مأموریت پیام‌رسان پوتین در ایران و جهان

درحالیکه مذاکرات تهران و قدرت‌های جهانی در تلاش برای احیای توافق هسته ای 2015 متوقف شده است، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه روز چهارشنبه وارد ایران شد.

لاوروف در دیدار با ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران گفت که مسکو در حال تطبیق با آنچه او سیاست های تهاجمی غرب نامید، می‌باشد.

لاوروف در سخنان افتتاحیه گفت: «در همه کشورهایی که تأثیر منفی خط خودخواهانه آمریکا و دنباله‌روهایش را تجربه می‌کنند، نیاز عینی به تنظیم مجدد روابط اقتصادی خود احساس می‌شود تا بتوانند از اتکا به هوا و هوس‌های شرکای غربی ما اجتناب کنند». ماه گذشته مسکو اعلام کرد که روسیه و ایران که هر دو تحت تحریم‌های غرب هستند و یر روی برخی از بزرگترین ذخایر نفت و گاز جهان قرار دارند، درباره مبادله منابع نفت و گاز و همچنین ایجاد یک مرکز لجستیکی گفتگو کرده‌اند.

نیم‌قرن مسئولیت دیپلماتیک

سرگئی لاوروف، در نتیجه ۱۸ سال حضور مستمر در رأس وزارت خارجه روسیه، چهره‌ای شناخته شده برای ایران و جهان است که برای بیش از 50 سال مسئولیت‌های سطح بالای دیپلماتیک داشته است.

او یک استاد دیپلماسی است که در طول جنگ سرد، فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، آب شدن با غرب و بازگشت دوباره به نقطه اول کار کرد. همچنین تصور می شود که او صدها میلیون دلار دارایی و دارایی های دیگر دارد. بن جودا، یکی از اعضای ارشد مرکز اروپای شورای آتلانتیک، می‌گوید: «او یکی از آخرین شخصیت‌های دیپلماتیک شوروی است».

به نوشته نشریه انگلیسی ایونینگ‌استاندارد، لاوروف که ۷۲ سال پیش در تفلیس گرجستان به دنیا آمد، محصول اواخر امپراتوری شوروی است.  سرگئی کلانتریان، بعداً نام خانوادگی پدر ارمنی خود را به نام مادر روسی خود لاوروا، حذف کرد. 

او در 22 سالگی برای مؤسسه دولتی روابط بین‌الملل مسکو، مدرسه پایانی دیپلماتیک محترم در قلب روسیه انتخاب شد. او به زبان های انگلیسی، فرانسوی، سینهالی سریلانکا و دیوهی، زبان رسمی مالدیو صحبت می کند.

او یک تکنوکرات بی عیب و نقص است و حافظه شگفت انگیزی دارد. در سن 32 سالگی، او مسکو را به عنوان مشاور ارشد مأموریت اتحاد جماهیر شوروی در سازمان ملل متحد با نیویورک عوض کرد. در 42 سالگی، توسط آندری کوزیرف، تنها وزیر خارجه طرفدار غرب که روسیه تا به حال داشته، او را به عنوان معاون وزیر امور خارجه معرفی کرد.

پوتین لاوروف را در سال 2004 به سمت وزیر خارجه منصوب کرد و زمانی بود که غرب به او به عنوان یک مرد اصولی و به عنوان یک اپراتور تأثیرگذار نگاه می کرد. جان کری وزیر امور خارجه سابق آمریکا و لاوروف بر سر عشق مشترک به هاکی روی یخ با هم پیوند خوردند. وقتی او و لاوروف در نهایت توانستند مذاکرات ماراتن 13 ساعته درباره سوریه را به پایان برسانند، آنها با آوردن پیتزا و ودکا برای خبرنگاران جشن گرفتند. لاوروف گفت: «پیتزا از آمریکایی‌ها و ودکا از ماست».

مشی سیاسی سرگئی

آقای لاوروف در طول چندین دهه فعالیت خود به دفاع از منافع روسیه در برابر ایالات متحده و اتحادیه اروپا ادامه داده است.

او به‌عنوان یک مخالف سرسخت شناخته می‌شود و جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی ایالات متحده، او را «دانشمند»، «حرفه‌ای» و «از طرف روسیه قاطع» توصیف کرد.

جان نگروپونته، معاون سابق وزیر امور خارجه ایالات متحده، به فارین پالیسی گفت که آقای لاوروف "در حد یک وزیر امور خارجه متخصص است که در جهان امروز وجود دارد".

به طور فزاینده ای، با بدتر شدن روابط با غرب، شهرت او تغییر کرده است. او اکنون سخنرانی هایی خواهد داشت که بازتاب نظرات فردی است که برای او مهم است: رئیس جمهور پوتین.

یکی از مشاوران امنیتی سابق می‌گوید: «لاوروف از تمام ترفندهای نادرست کردن فردی که با او سر و کار دارد، می‌داند. "او یک اپراتور پیچیده است. او از اندازه خود (بالای شش پا و ست سنگین) و هاله‌اش استفاده می‌کند تا شما را به خودتان برساند.»

زندگی شخصی لاوروف و خانواده

جای تعجب نیست که سرگئی لاوروف به عنوان فردی بسیار خصوصی شناخته شده است.

با این حال، خبرگزاری تحقیقی روسی The Insider گزارش داده است که وزیر امور خارجه دارای املاک و مستغلات به ارزش بیش از 600 میلیون روبل است.

آنها گزارش می دهند که خانه روستایی او یک عمارت سه طبقه سفید رنگ با زمینی به مساحت 28.4 هکتار است.

یکی دیگر از رسانه‌های تحقیقاتی iStories سال گذشته ادعا کرد که آقای لاوروف با زنی که در وزارت خارجه روسیه کار می‌کرده، در یک رابطه "طولانی و بسیار نزدیک" بوده است.

طبق گزارش‌های پروازی که iStories به دست آورده است، گزارش شده است که این زوج چندین سفر با هم داشته‌اند، از جمله به شهر تفریحی سوچی در جنوب روسیه.

لاوروف 50 سال است که با ماریا لاوروا ازدواج کرده و یک دختر به نام اکاترینا دارد. اما تیم ناوالنی ادعا می‌کند که دومین «همسر غیررسمی»، بازیگر و رستوران‌دار سوتلانا پولیاکوا، از ملکی در روسیه و بریتانیا به ارزش 13.6 میلیون دلار برخوردار است. ماریا پوچیخ، رئیس واحد تحقیقات ACF، خاطرنشان کرد که "دوستان پوتین اغلب دو خانواده به طور همزمان دارند."

پولینا کووالوا، دختر ناتنی، 26 ساله، پس از اخذ مدرک درجه یک در دانشگاه لافبورو و فوق لیسانس اقتصاد و استراتژی در کالج امپریال لندن، برای کار برای گازپروم، غول انرژی روسیه رفت. او در یک آپارتمان 4.4 میلیون پوندی در نزدیکی خیابان کنزینگتون زندگی می کند و عاشق مهمانی است. دختر اکاترینا که اکنون 40 سال دارد، در نیویورک بزرگ شد، در دانشگاه کلمبیا تحصیل کرد، در رشته علوم سیاسی تحصیل کرد و پیش از ورود به دنیای هنر، مدرک کارشناسی ارشد خود را در مدرسه اقتصاد لندن به پایان رساند. او با یک بانکدار روسی تحصیل کرده کمبریج به نام الکساندر وینوکوروف ازدواج کرده است و تصور می شود که آنها با دو فرزند خود در مسکو زندگی می کنند.

اکنون تحریم‌ها نه تنها بر روی دست راست پوتین، بلکه بر دختر خوانده اجتماعی او، پولینا کووالوا، 26 ساله، که در آپارتمانی 4 میلیون پوندی در کنزینگتون، در غرب لندن زندگی می‌کند، اعمال شده است. نام او در فهرست جدیدی از اقداماتی که 65 الیگارش، بانک و شرکت دفاعی روسیه را هدف قرار می دهد، قرار گرفته است.

لاوروف چقدر به پوتین نزدیک است؟

مفسران روابط خارجی گفته اند که سرگئی لاوروف برای مدت طولانی در کار خود موفق بوده است زیرا او خود را به عنوان رقیب پوتین قرار نداده است.

وظیفه سرگئی لاوروف به عنوان وزیر خارجه روسیه رساندن پیام های رئیس جمهور خود به جهان است. او بلندگوی پوتین است و از منافع روسیه یا پوتین دور نمی‌شود. او در این نقش بیشتر به عنوان یک پیام رسان عمل می کند تا یک فرد تأثیرگذار کلیدی برای رئیس جمهور روسیه.

حضورهای علنی اخیر با سرگئی لاوروف و ولادیمیر پوتین به طور هدفمند مدیریت شده است و آقای پوتین سوالاتی را مطرح می کند و آقای لاوروف پاسخ های آماده را می‌دهد.

سرگئی رادچنکو، مورخ می گوید: «لاوروف و پوتین از نظر لفاظی بسیار در یک طول موج هستند. این بخشی از فرهنگ گسترده‌تری است که در دوران پوتین شاهد شکوفایی آن بوده‌ایم، فرهنگی که زیربنای بدبینی بنیادین و دیدگاه بسیار تاریک از طبیعت انسان است. کنایه آمیز و به شدت بدبینانه.» اکثر ناظران روسیه می گویند واضح است که لاوروف "روح خود را به شیطان فروخته است". یکی به من می‌گوید: «حتی مطمئن نیستم که او به یاد بیاورد که وقتی مرد خودش بود چگونه بود.

اما لاوروف به مردی که بسیاری او را جنایتکار جنگی می‌خوانند نیز کمک کرده است. دکتر بن نوبل، استادیار سیاست روسیه در دانشگاه کالج لندن می‌گوید: «سؤال من از افرادی که بسیار به این اقدام نزدیک‌تر هستند این است که چرا او به تازگی استعفا نداده است؟» لاوروف اکنون یک شخصیت ثانویه است و مدت زیادی است که بوده است.

او مانند دیگران به اطلاعاتی اشاره می کند که لاوروف خارج از حلقه داخلی پوتین است. او از جنگ غافلگیر شد. سرگئی شویگو (وزیر دفاع)، والری گراسیموف (رئیس ستاد کل نیروهای مسلح)، الکساندر بورتنیکوف (مدیر FSB) او را از بین بردند. او در مذاکرات صلح شرکت نکرده است. آندری سولداتوف، روزنامه‌نگار تحقیقی روسی می‌گوید: «سال‌ها شایعاتی وجود داشت مبنی بر اینکه او می‌خواهد استعفا دهد، اما به او اجازه ندادند.

همچنین این شایعه وجود دارد که در سال 2016، پس از مداخله در انتخابات ایالات متحده، چندین دیپلمات عالی رتبه به طور غیرمنتظره درگذشتند، از جمله ویتالی چورکین، و این به عنوان سیگنالی تلقی شد که احتمالاً زمان مناسبی برای استعفا نیست.

اما یک شایعه رایج در مسکو می گوید به همین دلیل لاوروف شروع به نوشیدن کرد. سولداتوف می گوید: «فقط به این فکر کنید. قبل از سال 2016 توسط نیویورک تایمز معرفی شده بود و به عنوان یک دیپلمات بسیار شایسته و با تجربه مورد ستایش قرار گرفت. سپس ناگهان او یک منحوس است و شهرتش به کلی از بین می رود.»

اکنون او روزهای خود را صرف توجیه تلاش برای محو کردن نزدیکترین همسایه روسیه از روی نقشه می کند.

لاوروف، ظریف و برجام

محمدجواد ظریف، وزیر خارجه سابق ایران در سخنانی که فایل صوتی آن به رسانه‌ها درز کرد از نحوه نقش‌آفرینی روسیه و شخص سرگئی لاوروف به عنوان مذاکره‌کننده ارشد مسکو در مذاکرات برجامی پرده برداشت. این بخش از سخنان ظریف به نوعی جنجالی‌ترین و پربحث‌ترین بخش آن گفت‌وگوی چندساعته بود. بخش‌هایی از سخنان ظریف در ادامه آمده است.

* روسها فکر نمی کردند که برجام به نتیجه برسد. آنها در این ارتباط یک اقدامی کردند. ما در زمان مذاکرات برجام گفتیم که موضوع غنی سازی نطنز را برای بوشهر می خواهیم و آمریکایی ها این موضوع را پذیرفتند که غنی سازی متناسب با نیازهای ما صورت بگیرد و ما غنی سازی را برای بوشهر مطرح کردیم. در این موقع روسیه اولیه ضربه را به مذاکرات برجام زد و آن این بود که گفت ما مادام العمر سوخت بوشهر را می دهیم. ما در مذاکره گفتیم روس ها لطف می کنند که این موضوع را برای بوشهر مادام العمر می دهند ولی ما نمی خواهیم همیشه متکی به خارج باشیم. روسیه آمد و ضربه دوم را به ما زد و گفت ما هیچ وقت اجازه نمی دهیم که شما از سوخت خودتان برای بوشهر استفاده کنید و این روند ادامه داشت.

* روس ها وقتی دیدند که ما داریم به توافق می رسیم و از تمام موانع گذشته ایم شروع کردند به ایجاد مانع. در سه ماه اول مذاکرات این کار را انجام دادند تا مانع شوند که ما بتوانیم غنی سازی را بگیریم. البته هدفشان این نبود که ما غنی سازی را نگیریم. هدفشان این بود که توافق نشود. در سه ماه آخر مذاکرات نیز وقتی دیدند در حال حصول به توافق هستیم تمام قدرت به میدان آمدند تا روز و شب آخر.​

هرگز یک ایرانی را تهدید نکن

* آن ضعیفه [اشاره به لفظ مورد استفاده مجری درباره فدریکا موگرینی] خیلی هم قویه بود و این جمله که من گفتم «یک ایرانی را هرگز تهدید نکن به ایشان بود». سر دعوای من با وزیر خارجه انگلیس در مورد مسائل منطقه موشک و سلاح های ایران، سر همین موضوع من به ایشان گفتم که هرگز یک ایرانی را تهدید نکنید. چون ایشان گفتند اگر توافق نداشته باشیم مذاکره تمام است. من هم در جواب گفتم من را تهدید می کنید، مذاکره تمام است. هیچ وقت یک ایرانی را تهدید نکن و آقای لاوروف گفت همینطور یک روس‌ را.

حمایت کری از ظریف در تقابل با لاوروف

* لاورف به من گفت: تو که دستور عمل نداری، پس ما برویم تا تو هم بروی و دستور عملت را بگیری. به لاورف گفتم: به تو هیچ ربطی ندارد. با همین لحن و با لحن بسیار بی ادبانه و غیر دیپلماتیک، من با لاورف از سال ۱۹۹۴ رفاقت داشتم. او آن موقع سفیر روسیه بود و من معاون امور بین الملل بودم. یک عبارت بی ادبانه ای را به کار بردم که قابل ذکر نیست. من تنها رفته بودم ولی همه آنها با مشاورین شان بودند. خانم شرمن گفت ما برویم بیرون تا فقط روسا بمانند. من به لاورف گفتم به تو چه ربطی دارد که من دستور عمل دارم یا ندارم این موضوع به من ربط دارد. من هر موقع صلاح ببینم دستور عملم را می گیریم و من این را نمی پذیرم.

* او به من گفت: داری وقت من را تلف می کنی. گفتم من دارم وقت شما را تلف می کنم؟ شما آن چیز را که می‌خواهم به من بدهید من همین جا می‌روم دستور عمل را می گیرم. کری اینجا به حمایت از من درآمد و گفت: جواد تا حالا حرفی نزده که اجرا نکرده باشد. لذا من در فاصله این چند دقیقه با فشار و فحش و فحش کاری اسم هفت هشت نفر دیگر را نیز از لیست خارج کردیم. رفتم تو اتاقم، من دستور عمل داشتم، آمدم و گفتم که قبول است.

* وقتی آقای لاورف به مسکو برگشت مورد حمله رسانه های روسی قرار گرفت که چرا شما اجازه دادید این توافق منعقد شود و ایران بیفتد در دامن غرب.