به گزارش اکوایران، در شرایطی که به طور غیررسمی مفاد گزارش مدیرکل دیدهبان هستهای سازمان ملل متحد برای نشست فصلی آتی شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی منتشر شده، برخی منابع مدعی شدهاند که دولتهای اروپایی درصدد تدوین قطعنامه جدیدی علیه برنامه اتمی جمهوری اسلامی ایران هستند.
هشدار نسبت به دسترسی فوری
بر اساس گزارش خبرگزاری رویترز، آژانس بینالمللی انرژی اتمی روز چهارشنبه در گزارشی محرمانه اعلام کرد که تهران از زمان حملات اسرائیل و آمریکا به تاسیسات هستهای ایران به این آژانس اجازه بازرسی از تاسیسات هستهای آسیبدیدهاش را نداده است. این آژانس همچنین گفت که مدتهاست از وضعیت ذخایر اورانیوم با غنای بالای ایران بیاطلاع است.
آژانس بینالمللی انرژی اتمی هشدار داد که «در تداوم اطلاعات این آژانس نسبت به موجودی مواد هستهای در ایران» در تاسیساتی که در جریان جنگ ۱۲ روزه هدف قرار گرفتند، وقفه ایجاد شده است و تاکید کرد که این وقفه باید «فورا» برطرف شود. در این گزارش تاکید شده است که «فقدان پنجماهه دسترسی آژانس به این مواد هستهای در ایران به این معناست که روند راستیآزمایی آن بر اساس رویههای استاندارد پادمان مدتهاست که به تعویق افتاده است».
بنابر توافق پادمانی میان ایران و آژانس، ایران موظف است پس از رویدادهایی مانند حملات یا زمینلرزهها، «گزارش ویژهای» ارائه کند که مکان و وضعیت مواد هستهای آن از جمله موجودی اورانیوم با غنای بالا را تشریح کند. این گزارش ویژه باید وضعیت تاسیسات آسیبدیده در جنگِ ماه ژوئن را نیز پوشش دهد. در گزارش روز چهارشنبه آژانس آمده است که «ارائه چنین گزارشی برای اینکه آژانس بتواند اطمینان بدهد مواد هستهای مشمول پادمان در ایران همچنان در فعالیتهای صلحآمیز به کار میروند و تاسیساتِ مشمول پادمان مورد سوءاستفاده قرار نمیگیرند، ضروری است». در گزارش روز چهارشنبه آژانس همچنین آمده است که ایران هنوز به بازرسان این نهاد اجازه دسترسی به سایتهای آسیبدیده در جنگ را نداده است.
درخواست دسترسی بدون محدودیت
در فاصله کوتاهی پس از انتشار این گزارش، وزیران خارجه کشورهای عضو گروه هفت با انتشار بیانیهای مشترک از جمهوری اسلامی خواستهاند با میانجیگری و حمایت سه کشور اروپایی، وارد گفتوگوهای مستقیم با ایالات متحده شود. در این بیانیه تأکید شده که تهران باید همکاری کامل با آژانس بینالمللی انرژی اتمی را از سر بگیرد و امکان بازرسی از «همه تاسیسات، فعالیتها و مواد هستهای» را بدون محدودیت فراهم کند.
هفت کشور صنعتی جهان؛ کانادا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن، بریتانیا و آمریکا، از جمهوری اسلامی خواستهاند تعهداتش را ذیل قطعنامههای شورای امنیت و پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای (NPT) «بهطور کامل و بدون استثنا» اجرا کند. این بیانیه همچنین کمکهای نظامی ایران و کره شمالی به روسیه را «اقدامی تهدیدآمیز برای امنیت بینالمللی» خوانده و محکوم کرده است.
تدوین قطعنامه جدید تروئیکا برای ارائه به شورای حکام
در ادامه این تحولات، جمعه شب، شبکه المیادین مدعی شد به نسخهای از پیشنویس قطعنامه کشورهای اروپایی علیه ایران دست یافته که بر اسا آن تروئیکای اروپایی (بریتانیا، فرانسه و آلمان) آن را در جلسه آتی شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی که از ۱۹ تا ۲۱ نوامبر / 28 تا 30 آبان برگزار میشود، ارائه خواهد کرد.
پیشنویس قطعنامه اروپایی بیان میکند که ایران «بر اساس قطعنامههای بینالمللی که در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۵ در زمینه عدم اشاعه هستهای مجدداً اعمال شدند، موظف است تمام فعالیتهای غنیسازی و بازفرآوری، از جمله تحقیق و توسعه، و همچنین کار بر روی تمام پروژههای مربوط به آب سنگین را به حالت تعلیق درآورد و ماده اصلاحشده ۳.۱ را اجرا کند». پیشنویس قطعنامه از ایران خواسته که «کاملاً مطابق با مفاد پروتکل الحاقی عمل کند» و در عین حال، ابراز تاسف کرده که «ایران در پنج ماه گذشته اطلاعات درخواستی در مورد وضعیت ذخایر اورانیوم غنیشده و تأسیسات هستهای خود تحت پادمان را در اختیار آژانس قرار نداده است».
پرس تیوی هم تائید کرده که فرانسه، بریتانیا و آلمان در حال آمادهسازی یک قطعنامه جدید علیه ایران هستند که هفته آینده به شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی ارائه خواهد شد.
در واکنش به این موضوع، نمایندگی دائم جمهوری اسلامی در وین در شبکه ایکس نوشت اقدام ایالات متحده و سه کشور اروپایی برای ارائه قطعنامه علیه جمهوری اسلامی در نشست هفته آینده شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی «اشتباهی دیگر پس از ماجرای مکانسیم ماشه» و تلاشی «عامدانه برای سیاسیسازی» این نهاد است. این نمایندگی تاکید کرد چنین رویکردهای تقابلی هیچ دستاوردی برای آنان نخواهد داشت و در صورت تصویب، روند همکاریهای مثبت میان تهران و آژانس را بهطور اجتنابناپذیر تحت تاثیر منفی قرار میدهد. شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی اعلام کرد که در جلسه پیشروی خود در روز چهارشنبه هفته آینده درباره موضوعاتی از جمله پرونده هستهای جمهوری اسلامی به بررسی و گفتگو خواهد پرداخت..
تشدید بنبست پس از حمله؛ فصل جدیدی آغاز میشود؟
در این شرایط، دیپلماتهای غربی در گفتوگو با بلومبرگ مدعی شدهاند جمهوری اسلامی ایران درخواستهای بینالمللی برای همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی و از سرگیری مذاکرات هستهای با آمریکا را نادیده میگیرد و به بنبست پرتنش چندماهه پس از حملات هوایی به رهبری اسرائیل دامن میزند.
سه مقام غربی به بلومبرگ گفتهاند که کشورهای غربی حاضر درنشست آتی شورای حکام آژانس دستورات جدیدی را برای بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی جهت تعیین وضعیت موجودی هستهای تهران تهیه خواهند کرد، یک دیپلمات ارشد غربی گفته آژانس بینالمللی انرژی اتمی آماده است تا بازرسیها از سایتهای هستهای ایران را فوراً از سر بگیرد، اما ایران اصرار دارد که این مکانها در پی حملات هوایی اسرائیل و آمریکا پنج ماه پیش هنوز بسیار خطرناک هستند. این مقام گفت، تهران در حال قمار بر سر این مسئله است که قطع اطلاعات مانع هرگونه حمله بعدی خواهد شد، در حالی که عدم ارتباط، به همان اندازه گولزننده و شاید بهانه جدید برای دور تازه حملات باشد.
این دیپلماتها به بلومبرگ گفتند که اجماع بر سر اقدام بعدی در حال فروپاشی است، چرا که برخی از کشورهای غربی به دنبال اعمال فشار بیشتر بر ایران با محروم کردن دانشمندان از دسترسی به همکاریهای فنی آژانس در زمینههایی مانند پزشکی هستهای هستند. سایر کشورها هشدار میدهند که قطع کامل حمایت از ایران میتواند نتیجه معکوس داشته باشد و احتمال خروج این کشور از پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای را افزایش دهد.
یک دیپلمات غربی دیگر به بلومبرگ گفته حتی اگر جمهوری اسلامی ایران بلافاصله به بازرسیها تن دهد و کاملاً با آژانس بینالمللی انرژی اتمی همکاری کند، سالها طول میکشد تا دوباره در مورد سرنوشت ذخایر هستهای ایران اطمینان حاصل شود. مخازن نگهداری مواد هستهای ممکن است تخریب شده باشند و چند صد کیلوگرم اورانیوم را در محیط زیست آزاد کرده باشند. این فرد گفت حملات ژوئن به نگرانیها در مورد برنامه هستهای این کشور پایان نداد، بلکه فصل جدیدی را گشود.
