الجزیره: توافق به‌زودی اعلام می‌شود / احیای برجام در ۴ مرحله و ۲ دوره‌ی ۶۰ روزه

به گزارش اکوایران، به دنبال بهبود چشم‌انداز احیای برجام که با ارائه پاسخ ایران به متن پیشنهادی اتحادیه اروپا که آن را «پیش‌نویس نهایی» توصیف می‌کند، قوت گرفت، ناظران در انتظار تعیین تکلیف نهایی حدود یک‌سال و نیم مذاکره غیرمستقیم ایران و آمریکا هستند.

در همین زمینه خبرگزاری الجزیره در گزارشی با عنوان «توافق هسته‌ای ایران همراه با حذف تحریم‌های فلج‌کننده "قریب الوقوع" است»، نوشت: منابع به الجزیره عربی می‌گویند که به زودی توافقی برای احیای توافق تاریخی که توسط ایالات متحده کنار گذاشته شده بود، اعلام می شود.

به نوشته الجزیره، توافق احیای برجام در ۴ مرحله و طی دو دوره 60 روزه اجرا خواهد شد.

با پاسخ هوشمندانه ایران، توپ در زمین آمریکاست

گمانه‌زنی‌ها درباره درخواست‌های مطرح شده ذیل پاسخ ایران به متن پیشنهادی اروپا حاکی از این بود که تهران در زمینه تحریم‌ها و تضمین‌ها درخواست‌هایی دارد که به گفته یک مقام اروپایی «غیرمناقشه‌برانگیز» هستند.

ساحل شاه، تحلیلگر سیاسی و عضو شبکه رهبری اروپا درباره پاسخ ایران به پیش‌نویس یادشده گفت: منابع متعددی که پاسخ ایران را خوانده اند به من گفته اند که نسبت به پیشنهادات ایران به متن خوشبین هستند.

وی افزود: آن‌ها اشاره کرده‌اند که این پیشنهادات "جزئی" و "قابل اجرا" هستند و فقط به "ترفندهایی" در متن نیاز دارند، در درجه اول در زمینه تضمین‌های اقتصادی.

ساحل شاه گفت: «پاسخ ایران از نظر طراحی هوشمندانه است: بطور غیرمعمول به موقع، به لحاظ استراتژیک در چارچوب (یعنی درباره تضمین‌های اقتصادی که ایالات متحده در واقع می‌تواند با شفافیت و راحتی بیشتری ارائه دهد)، و همراه با پیشنهادهای سازنده در مورد زبانی که می‌تواند شکاف ها را پر کند».

این تحلیلگر اضافه کرد: «اکنون توپ واقعاً در زمین ایالات متحده است تا تصمیم بگیرد که آیا مایل به انطباق با این تغییرات و بستن مجدد معامله است یا خیر».

 اجرای توافق در ۴مرحله و طی ۲دوره ۲ماهه

خبرگزاری الجزیره با قریب‌الوقوع توصیف کردن توافق احتمالی احیای برجام، نوشت: پیشنهاد اروپا برای احیای توافق هسته ای بین کشورهای غربی و ایران قریب الوقوع است و شامل آزادسازی میلیاردها دلار از وجوه مسدود شده و صادرات نفت ایران در ازای محدودسازی برنامه هسته ای این کشور است.

محمد مرندی، مشاور تیم مذاکره‌کننده ایران، اوایل این هفته ابراز خوش‌بینی کرد و گفت: «به حصول توافق نزدیک‌تر از قبل هستیم و حل مسائل باقی‌مانده چندان دشوار نیست».

پیش‌نویس پیشنهادی اتحادیه اروپا برای توافق که آن را "متن نهایی" توصیف کرد هفته گذشته ارائه شد، و دوشنبه گذشته ایران پاسخ خود را شامل درخواست چند مورد اصلاحات در متن پیشنهادی ارائه کرد. به نقل از منابع اروپایی گفته می‌شد تهران در زمینه تحریم‌ها و تضمین‌ها درخواست‌هایی دارد که «غیرمناقشه‌برانگیز» هستند. و به همین دلیل به گفته ناظران اکنون توپ در زمین آمریکا و نگاه‌های در انتظار پاسخ به کاخ سفید دوخته شده است.

منابع آگاه از توافق پیشنهادی به الجزیره عربی گفتند که قرارداد جدید در ۴ مرحله و طی دو دوره 60 روزه اجرایی خواهد شد.

راستی‌آزمایی صادرات نفت، غرامت خروج مجدد، آزادسازی وجوه بلوکه‌ در کره‌جنوبی و ... 

به گفته این منابع، در این پیشنهاد مقرر شده است که در روز پس از امضای توافق، تحریم‌های 17 بانک ایرانی و 150 موسسه اقتصادی لغو شود.

این منابع که نخواستند نامشان فاش شود گفتند، ظرف 120 روز پس از امضای این توافق، ایران مجاز است 50 میلیون بشکه نفت در روز صادر کند. این قرارداد همچنین شامل آزادسازی 7 میلیارد دلار از سرمایه ایران است که در حال حاضر در کره جنوبی نگهداری می شود.

به گفته این منابع، در صورت خروج مجدد از توافق هسته‌ای، مانند آنچه دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا در سال 2018 انجام داد، آمریکا باید جریمه یا غرامتی بپردازد.

همچنین این متن می‌گوید تهران فوراً شروع به بازگشت از گام‌هایی خواهد کرد که برای پیشرفت فناوری هسته‌ای خود برداشته است، چیزی که اکنون بسیار فراتر از محدوده قابل قبول در برجام است. ذخایر اورانیوم غنی شده ایران در حال حاضر به 60 درصد غنی‌سازی رسیده است که بالاترین میزان آن تا کنون و جهشی از محدودیت 3.67 درصدی تعیین‌شده در قرارداد 2015 است. 

.

رفع ۲ مناقشه PMD و FTO؟

درحالی که منابع غربی گفته‌اند در پاسخ ارائه شده از سوی ایران، درخواستی در زمینه پرونده PMD و حذف سپاه پاسداران از لیست موسوم به FTO وجود ندارد، الجزیره مدعی است: به نظر می‌رسد یکی از اصلی‌ترین نقاط چالش برانگیز احیای توافق، تحقیقات پادمانی در مورد برنامه هسته‌ای ایران توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشد که تهران می‌خواهد قبل از احیای برجام برای همیشه حل‌وفصل و بسته شود.

به ادعای الجزیره، عامل دیگر، حذف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست ادعایی «سازمان‌های تروریستی خارجی» یا FTO از سوی ایالات متحده است که به نظر می‌رسد ایالات متحده تمایلی به اجابت این درخواست تهران ندارد. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، گفته است که این درخواست خارج از چارچوب توافق هسته‌ای است و بنابراین، مستلزم مذاکرات و داد و ستد امتیازات جداگانه است.

در همین حال خبرگزاری سی‌ان‌ان شب گذشته در گزارشی مدعی شد که ایران  درباره درخواست حذف سپاه پاسداران از فهرست موسوم به FTO انعطاف نشان داده و در پاسخ  خود به پیش‌نویس توافق هسته‌ای پیشنهاد شده توسط اتحادیه اروپا -که آن را پیش‌نویس «نهایی» توصیف کرده است-این خواسته را ذکر نکرده است.

یک مقام مسئول در دولت بایدن با اشاره به اینکه ایالات متحده بارها این درخواست را رد کرده است، گفت: «نسخه فعلی متن و آنچه آنها مطالبه می‌کنند، آن را کنار گذاشته است. بنابراین اگر به توافق نزدیکتر هستیم، به همین دلیل است». این مقام ادعا کرد که ایرانی‌ها همچنین از درخواست های مربوط به حذف چندین شرکت مرتبط با سپاه صرف نظر کردند.

علاوه بر اینکه گفته شده در پاسخ ایران به پیش‌نویس توافق درخواستی درباره ۲ مناقشه یادشده وجود ندارد، برخی منابع مدعی‌اند درباره حل و فصل این مسائل تفاهمات شفاهی برای بررسی در مذاکرات بعدی صورت گرفته است.

کریم سجادپور، کارشناس مسائل ایران در مؤسسه کارنگی برای صلح بین المللی گفت: «این معامله محکم‌تری نسبت به قرارداد 2015 است، زیرا این بار هیچ توهمی وجود ندارد که سیاست ایران را تعدیل کند یا به همکاری بیشتر ایران و آمریکا منجر شود». 

زمینه‌چینی در پایتخت‌ها برای اعلام توافق؟

مجلس ایران روز چهارشنبه درباره آخرین تحولات گفتگوهای وین جلسه غیرعلنی برگزار کرد و حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه، معاونش علی باقری کنی، علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی و بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی با حضور در این نشست به تشریح آخرین تحولات مربوط به مذاکرات و متن پیش‌نویس توافق احتمالی پرداختند. علی‌رغم غیرعلنی بودن این نشست، ادعاهای ضد و نقیضی در فضای رسانه‌ای درباره اظهارات مذاکره‌کننده ارشد ایران و روایت او از درونمایه توافق منتشر شد.

به همین ترتیب گزارش‌های رسانه‌ای و ادعاهای منابع غیررسمی درباره محتوای پیش‌نویس توافق و امتیازات رد و بدل شده میان طرفین نیز ضد و نقیض هستند. امری که به نظر می‌رسد ناشی از «طبیعت مصالحه و عوارض طبیعی پسامصالحه» است.

به باور برخی تحلیلگران، آنچه توافق احیای برجام را نزدیکتر از همیشه کرده، انعطاف‌پذیری و تساهل دوجانبه از سوی دو سوی اصلی مناقشه، ایران و آمریکا بوده‌؛ و این «طبیعت یک مصالحه» است. با این حال به نظر می‌رسد اکنون تهران و واشنگتن هر یک به نوبه خود در حال اقناع نیروهای سیاسی داخلی و آماده‌سازی افکار عمومی کشور خود هستند و به همین دلیل هر یک سعی دارند در روایت خود آنچه گرفته‌اند را بزرگ‌نمایی کنند و آنچه داده‌اند را اندک جلوه دهند؛ و این‌ها نیز احتمالاً «زمینه‌سازی‌های پیش از [اعلام] توافق» و یا «عوارض طبیعی پس از مصالحه مقدماتی» هستند.

به گفته علی واعظ، مدیر برنامه ایران در گروه بین‌المللی بحران، در این برهه باید ۳ نکته را مد نظر داشت: نخست، همه آنچه در مورد گفتگوهای وین گزارش می شود لزوماً واقعیت نیست. دوم، همه چیزهایی که واقعیت دارند لزوماً نهایی نمی‌شوند. و سوم همه چیزهایی که اتفاق می‌افتد لزوماً گزارش نمی شود.