پیامدهای اتحاد تهران-پکن برای واشنگتن

به گزارش اکوایران، طی سفر اخیر حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، وی از آغاز مرحله اجرایی سند همکاری‌های بیست و پنج ساله میان دو کشور خبر داده است. در دیدار میان وزاری خارجه دو کشور، وانگ یی، همتای چینی امیرعبدالهیان هم بر توسعه همکاری‌های فی ما بین در حوزه های تامین مالی، انرژی، بانکی و فرهنگی تاکید کرد.

فارن پالیسی به بهانه سفر اخیر امیرعبداللهیان به پکن، طی یادداشتی با عنوان «بایدن دیگر نمی تواند روابط رو به رشد ایران و چین را نادیده بگیرد» نوشته بردلی باومن و زان زواک، به تحلیل روابط رو به گسترش جمهوری اسلامی ایران و چین و تاثیر آن بر منافع ایالات متحده پرداخته است.

تهدید جدی برای منافع آمریکا

به ادعای نویسندگان سفر امیرعبداللهیان به پکن که در راستای  تعمیق مشارکت راهبردی جامع دو کشور که سند آن در سال گذشته [میلادی] امضا  شد به نوعی حاکی از افزایش همکاری های امنیتی چین و ایران و تهدیدی جدی برای منافع امنیتی آمریکا محسوب می شود. کما این که وانگ ونبین، سخنگوی وزارت امور خارجه چین در آستانه این سفر تاکید کرده بود: «چین آماده همکاری با ایران برای تعمیق بیشتر مشارکت راهبردی همه جانبه چین و ایران است».

تقویت ردپا در خاورمیانه

از نگاه آنها پیمان همکاری استراتژیک 25 ساله که پکن و تهران در مارس 2021 امضا کرده اند، مزایای بزرگی را برای دو دشمن ایالات متحده که در مخالفت با ایالات متحده و حاکمیت منطبق بر قواعد این کشور متحد شده اند، فراهم می کند.

بدین ترتیب چین با تحکیم روابطش با ایران، جای پای خود را در خاورمیانه تقویت می کند، ایالات متحده را تضعیف می کند و دسترسی به نفت و سایر کالاهای مهم ایران را تضمین می کند. به نوبه خود، ایران میلیاردها دلار سرمایه گذاری در انرژی و زیرساخت های چین را دریافت خواهد کرد که اثربخشی تحریم های ایالات متحده علیه رژیم را کاهش می دهد.

پیامدهای امنیتی یک همکاری

براساس این یادداشت، بیشتر همکاری پکن و تهران بر روابط اقتصادی و دیپلماتیک متمرکز است. در همین راستا، سازمان همکاری شانگهای به رهبری چین و روسیه در سپتامبر گذشته به اتفاق آرا تصمیم گرفت عضویت دائمی ایران در این سازمان را به تصویب برساند. با این حال، پیامدهای امنیتی روابط چین و ایران غیر قابل انکار است.

در واقع تامین انرژی چین از طریق ایران و تمایل به سرمایه گذاری در این کشور دارای پیامدهای امنیتی خواهد بود که با گذشت زمان موثرتر خواهد شد. اول اینکه سرمایه گذاری چینی محرک اقتصادی و درآمدی برای ایران خواهد بود. سرمایه گذاری های بیشتر چین هم به طور فزاینده ای اثربخشی تحریم های ایالات متحده علیه ایران را کاهش می دهد. این امر باعث سخت تر شدن هر گونه توافق در زمینه هسته ای با  ایران خواهد شد.

علاوه بر این، جزئیات [ادعایی] این توافقنامه مشارکت استراتژیک هم تاکنون مخفی باقی مانده است. در صورت افزایش همکاری نظامی چین و ایران، این مسئله در بلندمدت باعث بهبود قابل توجه توانایی نظامی ایران در درازمدت می شود. در این صورت احتمالا  ایران قدرت بیشتری برای دفاع از تاسیسات هسته ای خود کسب می کند و کاستن از سرعت توسعه برنامه اتمی این کشور دشوارتر می شود.

از سوی دیگر، همکاری [ادعایی] نظامی چین و ایران مسئله ای صرفا مسئله ای ذهنی و نظری و یا مربوط به آینده نیست ، بلکه هم اکنون در حال اتفاق است. ایران، چین و روسیه در دسامبر 2019 مانورهای نظامی ترکیبی را در اقیانوس هند و در سپتامبر 2020 در روسیه انجام دادند. بنا بر گزارش ها، رزمایش نظامی مشترک دیگری نیز با حضور نیروهای ایرانی و چینی در خلیج فارس برنامه ریزی شده است. به طور مشخص، گزارش کمیسیون بازرسی اقتصادی و امنیتی ایالات متحده و چین، حداقل یکی از موشک های بالستیک ایران که در حمله سال 2020 به پایگاه نیروهای ایالات متحده در عراق مورد استفاده قرار گرفت، «به احتمال زیاد با تکنولوژی موشکی بالستیک چینی توسعه یافته است».

عدم تمایل به افشای جزئیات

این گزارش مدعی است: با این حال به نظر می رسد تصادفی نباشد که جزئیات دقیق همکاری امنیتی چین و ایران همچنان مبهم مانده است. پکن دلایل خود را برای علنی نکردن همکاری رو به رشد با تهران دارد. چینی ها مشتاق گسترش روابطشان با دولت های عرب خلیج فارس و کمک های نظامی احتمالی به ایران بعید است که دوستانشان در ریاض یا ابوظبی را خوشحال کند.

این مسئله به احتمال زیاد توضیح می دهد که چرا وزرای امور خارجه عربستان سعودی، کویت، عمان و بحرین هم طی هفته گذشته در چین حضور داشتند. پکن در تلاش است تا همزمان روابط خود را با تهران و کشورهای خلیج فارس گسترش دهد. بنابراین برای چین ضروری است تا همکاری های امنیتی دوجانبه خود را با ایران به نحوی ادامه دهد که باعث تحریک دیگر رهبران خلیج فارس نشود. این یک چالش برای پکن است و شاید در آینده هم دشوارتر شود.

چشم خاورمیانه به پکن و مسکو

در صورتی که واشنگتن به سیاست رهاکردن خاورمیانه ادامه دهد، آنها برای تامین سلاحهای خود به چین و روسیه روی می آورند. این امر به دو دشمن اصلی ایالات متحده کمک می کند و اهرم آمریکا را در خاورمیانه کاهش می دهد. در حال حاضر مصر در این میدان بازی کرده است. زمانی که از سال 2013 قاهره از خرید هواپیما، تانک و موشک های هوایی از آمریکا منع شد، به مشتریان هواپیماهای جنگی مسکو و پاریس  و هواپیماهای بدون سرنشین پکن تبدیل شد. به همین ترتیب، به نظر می رسد عربستان سعودی در همین مسیر گام بر می دارد.

تازه چین آستین ها را بالا زده!

نویسندگان در پایان ادعا کرده‌اند: «همکاری جامع استراتژیک» میان چین و ایران، عضویت در سازمان همکاری شانگهای و سفر اخیر وزیر امور خارجه ایران به چین از سه چیز حکایت می کند: همکاری رو به رشد میان پکن و تهران، نفوذ رو به رشد پکن در خاورمیانه و این واقعیت که رقابت بزرگ قدرت واشنگتن با چین تنها در هند-پاسیفیک رخ نخواهد داد.

واشنگتن ممکن است از خاورمیانه خسته شده باشد، اما پکن تازه آستینها را بالا زده است.