امیر قطر با دست پر به تهران می آید؟

به گزارش اکوایران، امیر قطر عازم تهران شده است. در آستانه این سفر سیمون هندرسون، عضو موسسه واشنگتن در یادداشت کوتاهی با عنوان «سفر امیر قطر به ایران حکایت از پیشرفت‌های سیاسی احتمالی دارد»  به صورتی فشرده به بررسی ابعاد و جوانب این سفر پرداخته است.

پتانسیل دیپلماتیک فراتر از انتظار

بنا بر گزارش رسانه های رسمی، تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر برای گفت و گو  امروز (پنجشنبه) وارد تهران می شود و از آنجا به آلمان و انگلیس سفر می کند تا در مورد مسائل امنیت انرژی مرتبط با بحران اوکراین گفتگو کند.

این کشور ثروتمند خلیج فارس علیرغم جمعیت اندک خود - حدود 300000 شهروند - از پتانسیل دیپلماتیک فراتری برخوردار است زیرا سومین ذخایر بزرگ گاز جهان را در اختیار دارد و صادرکننده اصلی گاز طبیعی مایع جهان به ویژه به منطقه آسیا است.

به دنبال آزادسازی دارایی های مسدودشده

در رسانه‌های اجتماعی صحبت از این است که دوحه ممکن است در توافقی برای آزادسازی بخشی از وجوه بلوکه شده ایران دخالت و میانجی گری کند - همین چند روز پیش سفیر قطر در تهران با رئیس بانک مرکزی ایران دیدار کرد. مسلماً اختلاف بر سر این موضوع تنها یکی از چندین عاملی است که ایران و ایالات متحده را از احیای توافق هسته ای 2015 باز داشته است. با این حال احتمالا قطری برای ایفای هر نقشی خود را با واشنگتن هماهنگ می کند.

انتقال این وجوه همچنین می تواند با آزادی افراد دوتابعیتی بازداشت شده مرتبط شود -فرآیندی که قبلاً عمان، کشور دیگری از اعضای شورای خلیج فارس در آن نقش داشت. تلاش‌های قطر چه موفقیت‌آمیز باشد چه نباشد، احتمالاً توسط دولت بایدن قدردانی خواهد شد.

میزبان هوادارن پرشور

از این مسئله بحث برانگیزتر، دوحه در حال مذاکره با ایران برای تامین محل اقامت برای هواداران فوتبالی است که در جام جهانی در ماه نوامبر شرکت خواهند کرد. در حال حاضر، فضای محدود هتل قطر با کشتی‌های کروز در تأسیسات بندری تکمیل می‌شود، اما یکی از طرح‌های پیشنهادی، استفاده از هتل‌های ایرانی در جزیره کیش است که سی و پنج دقیقه پرواز از دوحه دارد.

به نظر می رسد بخشی از دلایل بررسی چنین گزینه ای از سوی قطر، ناشی از اختلافات دامنه دار دوحه با بحرین و امارات متحده عربی است که در سال 2017 به کمپین عربستان سعودی و مصر پیوستند و تا سال گذشته یک محاصره اقتصادی و دیپلماتیک علیه این کشور را تحمیل کردند. زمانی که درخواست قطر برای میزبانی جام جهانی در ابتدا مطرح شد، از امارات به عنوان یکی از گزینه های بالقوه برای میزبانی برخی از هواداران یاد می شد. ظاهرا اکنون دوحه دیگر چنین گزینه ای را عملی نمی بیند.

تعامل یا تقابل؟

باید توجه داشت که از دیدگاه امیر تمیم، گزینه های قطر به دو دلیل با محدودیت مواجه است: یکی به علت روابط پرتنش  تاریخی اش با همسایگان عرب و دیگری به دلیل این واقعیت ساده جغرافیایی و زمین شناسی که ذخایر عظیم گازی این کشور عمدتاً در میدان دریایی شمال قرار دارد که با میدان پارس جنوبی در آب های ایران همسایه است.

تاکنون تهران در توسعه و بهره برداری از ذخایر خود کندتر عمل کرده است، بنابراین احتمال اختلافات دوجانبه بر سر حقوق گاز همچنان وجود دارد. دوحه تا حدی با میزبانی از نیروهای آمریکایی در پایگاه هوایی العدید، که نقش مهمی در عملیات هوایی بر فراز آسمان افغانستان، عراق و سوریه داشته، این خطر را موازنه می کند. در این شرایط است که در ماه مارس، ایالات متحده قطر را به عنوان یک متحد اصلی غیر ناتو معرفی کرد.

برای مشاهده اینکه آیا تهران روابط دوحه با واشنگتن را به عنوان یک اهرم مفید در مذاکرات هسته ای می داند یا خیر، باید منظر ماند. در ژانویه، امیر تمیم در کاخ سفید با جو بایدن دیدار کرد و بدون شک عکس های آن دیدار با تصاویر دیدار این هفته با رهبران ایران در کنار هم قرار می گیرد. حداقل، سفر امیر یادآور این است که قطر ایران را کشوری می بیند که باید به جای مقابله با آن تعامل کرد.