تلاش اروپا برای مصالحه ایران و آمریکا

به گزارش اکوایران، ایالات متحده می گوید که ایران برای رفع تحریم های مورد نظر به نگرانی های فراتر از توافق هسته ای رسیدگی کند. سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده در پاسخ به اظهارات یک مقام ارشد ایرانی که پیشتر گفته بود علیرغم "پیشنهادات منظم" واشنگتن برای لغو تحریم ها و دادن امتیازات دیگر در ازای آن، ایران از برنامه های خود برای انتقام ترور [شهید] قاسم سلیمانی دست نخواهد کشید، مدعی شد: «در هر بازگشتی به برجام، ایالات متحده ابزارهای قدرتمند خود را برای مقابله با فعالیت‌های ایران و متحدانش و به‌ویژه برای مقابله با سپاه پاسداران حفظ کرده و در صورت لزوم به طور تهاجمی از آن استفاده خواهد کرد».

در حالی که مذاکرات برای احیای برجام در یک مقطع حساس قرار گرفته، گروهی متشکل از بیش از 40 مقام دولتی سابق و کارشناسان برجسته منع اشاعه هسته‌ای آمریکا و اروپا بیانیه مشترکی را صادر کردند و خواستار احیای هرچه سریع‌تر توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ شدند.

تلاش اروپا برای پر کردن شکاف غیرهسته‌ای ایران و آمریکا

در همین زمینه کارن دی یانگ، خبرنگار ارشد امنیت ملی واشنگتن‌پست گزارش داد: در بیانیه‌ای که روز پنجشنبه منتشر شد کارشناسان گفتند که عدم تغییر سیاست‌های دولت ترامپ که از توافق بین قدرت‌های جهانی و ایران در سال ۲۰۱۸ خارج شد، «غیر مسئولانه» است و «خطر تبدیل شدن ایران به یک کشور آستانه را افزایش می‌دهد».

به نوشته واشنگتن‌پست، پس از گذشت یک سال مذاکرات که طی آن ایران و ایالات متحده به طور غیرمستقیم از طریق طرف های اروپایی مذاکره کردند، دو طرف با پیش‌نویس متن موافقت کردند، اما نتوانستند شکاف‌های نهایی میان ایران و آمریکا را بر سر موضوعات غیرهسته‌ای پر کنند.

در آخرین مورد باقیمانده، ایران بر درخواست اولیه خود مبنی بر حذف نام سپاه پاسداران ایران از لیست FTO پافشاری کرده و آمریکا تاکنون پاسخ روشنی به این درخواست نداده است.

در حالی که مذاکرات به طور رسمی قطع نشده است، از ماه گذشته به حالت تعلیق درآمده است، در حالی که مقامات اتحادیه اروپا که مذاکرات را هماهنگ می کنند، بدون موفقیت تلاش کرده اند تا به مصالحه دست یابند.

این تلاش‌ها بر متقاعد کردن ایالات متحده برای پیشنهاد لغو بخشی از نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ترغیب تهران برای دادن امتیازات متقابل در زمینه‌های مورد نگرانی آمریکا خارج از پارامترهای توافق هسته‌ای متمرکز شده است، که شامل متحدان منطقه‌ای ایران و  برنامه موشکی آن می‌شود.

اختلاف در واشنگتن و کاخ سفید

تقریباً همه قانون‌گذاران جمهوری‌خواه و بسیاری از دموکرات‌ها مخالفت خود را با هرگونه توافق با ایران اعلام کرده‌اند، مخالفت‌هایی که با گزارش‌هایی مبنی بر اینکه دولت لغو نام‌گذاری [ادعایی] تروریستی سپاه را در نظر گرفته، تشدید شده است.

در داخل دولت، توافق گسترده ای در مورد خطرات عدم تمدید توافق وجود دارد، اما اختلافات قابل توجهی نیز در مورد اینکه آیا خطر فروپاشی توافق هسته‌ای بیشتر از میدان مین سیاسی واشنگتن است یا خیر وجود دارد.

حامیان توافق درباره حذف این نامگذاری استدلال می کنند که این امر تا حد زیادی نمادین خواهد بود زیرا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تحت بسیاری از تحریم های دیگر باقی خواهد ماند.

بیانیه کارشناسان مستقیماً به نامگذاری یادشده اشاره نمی کند، اما خاطرنشان می کند که "برخی در کنگره تهدید می کنند که اجرای "گام‌های لازم برای بازگرداندن ایران ذیل محدودیت‌های هسته‌ای تعیین شده توسط برجام" را مسدود می‌کنند.

این بیانیه استدلال می‌کند که کمپین «فشار حداکثری» ترامپ برای تحریم ایران، که به گفته او برای دستیابی به یک توافق «بهتر» یا «جامع‌تر» بود، «نه تنها نتایج وعده‌داده‌شده را به همراه نداشت. همچنین راه را برای ایران باز کرد تا اقداماتی را برای نقض محدودیت های هسته ای برجام و تسریع ظرفیت خود برای تولید مواد هسته ای انجام دهد».

بهترین گزینه موجود

بر اساس گزارش پایگاه رسانه‌ای موسسه کنترل تسلیحات، در بیانیه کارشناسان آمده است: «بازگشت سریع به پایبندی دوجانبه به برجام، بهترین راه موجود» برای حل این بحران است. این امر نظارت و راستی‌آزمایی کامل بین‌المللی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را بر تأسیسات هسته‌ای ایران باز می‌گرداند، و صلح‌آمیز بودن فرآیند را تضمین می‌کند.

ایران تا می 2019 (یک سال پس از خروج آمریکا از توافق و چند هفته پس از تشدید فشار آمریکا و درج سپاه در لیست FTO) به اجرای تعهدات خود در برجام ادامه داد، زمانی که تهران نقض گام به گام توافق را آغاز کرد با هدف تحت فشار قرار دادن طرف‌های باقی‌مانده برجام برای انجام تعهداتشان و فشار بر ایالات متحده جهت بازگشت به توافق طراحی شده بود. این نقض‌ها، اگرچه تا حد زیادی قابل برگشت هستند، اما برنامه هسته‌ای ایران را تا نزدیکی آستانه هسته‌ای ارتقاء داده‌ اند.

این بیانیه می‌افزاید: «در نتیجه سیاست‌های دولت ترامپ، اکنون زمان گریز هسته‌ای ایران (زمان فرضی لازم برای تولید مقدار قابل توجهی -حدود 25 کیلوگرم- اورانیوم با غنای‌ 90 درصد اورانیوم 235) از حدود یک سال تحت برجام، به تقریباً یک یا دو هفته کاهش یافته است. با این حال احیای برجام با بازگرداندن محدودیت های برنامه هسته ای ایران، این زمان را به طور قابل توجهی (ماه ها) افزایش می دهد، که حاشیه لازم را برای انجام اقدامات موثر توسط جامعه بین المللی فراهم می کند. به همان اندازه مهم است که اجرای برجام، مکانیسم‌های نظارت، راستی‌آزمایی و شفافیت بی‌سابقه از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را احیا می‌کند».

بیانیه کارشناسان مدعی است: «اگر پرزیدنت بایدن نتواند مذاکرات با ایران را به نتیجه ای سریع و موفقیت آمیز برساند، راهبرد شکست خورده دولت ترامپ را تداوم می‌بخشد که به ایران امکان می‌دهد برنامه هسته‌ای خود را ارتقاء دهد و در نتیجه به یک کشور هسته‌ای آستانه تبدیل شود. ناکامی در بازگرداندن محدودیت های تعیین شده برجام بر برنامه هسته‌ای ایران، اثرات نامطلوب بلندمدتی بر رژیم جهانی منع اشاعه خواهد داشت، متحدان ایالات متحده را در معرض خطر بیشتری قرار می دهد و یک رقابت هسته‌ای جدید را در منطقه‌ای بحرانی ایجاد می‌کند».

امضاکنندگان این بیانیه عبارتند از یک نماینده ویژه سابق رئیس جمهور ایالات متحده در امور منع اشاعه، چند مقام سابق وزارت خارجه ایالات متحده، سفرای سابق ایالات متحده در اسرائیل، روسیه و سازمان ملل متحد، و چند کارشناس برجسته منع اشاعه هسته‌ای مستقر در ایالات متحده، اروپا و آسیا.

در میان نام‌های امضاکنندگان چهره‌های شناخته شده‌ای حضور دارند، از جمله: توماس پیکرینگ سفیر سابق آمریکا در سازمان ملل، روسیه و ... ، مارک فیتزپاتریک دستیار سابق معاون وزیر خارجه آمریکا در امور عدم اشاعه، جیمز اکتون و توبی دالتون، مدیران برنامه سیاست هسته‌ای اندیشکده کارنگی بین المللی، داریل کیمبال مدیر اجرایی و کلسی داونپورت مدیر سیاست منع اشاعه انجمن کنترل تسلیحات، تریتا پارسی مدیر اجرایی اندیشکده کوئینسی، علی واعظ و دینا اسفندیاری اعضای ارشد گروه بین‌المللی بحران، الی گرانمایه، معاون خاورمیانه شورای روابط خارجی اروپا، پاول پیلار افسر سابق اطلاعات و امنیت ملی آمریکا، باربارا اسلاوین مدیر ابتکار آینده ایران در شورای آتلانتیک و ...