به گزارش اکوایران، شبکه کان اسرائیل روز چهارشنبه اعلام کرد که روسیه با تأیید آمریکا، در پشت صحنه برای میانجیگری در یک توافق امنیتی میان سوریه و اسرائیل تلاش میکند. این خبر در حالی منتشر شد که عربستان سعودی به اسرائیل هشدار داده که ادامه حملات، یورشها و مداخلههایش در سوریه، چشمانداز توافق عادیسازی روابط بین ریاض و تلآویو را از بین میبرد. کان به نقل از یک منبع امنیتی اسرائیلی گفت که مسکو و دمشق در تلاش برای احیا و تقویت روابط خود هستند. روسیه پیش از این حمایت نظامی حیاتی برای دولت بشار اسد ارائه میداد و بسیاری از سوریها هنوز با سوء ظن به روسیه نگاه میکنند.
استراتژی مسکو برای حضور نظامی بیشتر در سوریه
به نوشته العربیه الجدید، با این حال، روسیه به عنوان نشانهای از بهبود روابط، اخیرا نیروها و تجهیزات نظامی خود را در منطقه لاذقیه مستقر کرده است، در حالیکه پیشتر به دنبال سقوط اسد در دسامبر 2024، حضور خود را در آنجا کاهش داده بود. همین منبع گفت که مسکو به دنبال استقرار مجدد نیروهای ارتش سوریه در جنوب سوریه در نزدیکی مرز سرزمینهای اشغالی است، مشابه وضعیتی که قبل از دسامبر 2024 حاکم بود.
اقدامات اخیر اسرائیل در غزه باعث آزردگی رئیسجمهوری آمریکا شده است چراکه ترامپ اقدامات اسرائیل را مانعی برای دستیابی به صلح در غزه میداند. در همین حال، اظهارات تام باراک، سفیر آمریکا در ترکیه، موجب خشم مقامات اسرائیل شده است.
با این حال، اسرائیل گفته که کل جنوب سوریه باید غیرنظامی شود. منبع یادشده افزود که اسرائیل ترجیح میدهد به جای تلاشهای احتمالی ترکیه برای گسترش نفوذ خود در آنجا، به روسیه اجازه حضور در منطقه را بدهد.
ترکیه در طول جنگ داخلی از مخالفان اسد حمایت کرد و دولت جدید سوریه همچنان از آنکارا حمایت دریافت میکند. یک منبع امنیتی دیگر اسرائیلی گفت که با وجود میانجیگری روسیه، هنوز شکافهایی میان اسرائیل و سوریه وجود دارد، اگرچه او افزود که در هفتههای اخیر پیشرفتهای محدودی حاصل شده است. مذاکرات قبلی بین اسرائیل و سوریه با میانجیگری جمهوری آذربایجان انجام شده بود.
وبسایت خبری واینت روز چهارشنبه اعلام کرد که سوریه از جمله موضوعاتی خواهد بود که انتظار میرود دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا و بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، در دیدار خود در پایان این ماه در مارالاگو، درباره آن بحث کنند.
دولت ترامپ نظر مساعدی نسبت به احمد الشرع، رئیسجمهوری سوریه داشته و اخیرا با درخواست او برای لغو تحریمهای سختگیرانه علیه دمشق موافقت کرده است. کان هفته گذشته گزارش داده بود که اسرائیل از دولت ترامپ خواسته که تمام تحریمهای اعمالشده علیه سوریه را لغو نکند، اما این درخواست رد شده است.
خشم عربستان از تجاوز اسرائیل
انتظار میرود نتانیاهو از سوی ترامپ تحت فشار قرار بگیرد تا به الشرع فرصتی دیگر بدهد و به یک توافق امنیتی دست یابد. از دسامبر 2024، اسرائیل حملات منظمی به سوریه انجام داده و سرزمینهایی فراتر از منطقه بلندیهای جولان سوریه را که در سال 1967 تصرف کرده بود، اشغال کرده است.
کان همچنین گفت که عربستان سعودی همچنان موضع خود را نسبت به توافق عادیسازی احتمالی با اسرائیل سختتر میکند و برای ایالات متحده روشن ساخته که رفتار اسرائیل در سوریه، احتمال توافق عادیسازی روابط عربستان و اسرائیل را کاهش میدهد. این موضوع علاوه بر درخواست ریاض برای تأسیس یک کشور فلسطینی به عنوان یکی از شروط عادیسازی با اسرائیل است.
این شبکه اسرائیلی به نقل از یک مقام سلطنتی سعودی که نامش فاش نشده، گزارش داد که در روزهای اخیر عربستان متقاعد شده است که اسرائیل خواهان یک کشور پایدار در سوریه نیست، بلکه خواهان تجزیه آن است.
این مقام افزود که ریاض معتقد است اسرائیل به صلح علاقهای ندارد، بلکه خواهان جنگ است و رفتار آن در قبال سوریه، لبنان و کرانه باختری، تلاشهای عادیسازی را تضعیف میکند؛ پیامی که به ایالات متحده منتقل شده است.
او افزود: «درست است که عادیسازی روابط با مسئله فلسطین مرتبط است، اما به نظر میرسد که اسرائیل اکنون میخواهد جنوب سوریه را نیز کنترل کند که این امر در روند عادیسازی روابط با عربستان سعودی خود را نشان خواهد داد.»
مسئله برتری نظامی در خاورمیانه
در همین حال، یک مقام آمریکایی و عرب به میدلایستآی اعلام کردند دولت ترامپ در حال بازبینی برتری نظامی کیفی اسرائیل است زیرا واشنگتن به فروش تسلیحاتی بزرگ بالقوه به عربستان سعودی و قطر چشم دوخته است؛ اقدامی که اسرائیل نگران است به سبب آن، توازن قدرت نظامی در خاورمیانه بر هم بخورد.
به نوشته میدلایستآی، گفتوگوها درباره برتری نظامی کیفیِ مرتبط با توافقهای دفاعی با کشورهای حاشیه خلیج فارس در هفتههای اخیر رخ داده است، به طوریکه مقامات نظامی ارشد آمریکا چندین جلسه با اعضای کنگره درباره توافقهای دفاعی باقوه داشتهاند.
اکوایران: تائید فروش هواپیماهای جنگی رادارگریز از سوی ترامپ نشاندهنده گرایش او به نادیده گرفتن نگرانیهای نهادهای امنیتی ایالات متحده در مورد برتری نظامی چین و اسرائیل است.
علاوه بر این، گزارشها حاکی از آن است که یک مقام وزارت خارجه آمریکا هفته گذشته وارد اسرائیل شد تا نگرانیهای اسرائیل را مرتفع سازد. دولت آمریکا احتمالا در حال آمادهسازی نکاتی قبل از پایان سال 2025 است، یعنی زمانی که انتظار میرود نخست وزیر اسرائیل با دونالد ترامپ دیدار کند. طبق گزارشها، نتانیاهو در تاریخ 29 دسامبر (8 دی) وارد فلوریدا میشود.
این مقام عرب تأیید کرد که دولت آمریکا در حال بررسی برتری نظامی کیفی به عنوان بخشی از مذاکرات فروش تسلیحات با عربستان سعودی و قطر است، اما تردید دارد که هرگونه تفاهم جدیدی قبل از پایان سال حاصل شود.
در همین حال، سناتور لیندسی گراهام، قانونگذار آمریکایی، روز یکشنبه با نتانیاهو دیدار کرد. گراهام در اظهارات عمومی خود درباره فروش تجهیزات نظامی صحبتی نکرد، اما گفت که در جریان تجدید تسلیحات حماس و حزبالله و همچنین برنامه موشکهای بالستیک ایران قرار گرفته است.
کنگره و معاملات تسلیحاتی خلیج فارس
طبق بیانیههای عمومی و گزارشهای رسانهها، دولت ترامپ به دنبال فروش دو بسته تسلیحاتی بزرگ به قطر و عربستان سعودی است. ترامپ در دیدار ماه نوامبر با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، تأیید کرد که دولتش جتهای جنگنده اف-35 را به عربستان سعودی خواهد فروخت. ترامپ علنا گفت که اسرائیل در حال لابی کردن با اوست تا جنگندههای اف-35 پیشرفته کمتری نسبت به جنگندههای موجود در زرادخانه اسرائیل به سعودیها بفروشد.
ترامپ خطاب به ولیعهد عربستان گفته بود: «میدانم که آنها [اسرائیل] میخواهند شما [عربستان سعودی] هواپیماهای کالیبر پایینتر دریافت کنید. فکر نمیکنم این شما را خیلی خوشحال کند. فکر میکنم آنها [عربستان سعودی و اسرائیل] هر دو در سطحی هستند که باید به بالاترین سطح برسند.»
یکی از جنگندههای اف-35 اسرائیل
هفته گذشته، کانال 12 اسرائیل گزارش داد که آمریکا و قطر در مذاکراتی درباره فروش جنگندههای اف-35 قرار دارند. این گزارش اعلام کرد که اسرائیل نگران است سیل فروش تسلیحاتی به کشورهای عربی موجب از بین رفتن برتری نظامی کیفی آن شود. دولت ترامپ هنوز در حال کار بر روی یک توافق دفاعی بین آمریکا و عربستان سعودی است که مقامات فعلی و سابق آمریکایی به میدلایستآی گفتند احتمالا معاملات سریعتری را برای تجهیزات نظامی پیشرفتهتر فراهم خواهد کرد. این توافق هنوز توسط پیت هگست، وزیر دفاع ایالات متحده، امضا نشده است.
اکوایران: با گرمتر شدن روابط آمریکا و ترکیه، اسرائیل نگران است که برنامه خرید جنگندههای اف-35 توسط ترکیه بار دیگر به جریان بیفتد؛ موضوعی که با توجه به اظهارات رئیسجمهوری ترکیه درباره حملات اسرائیل به غزه، نگرانی اسرائیل را در پی داشته است.
البته یکی مقام غربی اظهار داشت که کار روی آن به شکل بی سر و صدا در حال انجام است زیرا دولت ترامپ به دنبال جلب نظر قانونگذاران است. اقدام دولت ترامپ برای ارائه گزارش به قانونگذاران در مورد توافقات با عربستان سعودی و قطر، برای کاخ سفیدی که تصمیمگیری را تنها به حلقهای نزدیک از مشاوران رئیسجمهور تقلیل داده، قابل توجه است.
خود ترامپ قوه مقننه را در مسائل نظامی، مانند حمله به ونزوئلا، به حاشیه رانده و گفته است که اعضای کنگره اطلاعات را فاش میکنند. اما برای اینکه هرگونه فروش تسلیحات در آینده نهایی شود، ترامپ احتمالا به حمایت قانونگذاران جمهوریخواه و دموکرات در کمیته روابط خارجی هر مجلس نیاز خواهد داشت. طبق یک کنوانسیون دیرینه، رئیس یا عضو ارشد کمیته سنا یا مجلس نمایندگان میتواند پس از اینکه دولت از طریق اطلاعیه غیررسمی به آنها هشدار داد، فروش تسلیحات را به طور غیررسمی متوقف کند. این مخالفت تأثیر عملی بر فروش تسلیحات دارد. به عنوان مثال، عضو ارشد کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان و رئیس کمیته روابط خارجی سنا در سال 2024 در ابتدا فروش جنگندههای اف-15 به اسرائیل را مسدود کردند.
خط قرمز دیرینه اسرائیل درباره برتری نظامی
اسرائیل در ماه سپتامبر به مذاکرهکنندگان حماس در دوحه قطر حمله کرد. نتانیاهو همچنین این واقعیت را پنهان نکرده که با فروش جنگندههای پیشرفته اف-35 به عربستان سعودی مخالف است. نتانیاهو در مصاحبهای به زبان عبری در ماه نوامبر که به طور گسترده در پلتفرم ایکس منتشر شد، گفت: «من گفتوگوی طولانی با مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، داشتم و او تعهد خود را مبنی بر اینکه ایالات متحده به حفظ برتری نظامی کیفی اسرائیل در حوزههای مربوط به تأمین سلاح و سیستمهای نظامی برای کشورهای خاورمیانه ادامه خواهد داد، تکرار کرد.»
مفهوم «برتری کیفی» اسرائیل در تجهیزات نظامی به جنگ سرد برمیگردد. در سال 1979، ایالات متحده پیمان صلحی را بین اسرائیل و مصر، که در آن زمان در کنار ایران قدرت نظامی غالب منطقه بود، منعقد کرد. صلح مصر با اسرائیل با تضمینِ وعده کمکهای نظامی ایالات متحده حاصل شد؛ کمکهایی که اسرائیل میخواست اطمینان یابد (از نظر تکنولوژی) در رتبهای پایینتر از تسلیحات دریافتی خودش قرار دارند.
در سال 2008، کنگره آمریکا برتری کیفی اسرائیل را به قانونی تبدیل کرد که ارزیابیهای دورهای از فروش سلاحهای ایالات متحده به کشورهای عربی را نیز الزامی میکرد. اف-35 را میتوان بر اساس بستههایی مانند ویژگیهای رادار و رادارگریزی، مشابه نحوه خرید سطوح مختلف یک خودرو، کاهش یا ارتقا داد.
به اسرائیل دسترسی بیسابقهای برای تغییر و شخصیسازی سیستمهای تسلیحاتی ایالات متحده داده شده است. اسرائیل نسخه جنگنده خود، اف-35 آی آدیر، را طوری اصلاح کرد که بدون کاهش ویژگیهای پنهانکاری، محفظههای سوخت خارجی را حمل کند. این تغییر به اسرائیل اجازه داد تا در حمله به ایران در ماه ژوئن، جنگندههای اف-35 را بدون سوختگیری مجدد به ایران برساند.
