نفس‌هایی که چرخش‌ ناگهانی ترامپ بند آورد؛ اروپای قدرتمند بر می‌خیزد؟

به گزارش اکوایران، رهبران اروپایی با بازگشت دونالد ترامپ به قدرت، تلاش کرده‌اند تا او را به ادامه همکاری در موضوع اوکراین ترغیب کنند، در حالی که به‌طور هم‌زمان در حال افزایش هزینه‌های دفاعی خود هستند تا وابستگی‌شان به ایالات متحده، که روزبه‌روز غیرقابل پیش‌بینی‌تر می‌شود، کاهش یابد.

اما دیدار روز جمعه در دفتر بیضی، که در آن ترامپ رئیس‌جمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی را به‌شدت مورد انتقاد قرار داد، برای رهبران اروپایی روشن کرد که آن‌ها ممکن است نیاز داشته باشند سریع‌تر و با برنامه‌های مشخص‌تر عمل کنند.

بر اساس گزارش نیویورک‌تایمز، پس از این مشاجره تند، ترامپ که به‌وضوح ناراضی به نظر می‌رسید، کنفرانس خبری خود با زلنسکی را لغو کرد و در رسانه‌های اجتماعی نوشت که زلنسکی «تا زمانی که از حمایت آمریکا برخوردار است، برای صلح آماده نیست.»

خشم ترامپ و تهدیدش مبنی بر اینکه اگر این کشور هرگونه توافق صلح موردنظر آمریکا را نپذیرد، ایالات متحده ممکن است حمایت از اوکراین را متوقف کند، آخرین نشانه‌ای بود از این که سیاست خارجی آمریکا در حال تغییر مسیر از متحدان سنتی اروپایی به سمت روسیه است.

فرانک‌والتر اشتاین‌مایر، رئیس‌جمهور آلمان، روز شنبه به خبرگزاری دی‌پی‌ای گفت: «صحنه‌ای که دیروز در کاخ سفید دیدم، نفس مرا بند آورد. هرگز تصور نمی‌کردم که روزی مجبور شویم از اوکراین را در مقابل ایالات متحده دفاع کنیم.»

این چرخش ناگهانی در استراتژی آمریکا رهبران اروپا را سردرگم کرده است. بسیاری نگران‌اند که اگر جنگ با یک توافق ضعیف برای اوکراین به پایان برسد، روسیه جسورتر خواهد شد و تهدیدی بزرگ‌تر برای بقیه اروپا ایجاد خواهد کرد. تغییر لحن کاخ سفید، تلاش برای رسیدن به خودکفایی دفاعی را بیش از پیش ضروری کرده است، حتی اگر رهبران اروپایی همچنان با همان چالش‌های همیشگی روبه‌رو باشند.

ساخت سیستم‌های تسلیحاتی و توانایی‌های نظامی که اروپا را واقعاً مستقل کند، سال‌ها طول خواهد کشید. و حمایت از اوکراین در حالی که هم‌زمان توان دفاعی داخلی تقویت می‌شود، به واکنش سریع و اراده سیاسی متحد نیاز دارد، چیزی که اتحادیه اروپا اغلب در دستیابی به آن مشکل دارد.

الکساندرا دو هوپ شفِر، رئیس موقت جرمن مارشال فاند، گفت: «همه چیز امروز به اروپا بستگی دارد؛ سوال این است که آیا آن‌ها می‌توانند قاطعانه عمل کنند؟ آن‌ها هیچ گزینه‌ای جز این ندارند.»

رهبران اروپایی پیش از این در حال بررسی بودند که چگونه می‌توانند امنیت اوکراین را در صورت دستیابی به توافق صلح تضمین کنند، چه شرایطی برای آن‌ها قابل قبول خواهد بود، و چه مقدار کمک می‌توانند در بسته حمایتی بعدی خود به اوکراین ارائه دهند.

در واقع، مقامات ارشد قرار است این هفته برای بحث درباره مسائل دفاعی دیدار کنند، ابتدا روز یکشنبه در لندن در نشستی که به میزبانی نخست‌وزیر بریتانیا، کی‌یر استارمر برگزار می‌شود، و سپس روز پنج‌شنبه در بروکسل در نشست ویژه شورای اروپا که سران کشورهای عضو اتحادیه اروپا را گرد هم خواهد آورد.

نمایندگان ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا بعدازظهر جمعه گرد هم آمدند تا پیش‌نویسی از ایده‌های خود را برای نشست بروکسل تهیه کنند. بر اساس گفته‌های یکی از مقامات مطلع اتحادیه اروپا، این طرح شامل پیشنهادهایی برای تقویت سریع‌تر توان دفاعی اتحادیه اروپا نسبت به برنامه‌های قبلی و همچنین تعریف واضح‌تر تضمین‌های امنیتی احتمالی برای اوکراین است.

و این پیش از درگیری روز جمعه میان ترامپ و زلنسکی بود.

این تنش باعث شد که بسیاری از مقامات اروپایی حمایت خود را به‌طور علنی از اوکراین اعلام کنند.

اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، جمعه‌شب در یک پست مشترک با دیگر رهبران اروپایی در شبکه اجتماعی ایکس به زبان اوکراینی نوشت: «شما هرگز تنها نخواهید بود، آقای رئیس‌جمهور عزیز.»

همچنین، این اتفاق درخواست‌ها برای اقدام سریع‌تر را افزایش داد، و برخی دیپلمات‌ها و رهبران اروپایی امیدوارند که حتی کشورهایی که تاکنون در افزایش هزینه‌های دفاعی و حمایت از اوکراین مردد بوده‌اند، اکنون به رویکردی بلندپروازانه‌تر بپیوندند.

امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، در رسانه‌های اجتماعی نوشت: «اروپای قدرتمند، اکنون بیش از هر زمان دیگری به آن نیاز داریم. زمان قدرت گرفتن فرا رسیده است.»

جهان آزاد به یک رهبر جدید نیاز دارد

کایا کالاس، رئیس دستگاه دیپلماسی اتحادیه اروپا، موضعی حتی قاطعانه‌تر اتخاذ کرد.

او جمعه‌شب در شبکه‌های اجتماعی نوشت: «ما حمایت خود از اوکراین را افزایش خواهیم داد. امروز مشخص شد که جهان آزاد به یک رهبر جدید نیاز دارد. این ما، اروپایی‌ها، هستیم که باید این چالش را بپذیریم.»

با این حال، با وجود این اظهارات قاطعانه، تسریع گذار اروپا به سمت خودمختاری بیشتر در حوزه دفاعی کار آسانی نخواهد بود.

در وهله نخست، برعهده گرفتن بخش بیشتری از هزینه‌های حمایت از اوکراین، بار مالی سنگینی خواهد داشت.

تنها ایالات متحده در سه سال گذشته حدود ۱۱۴ میلیارد دلار برای کمک‌های نظامی، مالی و بشردوستانه به اوکراین هزینه کرده است، در حالی که اروپا ۱۳۲ میلیارد دلار اختصاص داده است.

علاوه بر این، در حوزه دفاعی، ایالات متحده تأمین‌کننده اصلی سیستم‌های تسلیحاتی حیاتی و سایر تجهیزات نظامی است، که جایگزینی سریع آن‌ها برای اروپا تقریباً غیرممکن خواهد بود.

جرومین زتل‌مایر، مدیر اندیشکده بروگل مستقر در بروکسل، گفت: «ما همچنان به ایالات متحده نیاز داریم.»

کشورهای اتحادیه اروپا در سال‌های اخیر هزینه‌های نظامی خود را افزایش داده‌اند. سال گذشته ۳۰ درصد بیشتر از سال ۲۰۲۱ هزینه کردند. اما برخی از کشورهای ناتو همچنان به هدف تعیین‌شده برای اختصاص ۲ درصد یا بیشتر از تولید ناخالص داخلی خود به بخش دفاعی نرسیده‌اند.

بخشی از مشکل این است که افزایش هزینه‌های نظامی معمولاً به معنای کاهش بودجه برای سایر اولویت‌ها مانند بهداشت و خدمات اجتماعی است. با توجه به چالش‌های اقتصادی و محدودیت‌های بودجه‌ای در کشورهایی مانند آلمان، فرانسه و اقتصادهای کوچک‌تر مثل بلژیک، یافتن اراده سیاسی برای افزایش هزینه‌های نظامی دشوار است.

با این حال، رهبران اروپایی در حال بررسی راه‌هایی برای انعطاف‌پذیرتر کردن قوانین مالی اتحادیه هستند تا امکان سرمایه‌گذاری بیشتر در بخش نظامی فراهم شود.

وقتی بحث یافتن منابع مالی جدید برای حمایت از اوکراین مطرح می‌شود، اتحادیه اروپا همچنان یک صدای واحد ندارد.

مقامات اروپایی از مدتی پیش درباره بسته کمکی آینده برای اوکراین مذاکره می‌کردند، بسته‌ای که ممکن است به ده‌ها میلیارد یورو برسد.

بر اساس گفته‌های یک دیپلمات مطلع از این مذاکرات، کشورهایی که خواستار کمک‌های مالی گسترده‌تر به اوکراین بوده‌اند، جمعه‌شب امیدوار بودند که لحن ترامپ در جلسه با زلنسکی، باعث شود کشورهای مردد در اروپا نیز بودجه‌های خود را افزایش دهند.

اما انتظار می‌رود مجارستان با بسته جدید کمک به اوکراین مخالفت کند، که این موضوع می‌تواند اتحادیه اروپا را مجبور کند تا به جای تصویب بسته‌ای در سطح کل اتحادیه که نیاز به اجماع کامل اعضا دارد، مسیر جمع‌آوری کمک‌های جداگانه از کشورهای عضو را در پیش بگیرد، که فرایندی زمان‌بر خواهد بود.

در نشانه‌ای آشکار از شکاف در میان رهبران اروپایی، ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان، برخلاف بسیاری دیگر از رهبران اتحادیه اروپا، از ترامپ برای برخوردش با زلنسکی تشکر کرد.

او در شبکه‌های اجتماعی نوشت که رئیس‌جمهور آمریکا «شجاعانه برای صلح ایستادگی کرد»، حتی اگر «هضم این مسئله برای بسیاری دشوار باشد.»

مقامات اروپایی همچنین در حال بررسی این موضوع هستند که آیا، چه زمانی، و چگونه نیروهای حافظ صلح اروپایی را در اوکراین مستقر کنند، اگر توافقی برای پایان جنگ حاصل شود. بریتانیا و فرانسه تمایل خود را برای اعزام نیرو به اوکراین اعلام کرده‌اند و انتظار می‌رود که بحث‌های مربوط به این موضوع در هفته جاری ادامه یابد.

اما در پی درگیری روز جمعه، برخی بر این باورند که دیگر زمانی برای تصمیم‌گیری‌های طولانی‌مدت باقی نمانده است.

دو هوپ شفِر از German Marshall Fund گفت که در حالی که مقامات تازه شروع به بحث درباره تضمین‌های امنیتی برای اوکراین کرده بودند، اکنون ممکن است مجبور شوند سریع‌تر به فکر اجرای آن‌ها باشند. او گفت: «این لحظه‌ای است که اروپا باید بسیار جدی وارد عمل شود.»

او افزود که تنش در دفتر بیضی نشان داد که مقامات اروپایی باید بهترین دیپلمات‌های خود را برای حفظ ارتباط آمریکا با این روند، تا حد ممکن، وارد میدان کنند.

جورجیا ملونی، نخست‌وزیر ایتالیا، که یکی از نزدیک‌ترین رهبران اروپایی به ترامپ محسوب می‌شود، در بیانیه‌ای در شامگاه جمعه اعلام کرد که برای برگزاری نشستی میان همه متحدان تلاش خواهد کرد.

او گفت: «لازم است که یک نشست فوری میان ایالات متحده، کشورهای اروپایی و متحدان برگزار شود تا صریح و روشن درباره نحوه مواجهه با چالش‌های بزرگ امروز صحبت کنیم، از جمله درباره اوکراین.»

اوایل هفته گذشته نیز کی‌یر استارمر و امانوئل مکرون به واشنگتن سفر کردند تا با ترامپ دیدار کنند، مذاکراتی که به نظر می‌رسید بسیار بهتر از دیدار ترامپ با زلنسکی پیش رفت، هرچند آن‌ها نتوانستند به اهداف کلیدی خود مانند دریافت «تضمین امنیتی» آمریکا برای نیروهای حافظ صلح دست یابند.

در واقع، برنامه‌های استارمر برای ارائه گزارشی از سفرش به واشنگتن در نشست یکشنبه، نشان‌دهنده یکی از پیامدهای تغییر لحن آمریکا است؛ کشورهای اتحادیه اروپا و بریتانیا در حال نزدیک‌تر شدن به یکدیگر برای تدوین برنامه‌های دفاعی هستند.

این مسئله، استارمر را در موقعیتی قرار داده که نقش رهبری بیشتری در تعاملات با ایالات متحده ایفا کند، در حالی که آلمان در حال تلاش برای تشکیل دولت جدید است و فرانسه با چالش‌های داخلی سیاسی مواجه شده است.