خوب،‌ بد و زشت اقتصاد هند؛ سیاست اقتصادی نارندرا مودی موفق بوده است؟

به گزارش اکوایران،‌ در ماه ژانویه هزاران نفر از مردم هند با نادیده گرفتن سرمای شدید، به سمت محل سخنرانی نارندرا مودی - نخست‌وزیر این کشور - در قلعه سرخ دهلی رفتند.

به نوشته بی‌بی‌سی، آقای مودی در این سخنرانی یک تعهد بزرگ را اعلام کرد و گفت هند تا سال 2047  به یک اقتصاد توسعه‌یافته تبدیل خواهد شد. هندِ توسعه‌یافته یک تعهد غیردقیق است، اما در مدت 10 سالی که نارندرا مودی به عنوان نخست‌وزیر مشغول به فعالیت بوده، تلاش داشته بنیان‌هایی برای ورود به دوره رونق اقتصادی ایجاد کند.

نخست‌وزیر هند و دولت او در ابتدای فعالیت با اقتصادی روبه‌رو بودند که بر لبه پرتگاه قرار داشت. رشد اقتصادی در حال کاهش بود و اعتماد سرمایه‌گذاران در سطح پایینی قرار داشت. ده‌ها میلیاردر هندی دچار ورشکستگی شده بودند و همین امر باعث شد بانک‌های هند با بدهی‌های پرداخت نشده گسترد‌ه‌ای مواجه شوند و این موضوع بر توانایی‌ آن‌ها برای پراخت وام تأثیر منفی گذاشت.

اکنون و با گذشت 10 سال، رشد اقتصاد هند از سایر اقتصاد‌های توسعه‌یافته پیشی گرفته است، این کشور دارای بانک‌های قدرتمندی است و وضعیت مالی دولت با وجود دوره دردناک همه‌گیری کووید-19، دارای ثبات است. طبق داده‌های کارشناسان مورگان استنلی، هند در سال گذشته میلادی توانست با عبور از بریتانیا، به جایگاه پنجم بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان برسد.

تولید ناخالص داخلی هند و بریتانیا (میلیارد دلار)

بدون شک در حال حاضر یک جو خوش‌بینانه در هند حاکم است. این کشور با موفقیت توانست از اجلاس گروه 20 میزبانی کند، به نخستین کشوری تبدیل شده که یک راکت را با موفقیت به قطب جنوب ماه ارسال کرده و شاهد ظهور چندین استارتاپ موفق در خاک خود بوده که ارزش هر کدام بیش از یک میلیارد دلار است. بازارهای بورس این کشور که ارزش آن‌ها به‌سرعت در حال افزایش است، تأثیری مشابه نظریه نفوذ ثروت از بالا به پایین داشته و همین امر ثروت طبقه متوسط را افزایش داده است.

سیاست‌های اقتصادی نارندرا مودی موسوم به «مودی‌نومیکس» و چشم‌انداز او و حزبش برای اقتصاد هند،‌ نتایج مثبتی برای این کشور به همراه داشته است اما با کاوش عمیق‌تر، شرایط پیچیده‌تر می‌شود. برای بخش قابل توجهی از جمعیت 1/4 میلیارد نفری هند که در تأمین نیازهای اولیه خود با چالش مواجه هستند، هنوز دوره ثروت فرا نرسیده است.

بنابراین، برندگان و بازندگان مودی‌نومیکس چه کسانی هستند؟

انقلاب دیجیتالی

تلاش نارندرا مودی برای ایجاد یک حکومت دیجیتال باعث شده فرآیند تحول زندگی برای بعضی از فقیرترین مردم این کشور آغاز شود. امروزه، بسیاری از مردم هند در برخی از دورترین نقاط این کشور می‌توانند بسیاری از کالاهای روزانه و مورد نیاز خود را بدون پول نقد و با استفاده از تلفن‌ همراه خریداری کنند.

هند در رشد پرداخت‌های دیجیتال، در رتبه نخست جهان قرار دارد

این انقلاب دیجیتال دارای یک سیستم سه‌لایه است که شامل کارت‌های شناسایی معتبر در سطح جهان، زیرساخت‌های پرداختی که امکان انتقال پول با تنها یک کلیک را فراهم می‌کند و فرآیندی می‌شود که به افراد امکان دسترسی به اسناد شخصی بسیار مهم مانند اظهارنامه‌های مالیاتی را می‌دهد.

مرتبط کردن صدها میلیون حساب بانکی به این سیستم‌های دیجیتالی باعث کاهش بوروکراسی و موارد فساد شده است.

تخمین‌ها نشان می‌دهد که تا مارس 2021 و به لطف حکومت دیجیتالی در هند، رقمی معادل 1/1 درصد از تولید ناخالص داخلی در این کشور ذخیره شده و همین امر به دولت هند اجازه داده است به پرداخت یارانه‌های اجتماعی، کمک‌های نقدی و تکمیل زیرساخت‌های بیشتری بپردازد، آن هم بدون ایجاد کسری بودجه قابل توجه.  

جرثقیل‌ها همه‌جا هستند!

در حال حاضر از هر نقطه هند که بازدید کنید، جرثقیل‌ها و ماشین‌های عمرانی در همه جا حضور دارند و مشغولِ به‌روزرسانی زیرساخت‌های عمومی این کشور هستند. همین امر تصدیق می‌کند که هند در حال تغییر چهره خود است.

ساخت جاده‌ها، فرودگاه‌ها، بنادر و خطوط متروی جدید، بخش اصلی سیاست اقتصادی نخست‌وزیر هند بوده است. نارندرا مودی طی سه سال گذشته بیش از 100 میلیارد دلار در هر سال به زیرساخت‌های این کشور اختصاص داده است.

هزینه‌های سرمایه‌ای دولت مرکزی هند

از سال 2014 تا 2024، حدود 54 هزار کیلومتر آزادراه در سراسر هند ساخته شده که نسبت به 10 سال پیشین آن، با افزایش دو برابری همراه شده است.

دولت هند همچنین به شکل قابل توجهی سعی داشته بوروکراسی را کاهش دهد؛ موضوعی که برای مدت‌های طولانی به عنوان یکی از مشکلات اساسی در اقتصاد هند در نظر گرفته شده است.

اما سیاست‌های آقای مودی باعث منفعت تمام مردم این کشور نشده است.

اقتصاد هند به واسطه چندین عامل با چالش‌های قابل توجهی مواجه شده است؛ قرنطینه‌های سختگیرانه در زمان همه‌گیری، تأثیرات برجای‌مانده از ممنوعیت پول نقد در سال 2016 و اجرای نادرست یک سیستم مالیاتی جدید برای کالاها و خدمات. این مشکلات تأثیرات زیاد و ماندگاری بر ساختار اقتصاد هند داشته است.

در زمان قرنطینه‌های همه‌گیری کووید-19،‌ کارگران مهاجر با وخیم‌ترین تأثیرات این اتفاق روبه‌رو شدند

بخش وسیع غیرسازمان‌یافته هند شامل شرکت‌های کوچکی که ستون فقرات این کشور به حساب می‌آیند، هنوز تحت تأثیر برخی از این تصمیم‌ها قرار دارند.

از سوی دیگر، بخش خصوصی هند هم سرمایه‌گذاری‌های بزرگ انجام نمی‌دهد. به عنوان بخشی از تولید ناخالص داخلی،‌ سرمایه‌گذاری‌های خصوصی از اوج خود در سال 2007 و 2008 که به 27/5 درصد رسیده بود، در سال 2020 و 2021 به 19/6 درصد تولید ناخالص داخلی کاهش پیدا کرد.

بیکاری گسترده

طبق آمارهای سازمان جهانی کار، سهم جوانان تحصیل‌کرده در گروه بیکاران هند از 54/2 درصد در سال 2000 به 65/7 درصد در سال 2022 افزایش پیدا کرده است.

سهم حضور مردان و زنان در بازار کار هند

همچنین از سال 2014 تاکنون، رشد قابل توجهی در پرداخت دستمزدها وجود نداشته است. اقتصاددان منطقه‌ای بانک جهانی اعلام کرده: «هند ممکن است نهایت بهره را از عمده جمعیت بزرگ خود که در سن کار هستند، نبَرد و این به معنای آن است که این کشور شاید نتواند از مزیت اقتصادی قابل توجهی که این جمعیت بزرگ می‌تواند به ارمغان بیاورد، بهره‌مند شود.‌»

ایجاد شغل یکی از مشکلاتی است که نخست‌وزیر هند در حل آن با مشکل مواجه شده است.

از سال 2014 تاکنون، نارندرا مودی تقویت تولید در این کشور را به وسیله کمپینی موسوم به «در هند بسازید»، از اهداف خود قرار داده است. در این راستا، دولت هند 25 میلیارد دلار را به عنوان مشوق در میان بخش‌های مختلف اقتصاد توزیع کرده است. در حالیکه برخی شرکت‌های بزرگ نظیر فاکس‌کان، میکرون و سامسونگ نسبت به سرمایه‌گذاری در هند برای دور شدن از چین، علاقه نشان داده‌اند اما رشد بخش تولید به عنوان بخشی از اقتصاد هند، افزایش زیادی نداشته است.

با وجود تلاش‌های دولت هند، سهم تولیدات در تولید ناخالص داخلی هند، در یک دهه اخیر راکد مانده است.

روند رشد تولید و صادرات هند

از سوی دیگر، رشد صادرات در زمان دولت‌های پیش از نارندرا مودی، سریع‌تر بوده است.

یکی از کارشناسان به بی‌بی‌سی اعلام کرده: «حتی اگر تولیدات هند تا سال 2050، در هر سال با رشد 8 درصدی همراه شود و چین در این زمینه در سطح سال 2022 باقی بماند، میزان تولیدات هند در سال 2050 هنوز هم با تولیدات چین در سال 2022 برابری نخواهد کرد.»

نبود صنایع در ابعاد گسترده در هند به این معناست که نیمی از جمعیت این کشور برای تأمین مخارج زندگی به کشاورزی نیازمند هستند که سود آن به شکل فزاینده‌ای در حال کاهش است.

بازیابی رشد متفاوت

بازیابی اقتصاد هند پس از دوران همه‌گیری کووید-19، به شکلی ناهمگون رقم خورده است و همین امر منجر به وقوع پدیده‌ای شده که اقتصاددانان از آن به عنوان «بازیابی رشد متفاوت» یاد می‌کنند. این بدان معناست در حالیکه تعدادی از ثروتمندان و شرکت‌های بزرگ هند با رشد قابل توجه درآمد روبه‌رو شده‌اند، بسیاری از مردم عادی هنوز با چالش مواجه هستند.

میزان هزینه‌کرد از سوی خانوارها کاهش یافته است و بدهی خانوارهای هندی نیز در بالاترین سطح تاریخ خود قرار دارد. پس‌انداز مالی نیز با کاهش همراه شده است. اقتصاد هند که در مجموع یک اقتصاد بزرگ در نظر گرفته می‌شود، از نظر سرانه درآمد در رتبه‌های بالا قرار نمی‌گیرد.

میزان نابرابری در هند به سطوحی رسیده که در یک قرن گذشته بی‌سابقه بوده است و همین امر منجر به بحث‌هایی پیرامون توزیع مجدد ثروت و اجرای مالیات بر ارث شده است.

رویدادهای اخیری که در هند با حضور سلبریتی‌های مطرح در سطح جهان برگزار شده، شکاف رو به رشد ثروت در این کشور را برجسته می‌کند. بِرندهای لوکس در حال رونق هستند، در حالیکه مشاغل کوچک‌تر با چالش‌هایی روبه‌رو شده‌اند. ابَرثروتمندان از کاهش مالیات و سیاست‌های مطلوب از جمله کنترل بر دارایی‌های عمومی کلیدی، سود برده‌اند و بسیاری از این ثروتمندان حامیان سیاسی مهمِ حزب حاکم هستند.

سرانه تولید ناخالص داخلی بریکس و کشورهای منتخب

دهه هند؟

در مجموع، این عوامل یک تصویر بی‌ثبات از اقتصاد هند به نمایش می‌گذارند اما با وجود تمام مشکلات، کارشناسان معتقدند که هند در مسیر اوج گرفتن قرار دارد.

کارشناسان مورگان استنلی اعلام کرده‌اند: «یک دهه آینده در هند می‌تواند منعکس‌کننده مسیر چین از سال 2007 تا 2012 باشد.»

به گفته این کارشناسان، هند مزایای بسیاری دارد: جمیعت بزرگ و جوان، تلاش‌های جهانی برای کاهش ریسک‌های مرتبط با چین و اصلاحات ادامه‌دار در بخش‌هایی مانند املاک و مستغلات این کشور. همچنین تلاش در دیگر بخش‌ها مانند دیجیتالی شدن، تغییر به سوی استفاده از انرژی‌های پاک و برون‌مرزی فزاینده در سطح جهان می‌تواند به رشد اقتصاد این کشور در آینده کمک کند.

کارشناسان افزوده‌اند بهبود زیرساخت‌ها می‌تواند در آینده باعث رشد بیشتر هند شود چراکه این کشور در حال ایجاد فضایی است که در آن مسیرهای ارتباطی به قدری بهینه و قوی هستند که رشد چشمگیر تولیدات را به همراه خواهد داشت.

هند با عبور از بریتانیا، در سال 2023 به پنجمین اقتصاد بزرگ جهان تبدیل شد

رئیس پیشین بانک مرکزی هند به بی‌بی‌سی اعلام کرده دولت نارندرا مودی نه تنها باید به بهبود زیرساخت‌های فیزیکی بها دهد، بلکه باید اهمیت ارتقای توانمندی‌های انسانی از طریق تحصیل و مراقبت‌های بهداشتی را نیز در اولویت قرار دهد.

با این حال، نگرانی‌های قابل توجهی در رابطه با کیفیت تحصیل در هند وجود دارد، چراکه یک‌چهارم نوجوانان این کشور با چالش‌های جدی برای خواندن متون ساده مواجه هستند. در این میان، همه‌گیری نیز شرایط را وخیم کرد زیرا باعث شد تحصیلات به مدت دو سال با وقفه همراه شود.

با وجود این چالش‌ها، دولت هند با انتقادهایی روبه‌رو شده که به میزان کافی در زمینه تحصیلات و بخش سلامت، سرمایه‌گذاری نکرده است. در حالیکه سیاست‌های اقتصادی نارندرا مودی باعث شده بخشی از مردم این کشور سود ببرند، بسیاری از مردم هند همچنان با چالش روبه‌رو هستند.

رئیس پیشین بانک مرکزی هند هشدار داده در صورتی که رشد سریع‌تر و عادلانه‌تر در هند به وجود نیاید، ما با خطر پیر شدن پیش از تبدیل شدن به یک کشور ثروتمند روبه‌رو هستیم.