این روش از تاریخنگاری به دلیل بعدهای مختلفی که به یک رویداد میدهد چند دههای است در کشور مورد استقبال قرار گرفته است.
تاریخ شفاهی چاز کی رواج یافت؟
فارغ از همه حواشیهایی که در این چند روز با آن مواجه هستیم، تاریخ شفاهی برای خیلی از افراد واژه جدیدی محسوب میشود. این روش تاریخنگاری برای اضافه کردن دیدگاهها و شنیدهها و عملکرد شاهدان، ناظران و فعالان یک رویداد برای فهم عمیقتر آن کاربرد دارد. این روش در سال 1948 پس از جنگ جهانی و اختراع رادیو در دانشگاه کلمبیا استفاده شد. اما در ایران با وقفهای طولانی از اوایل دهه 70 رواج یافت.
این نوع از تاریخنگاری گفتو گو محور است، در نتیجه مصاحبهکننده نقش مهمی در هدایت مصاحبه دارد. با گفتوگو با چندین نفر که در یک اتفاق تاریخی سهیم بودن، زوایای پنهانی از تاریخ مشخص و دوباره بازسازی میشود؛ برعکس روش مکتوب که نویسنده تنها چیزهایی که به نظرش میرسد و همسو با ایدئولوژیش است مکتوب میکند که اغلب تمام واقعیت در آن درج نمیشود. تاریخ شفاهی علاوه بر شناخت عمیقی از رویدادهایی گذشته، برای خیلی از سیاستگذاران و تاریخنگاران آنچه که در آینده نیز اتفاق میافتد را روشن میکند
برای مثال، دانشگاه هاروارد در سال 1360 شمسی پرونده تاریخ شفاهی ایران را به پیشنهاد یکی از اساتید ایرانیش با هدف جمعآوری و نگهداری خاطرات افرادی که در رویدادهای سیاسی و تصمیمات مهم ایران نقش داشتند، شروع کرد. شناخت روحیات جامعه و حساسیتهای قومی و مذهبی از جمله فاکتورهای مهمی است که در این روش تاریخنگاری ملموس میشود و میتواند در سیاستگذاریهای بینالمللی اهمیت یابد. در نتیجه این پروژه به تاریخ سیاسی ایران توجه بیشتری داشت.
حجم زیادی از اطلاعات تاریخی هرگز به نسلهای بعدی منتقل نمیشود و انبوهی از اطلاعات باارزش در سینههای افراد مطلع مدفون میماند. در زندگی مدرن و اهمیت یافتن زمان، این روش تاریخنگاری اهمیت زیادی دارد. هر چندکه جایگزین اسناد کتبی نیست اما مکمل خوبی برای آن محسوب میشود.
