به گزارش اکوایران، جمهوری اسلامی ایران موافقت کرده با بریتانیا، فرانسه و آلمان برای گفت‌وگو درباره برنامه هسته‌ای خود دیدار کند. این تصمیم در حالی اتخاذ شده که تروئیکای اروپایی تهدید کرده‌اند اگر تا پایان ماه اوت پیشرفتی در توافق هسته‌ای با ایالات متحده حاصل نشود، روند بازگرداندن تحریم‌های لغو‌شده سازمان ملل علیه ایران را آغاز خواهند کرد.
به نوشته امواج مدیا، منابع آگاه در تهران تأیید کرده‌اند که تروئیکای اروپا پیشنهادی برای تمدید یک‌باره مکانیسم «بازگشت‌پذیری خودکار» ارائه داده‌اند؛ مکانیسمی که طبق برنامه فعلی، در ماه اکتبر منقضی می‌شود.
ایران نسبت به بازگشت تحریم‌های سازمان ملل هشدار داده و رسانه‌های تندرو اکنون خواستار اقدامات پیش‌دستانه برای کاهش اثرگذاری این تحریم‌ها شده‌اند. همزمان، تهران با پکن و مسکو در حال رایزنی برای جلوگیری از فعال شدن مکانیسم بازگشت تحریم‌ها است.
مسیر تروئیکای اروپا
مکانیسم «بازگشت‌پذیری خودکار» که در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل گنجانده شده، به امضاکنندگان فعال توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ (برجام) این اجازه را می‌دهد که در صورت عدم پایبندی ایران، تحریم‌های پیشین سازمان ملل را دوباره برقرار کنند.
در صورت فعال شدن این مکانیسم، محدودیت‌های تجاری، انرژی، بانکی، همچنین تحریم تسلیحاتی و محدودیت‌هایی در حوزه برنامه موشکی ایران دوباره به اجرا گذاشته خواهد شد.
جزئیات مذاکرات
خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران، در تاریخ ۳۰ تیر گزارش داد که ایران و تروئیکای اروپا بر سر برگزاری این دیدار به توافق رسیده‌اند. این خبرگزاری به نقل از «یک منبع آگاه» اعلام کرد که توافق اولیه بر سر اصل انجام مذاکرات حاصل شده، اما زمان و مکان نهایی آن هنوز مشخص نیست. بنا بر این گزارش، قرار است این گفت‌وگوها در سطح معاونان وزرای خارجه انجام شود.
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در تاریخ ۳۱ تیر تأیید کرد که این نشست در سطح معاونان وزرای خارجه روز ۳ مرداد در ترکیه برگزار خواهد شد.
تماس‌ها و مواضع دیپلماتیک
عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، در تاریخ ۲۸ تیر با همتایان خود از تروئیکای اروپا و همچنین کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، تماس ویدئویی مشترکی برگزار کرد.
تروئیکای اروپا در تاریخ ۲۴ تیر ضرب‌الاجلی تا پایان ماه اوت برای ایران تعیین کرد تا پایبندی ملموس و قابل راستی‌آزمایی خود به توافق هسته‌ای را نشان دهد.
عراقچی در تاریخ ۲۸ تیر در حساب ایکس خود نوشت: «اگر کشورهای اروپایی می‌خواهند نقشی ایفا کنند، باید مسئولانه رفتار کنند.» او تهدید به بازگشت تحریم‌های سازمان ملل را نمونه‌ای از «سیاست‌های فرسوده» خواند که باید کنار گذاشته شوند.
رسانه‌های ایرانی در تاریخ ۳۰ تیر به نقل از عراقچی گزارش دادند که «تروئیکای اروپا باید در جریان مواضع ایران قرار گیرد» و تأکید کرد که ایران برای نشست استانبول آمادگی کامل دارد.
منابع آگاه ایرانی تأیید کردند که گزارش وال‌استریت ژورنال مبنی بر اینکه در جریان تماس، اروپایی‌ها پیشنهاد «تمدید یک‌باره» اعتبار مکانیسم تا بعد از اکتبر را مطرح کرده‌اند، درست است.
مواضع تندروها
در همین حال وحید احمدی، نماینده تندرو مجلس و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی، در تاریخ ۳۰ تیر اعلام کرد ایران برای بازگشت به مذاکرات هسته‌ای با آمریکا سه شرط دارد.
اگرچه مشخص نیست این شروط موضع رسمی حکومت است یا نه، احمدی گفت این شروط شامل موارد زیر است؛ محکومیت بین‌المللی حمله اخیر اسرائیل و آمریکا به ایران، جبران خسارات واردشده در پی این حمله، و ارائه تضمین‌هایی مبنی بر اینکه تل‌آویو یا واشنگتن حمله دیگری انجام نخواهند داد.
عراقچی در تاریخ ۳۰ تیر اعلام کرد که نامه‌ای به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، رئیس و اعضای شورای امنیت، و همچنین کایا کالاس ارسال کرده و در آن توضیح داده که: «تروئیکای اروپا فاقد هرگونه جایگاه حقوقی، سیاسی و اخلاقی برای فعال‌سازی مکانیسم در چارچوب برجام است.»
عباس عراقچی در نامه خود نوشت: «ایران نشان داده که توان شکست دادن هرگونه اقدام کثیف متوهمانه‌ای را دارد، اما همواره آماده بوده است که به دیپلماسی معنادار و مبتنی بر حسن نیت پاسخ دهد.»
سفر غیرمنتظره به روسیه
در حالی که بحث درباره تحریم‌های هسته‌ای ادامه دارد، علی لاریجانی، مشاور ارشد رهبر انقلاب، روز ۳۰ تیر سفری اعلام‌نشده به روسیه انجام داد. طبق اعلام کرملین، لاریجانی با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه دیدار کرده و درباره تنش‌های منطقه‌ای و برنامه هسته‌ای ایران گفت‌وگو کرده است.
مسکو در این دیدار بر حمایت از بازگشت ثبات به منطقه و حل مسائل مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران از طریق راهکارهای سیاسی تأکید کرده است. این دیدار پس از آن صورت گرفت که رسانه‌های آمریکایی در تاریخ ۲۲ تیر نوشتند روسیه از ایران خواسته درخواست آمریکا مبنی بر «غنی‌سازی صفر» اورانیوم را بپذیرد. با این حال، وزارت خارجه روسیه این گزارش‌ها را بخشی از «کارزار بدنام‌سازی» خواند و رد کرد.
در همین حال، دو رسانه وابسته به تندروها نسبت به پیامدهای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل هشدار داده‌اند، هم برای ایران و هم برای اروپا. نشریه صبح صادق، وابسته به سپاه، در مقاله‌ای در تاریخ ۲۹ تیر هشدار داد که حتی تهدید بازگشت تحریم‌ها می‌تواند باعث «افزایش تورم» و فرار سرمایه از کشور شود. این نشریه از دولت خواست به‌سرعت برای جلوگیری از ایجاد وحشت اقتصادی وارد عمل شود، و اقداماتی مانند مالیات بر سود سرمایه و تنظیم در حوزه رمزارزها را پیشنهاد کرد.
در مقابل، خبرگزاری تسنیم لحن تهاجمی‌تری اتخاذ کرد و سناریوهای احتمالی پاسخ ایران را مطرح کرد، از جمله افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم تا ۹۰ درصد، خروج از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT)، و استفاده از «نفوذ گسترده منطقه‌ای» ایران برای پاسخ به «اقدامات غیردموکراتیک غرب».
ضرب‌الاجل تروئیکای اروپا تا پایان ماه اوت برای پایبندی ایران به دیپلماسی و بازگشت به توافق، یا مواجهه با بازگشت تحریم‌های سازمان ملل، فشارها بر تهران را افزایش داده است.
با توجه به بمباران تأسیسات کلیدی هسته‌ای ایران توسط آمریکا در ماه گذشته، سطح اعتماد تهران به واشنگتن بسیار پایین است.
نشست پیش‌رو با تروئیکای اروپا می‌تواند مقدمه‌ای برای ازسرگیری گفت‌وگوها با ایالات متحده باشد، اما به نظر می‌رسد هدف اصلی آن جلوگیری از وخامت بیشتر اوضاع باشد، نه لزوماً بازگشت به مسیر توافق.
مکانیسم بازگشت‌پذیری خودکار در توافق هسته‌ای ۲۰۱۵، یکی از ابزارهای فشار کلیدی اروپاست که نمی‌خواهند از دست بدهند.
پیشنهاد اروپا برای تمدید مهلت انقضای این مکانیسم تا فراتر از اکتبر ۲۰۲۵، ممکن است تلاشی برای جلوگیری از یک بحران فوری باشد اما همزمان می‌تواند بخشی از بازی مقصرسازی پیش از درگیری گسترده‌تری باشد که ممکن است با اعلام احتمالی ایران مبنی بر خروج از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) آغاز شود.
