی قاطعی را هدایت کند که همچنان با دستورات رئیس‌جمهور همسو باشد، همان‌طور که در جلسه تأیید خود در ۱۵ ژانویه بیان کرد: «آیا این کار آمریکا را امن‌تر می‌کند؟ آیا آمریکا را قوی‌تر می‌کند؟ آیا آمریکا را مرفه‌تر می‌کند؟»

مقابله با چین در خاورمیانه

روبیو به وضوح نسبت به تهدیدهای ناشی از پکن آگاه است و در جلسه تأییدیه خود چین را «بزرگ‌ترین تهدید آمریکا» توصیف کرد. با این حال، او تأکید کرد که یک درگیری مسلحانه میان چین و آمریکا «فاجعه‌بار» خواهد بود و باید از آن اجتناب شود. دیدگاه او برای اتخاذ سیاست قدرت برای بازداشتن چین از سوءاستفاده از نظام بین‌المللی تحت رهبری آمریکا احتمالاً روابط کشورهای خاورمیانه با پکن را به چالش خواهد کشید، به‌ویژه تلاش‌ها و توانایی‌های چین در دستیابی به فناوری‌های آمریکایی/غربی از طریق همکاری با شرکای منطقه‌ای آمریکا.

به‌عنوان مثال، چین همچنان از حفاظت آمریکا بهره میبرد، بدون این که مسئولیتی بر عهده بگیرد، در حالی که به‌عنوان یک رهبر مسئول جهانی که مدعی آن است عمل نمی‌کند و از توافق خود با حوثی‌ها برای بازداشتن حملات به کشتیرانی بین‌المللی استفاده نمی‌کند.

وضعیت برای کشورهای خلیج فارس

روبیو متعهد به مهار جمهوری اسلامی ایران است و در جلسه ۱۵ ژانویه خود در کنگره ادعا کرد که جمهوری اسلامی دارای توانایی هسته‌ای، با منابع و قابلیت‌های نظامی برای ادامه حمایت از فعالیت‌های منطقه‌ای، تحت هیچ شرایطی قابل تحمل نیست. این شرایط احتمالاً بخشی از هر توافق آینده آمریکا و جمهوری اسلامی ایران خواهد بود که روبیو همچنان به آن تمایل دارد.

با این حال، رویکرد سخت‌گیرانه روبیو نسبت به جمهوری اسلامی ایران ممکن است با موانعی از سوی برخی کشورهای خلیج فارس مواجه شود که در سال‌های اخیر رویکردی مصالحه‌جویانه‌تر نسبت به تهران اتخاذ کرده‌اند. با این وجود، روبیو متحدان خلیج فارس را برای مهار ایران و به‌عنوان شرکای کلیدی در مقابله با تهدیدهای تروریستی ضروری می‌داند.

او احتمالاً به دنبال توسعه روابط نزدیک دوره اول ترامپ با عربستان سعودی و امارات متحده عربی خواهد بود و به دنبال بستن توافق اسرائیل-عربستان با یک دولت فلسطینی به‌عنوان بخشی از یک معامله بزرگ منطقه‌ای است. روبیو از این توافق به‌عنوان داشتن مزایای امنیتی برای عربستان سعودی حمایت کرده است.

با توجه به تعهد روبیو به حفظ حضور نظامی قوی آمریکا در منطقه، او احتمالاً از توافق سال ۲۰۲۴ که پایگاه نظامی العدید در قطر را گسترش می‌دهد، حمایت خواهد کرد. در حالی که مسائلی مانند خط‌ مشی‌ شبکه الجزیره ممکن است همچنان بحث‌برانگیز باقی بماند، بعید است شکاف‌های دوره اول ترامپ با دوحه تکرار شود. این به دلیل اهمیت استراتژیک قطر در دسترسی به بازیگران مختلف، از جمله گروه‌های مخالف مانند حماس است.

 فرصت‌های تاریخی برای منطقه

روبیو در جلسه تأیید خود تأکید کرد که فرصت‌های تاریخی و فوق‌العاده‌ای در خاورمیانه وجود دارد که سه ماه پیش وجود نداشتند. او به تحولات اخیر در سوریه و پیامدهای آن برای لبنان و همچنین آینده آتش‌بس اسرائیل-حماس اشاره کرد.

در حالی که روبیو یکی از برجسته‌ترین اعضای کابینه رئیس‌جمهور است و دیدگاه‌های او در مورد آینده منطقه بسیار مهم است، دیدگاه‌های او احتمالاً فراتر از تمایلات ترامپ در مسائل کلیدی نخواهد رفت.

با این وجود، روابط نزدیک روبیو با مایکل والتز و نقش او در کمک به ترامپ در مبارزات انتخاباتی باید در شکل‌دهی تصمیم‌گیری سیاست خارجی رئیس‌جمهور به نفع او عمل کند. حضور دیدگاه‌های اصولی روبیو در تصمیم‌گیری‌های اتاق سیاست‌گذاری آمریکا برای خاورمیانه، سیاستی قاطع‌تر، توانمند در گرفتن امتیازات در موقعیت‌های دشوار و مطابق با خواسته‌های رأی‌دهندگان جدید را که به گفته روبیو، «آمریکای قوی می‌خواهند»، نوید می‌دهد.