به گزارش اکوایران، با فعال شدن مکانیسم ماشه از سوی تروئیکای اروپایی، ایران وارد مرحلهای حساس در پرونده هستهای خود شده است. این اقدام میتواند به بازگشت تحریمهای شورای امنیت و انزوای بیشتر ایران در عرصه بینالملل منجر شود.
در چنین شرایطی بحث درباره راهکارهای دیپلماتیک و همچنین سناریوهای احتمالی از جمله خروج از پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای (NPT) بهعنوان پاسخی به این اقدام، در فضای سیاسی کشور برجسته شده است.
گزینههای پیشروی ایران: فرصت دیپلماسی یا خطر جنگ
قاسم محبعلی، دیپلمات پیشین و کارشناس مسائل بینالملل، در گفتوگو با اکوایران به بررسی ابعاد این تحولات پرداخت.
محبعلی در این گفتوگو تاکید کرد که ایران تنها یک ماه فرصت دارد تا با اتخاذ تدابیر دیپلماتیک به تفاهمی با تروئیکای اروپایی دست یابد، او گفت: اگر قطعنامه ۲۲۳۱ و شش قطعنامه قبلی شورای امنیت منقضی شود و تحریمها کنار گذاشته شوند، به سود کشور خواهد بود. اما اگر چنین تفاهمی ممکن نباشد، باید در این مدت باقیمانده بر اساس پیشنهاد اروپاییها ــ که تمدید ششماهه فرصت دیپلماسی را مطرح کردهاند ــ به توافقی دست یافت. در غیر این صورت، هزینههای هرگونه توافق در آینده بهطور چشمگیری افزایش خواهد یافت.
این دیپلمات پیشین هشدار داد که بازگشت مکانیسم ماشه (اسنپبک) میتواند ایران را وارد مرحلهای از انزوای مطلق کند: در این شرایط حتی سفرهای مقامات سیاسی کشور به خارج با مشکل مواجه میشود، قراردادهای اقتصادی و تجاری ایران متوقف خواهد شد و هزینههای توافق با آمریکا و اروپا بهشدت افزایش مییابد. علاوه بر آن، خطر بازگشت جنگ نیز بسیار بالا خواهد بود. در چنین وضعیتی، تنها دو گزینه باقی میماند: یا دستیابی به توافق یا مواجهه با یک تقابل نظامی.
محبعلی تاکید کرد که گرچه کشور باید آمادگی مقابله نظامی را داشته باشد، اما آنچه در نهایت امنیت، منافع و اصول اساسی ایران را حفظ میکند، توافق و دیپلماسی است: هرچه زمان بگذرد، احتمال دستیابی به توافق کمهزینه کاهش مییابد. حتی اگر جنگی رخ دهد، سرانجام با یک توافق پایان خواهد یافت، اما این توافق بسیار پرهزینه خواهد بود. بنابراین بهتر است پیش از بروز هرگونه درگیری نظامی، به توافق رسید تا بتوان از این فرصت به بهترین شکل استفاده کرد.
او با اشاره به بحث خروج از پیمان NPT بهعنوان پاسخ ایران به فعالسازی مکانیسم ماشه گفت: این رویکرد نمیتواند قابل قبول باشد. هر اقدامی که به تقابل بینجامد، کمکی به حل بحران نمیکند. همانطور که اقدامات جبرانی پیشین از جمله مصوبات مجلس درباره غنیسازی ۲۰ و ۶۰ درصدی یا محدود کردن همکاری با بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی نیز هیچ امتیازی برای ایران به همراه نداشت. امروز نیز خروج از NPT تنها احتمال تقابل و جنگ را افزایش میدهد و هیچ کمکی به کشور نمیکند.
محبعلی در پایان تأکید کرد که ایران باید راهکاری مسالمتآمیز برای عبور از این بحران بیابد، در حالی که همزمان آمادگی دفاعی خود را نیز حفظ کند: کسانی که از جنگ استقبال میکنند، در اشتباهاند، زیرا چنین جنگی میتواند تبعات سیاسی، اقتصادی و انسانی خطرناکی برای کشور داشته باشد.
