اکونومیست: تهران و تل‌آویو، گران‌ترین شهرهای خاورمیانه‌اند

به گزارش اکوایران، نشریه اکونومیست در گزارشی تغییرات هزینه‌های معیشتی شهرهای پرهزینه جهان در گذر زمان را بررسی کرده است؛ با وجود رشد نسبی هزینه‌ها به مرور زمان در دهه اخیر، شیب رشد در بازه زمانی پیش و پس از ظهور کروناویروس قابل توجه است.

اکونومیست بر این باور است که «اختلالات زنجیره تامین هزینه های زندگی را در سراسر جهان افزایش داده است».

 تل آویو گران‌ترین شهر جهان در ۲۰۲۱

نام شهر تل‌آویو به زبان عبری «سرزمین جدید قدیم» (به آلمانی «Altneuland»)، رمانی رویایی که در سال 1902 توسط تئودور هرتزل، بنیان‌گذار صهیونیسم مدرن نوشته شد، برگرفته شده است. مرکز تجاری اسرائیل هنوز مدرنیته و تاریخ را در هم می آمیزد. تابستان امسال، در حالی که متخصصان پرمشغله در حال سفارش قهوه بودند که با پهپاد تحویل داده می شد، باستان شناسان در آن نزدیکی در حال کشف یک پرس شراب بیزانسی و یک سکه طلای قرن هفتمی بودند. هر دوی این اکتشافات ممکن است در شهری که اکنون گران‌ترین شهر جهان است، مفید واقع شوند.

بر اساس آخرین یافته‌های نظرسنجی جهانی هزینه زندگی از سوی واحد اطلاعات اکونومیست (EIU)، یک شیکل قدرتمند و افزایش قیمت‌های الکل، مواد غذایی و حمل‌ونقل، تل‌آویو را با چهار پله صعود به صدر این رتبه‌بندی سوق داده است. 

این پیمایش که قیمت‌های بیش از 200 محصول و خدمات را در 173 شهر در سراسر جهان مقایسه می‌کند، عمدتاً توسط شرکت‌ها برای مذاکره در مورد غرامت مناسب هنگام جابجایی کارکنان استفاده می‌شود، اما می‌تواند روند قیمت‌گذاری در سطح محلی و جهانی را نیز آشکار کند.

صدرنشین سال گذشته پاریس که در سال 2020 با هنگ کنگ و زوریخ در رتبه اول قرار داشت، اکنون بطور مشترک با سنگاپور دومین مکان گران قیمت برای زندگی است. نیویورک‌سیتی، سنگ معیار این پیمایش خود در رتبه ششم قرار دارد.

در شکل زیر شاخص هزینه‌ زندگی در هر یک از کلان‌شهرهای جهان مشخص شده است. عدد مربوط به شاخص هزینه معیشت در شهر نیویورک به عنوان شاخص معیار ۱۰۰ در نظر گرفته شده و سایر شهرها نسبت به این شاخص مورد سنجش قرار گرفته‌اند. 

رشد ۳.۵ درصدی قیمت‌های جهانی به دلیل اختلال در زنجیره تأمین

مشکلات زنجیره تامین مربوط به بیماری کرونا باعث افزایش قیمت کالاها در بسیاری از نقاط جهان شده است. در ماه سپتامبر هزینه حمل یک کانتینر استاندارد چهار برابر بیشتر از یک سال قبل بود. برخی از شهرها فشار بیشتری را تجربه کردند.

تحریم‌های آمریکا علیه ایران، پایتخت این کشور، تهران را با 50 پله صعود نسبت به سال گذشته در رتبه 29 کلان‌شهرهای گران جهان قرار داد. قیمت سبد کالاها و خدمات مورد بررسی در آنجا از نوامبر 2020 تا کنون 42 درصد بر حسب ارز محلی افزایش یافته است. اما افزایش 1766 درصدی در کاراکاس، تا حدی به لطف کنترل قیمت ها توسط دولت ونزوئلا، کاهش یافته است.

اما حتی بدون احتساب تعداد معدودی از چنین شهرهایی با تورم بسیار بالا، داده‌های اکونومیست نشان می‌دهد که میانگین قیمت‌های جهانی نسبت به سال قبل 3.5 درصد بر حسب ارز محلی، در مقایسه با تنها 1.9 درصد در سال گذشته، افزایش یافته است.

البته قیمت ها در همه جا افزایش نیافته است. شهر رم با افت 16 پله ای به رتبه 48، با کاهش شدید قیمت‌ها در رده پوشاک، بیشترین افت را تجربه کرد، زیرا حتی ایتالیایی های شیک پوش، از پوشیدن لباس در زمان دورکاری صرف نظر کردند. و اکثر شهرهای آمریکا به لطف محرک‌های دولتی که در طول همه‌گیری به اقتصاد تزریق شده است، در رتبه‌بندی سقوط کرده‌اند. نیویورک همچنان پرهزینه ترین شهر آمریکاست و در جایگاه ششم قرار دارد.

اما تصویر کلی مربوط به اختلال و قیمت های بالاتر است. زمانی که این بررسی انجام شد، در ماه های آگوست و سپتامبر، میانگین هزینه هر لیتر بنزین بدون سرب در تمام شهرها 21 درصد بیشتر از یک سال قبل بود. افزایش شدید قیمت گاز طبیعی در اروپا و آسیا و خرید هراس‌زده از پمپ بنزین‌ها در بریتانیا خیلی دیر رخ داد که نتوانست بر رتبه‌بندی امسال تأثیر بگذارد. اما آنها برای هزینه های سال 2022 نوید خوبی نمی‌دهند.

صعود تهران از ارزان‌ترین به گران‌ترین

اکونومیست نوشته است که تحریم‌های آمریکا علیه ایران، پایتخت این کشور، تهران را با ۵۰ پله صعود نسبت به سال گذشته در رتبه ۲۹ قرار داد. 

اما نکته جالب توجه در داده‌های این پیمایش که در گزارش اکونومیست اشاره‌ای به آن نشده، رتبه دوم تهران در میان کلان‌شهرهای خاورمیانه و شیب تند رشد هزینه‌های زندگی ، نه فقط طی یکسال اخیر، بلکه در طول ۱۰ سال گذشته است. با نگاهی دقیق‌تر به ۴ داده‌نمای موجود در گزارش، می‌توان روند تغییرات شاخص هزینه‌های زندگی در  پایتخت ایران را در ۴ برهه 2011، 2016، 2020 و 2021) مشاهده کرد؛ بازه زمانی ۱۰ ساله‌ای که تهران را از ارزان‌ترین کلان‌شهر خاورمیانه به دومین شهر گران آن بدل کرد.

شکل زیر شاخص هزینه‌های زندگی در کلان‌شهرهای جهان در سال ۲۰۱۱ (۱۰سال پیش) را نشان می‌دهد. تهران نه تنها ارزان‌ترین کلان‌شهر در خاورمیانه است، بلکه در میان کلان‌شهرهای مورد بررسی، تنها کراچی پاکستان و بمبئی هند، شهرهای ارزان‌تری محسوب می‌شده‌اند.

با گذشت ۵ سال یعنی در سال ۲۰۱۶، علی رغم رشد جهانی قیمت‌ها، شاخص هزینه‌های زندگی در تهران در مقایسه با دیگر شهرها کاهش و از عدد ۵۰ در سال ۲۰۱۱ به حدود ۴۵ رسید. و همانطور که در شکل زیر مشخص است،  تهران اگرچه همچنان جزو کلان شهرهای ارزان‌قیمت محسوب می‌شود اما دیگر ارزان‌ترین کلان‌شهر خاورمیانه محسوب نمی‌شود، بلکه الجزیره، پایتخت الجزایر و بندر لاگوس نیجریه، به کلانشهرهای ارزان‌تری از تهران هستند. 

۴ سال بعد یعنی سال گذشته (2020)  شاخص هزینه‌های زندگی در تهران به رقم 62 رسیده است. پایتخت ایران تا سال 2020 به یک کلانشهر نسبتاً گران تبدیل شد و در خاورمیانه پس از تل‌آویو (با شاخص 101، پنجمین شهرگران جهان)، اَمان (80)، ابوظبی (72)، دوبی (67) و نایروبی (65) جایگاه ششم را به خود اختصاص داده است.

و در نهایت، آخرین برآورد واحد اطلاعات اکونومیست (EIU) از شاخص هزینه‌های زندگی در 173 کلان‌شهر جهان تا سپتامبر ۲۰۲۱ به شرح داده نمای زیر است. جایی که تل آویو با شاخص 106 به گران‌ترین شهر جهان، و تهران با شاخص 83 به دومین شهر گران خاورمیانه تبدیل شده است.

 شاخص هزینه‌های زندگی در دمشق، پایتخت سوریه در برآورد اکونومیست ۱۲ بوده و از این منظر ارزان‌ترین کلان‌شهر خاورمیانه و جهان در سال ۲۰۲۱ است.