به گزارش اکوایران، توافق اخیر ایران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی که 18 شهریور در قاهره به امضا رسید، بار دیگر پرونده هستهای ایران را در مرکز توجه محافل سیاسی و رسانهای قرار داده است.
این توافق در شرایطی به دست آمد که سه ماه از حمله آمریکا و اسرائیل به ایران و تاسیسات هستهای کشورمان میگذرد؛ توافقی که تهران آن را «نتیجه درک مشترک طرفین از شرایط جدید» معرفی کرده است.
از طرفی مجلس شورای اسلامی در 11 تیر قانون الزام دولت به تعلیق همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی را تصویب کرد. حال در شرایطی که این توافق همزمان با نزدیک شدن به مهلت اجرای مکانیسم اسنپبک به امضا رسید، صدای برخی از نمایندگان نیز درآمده است.
عباس عراقچی در کنفرانس پس از امضای توافق متذکر شد که گامهای عملی توافقشده برای اجرای پادمانها به طور کامل با قانون مجلس شورای اسلامی ایران منطبق است؛ به نگرانیهای ایران می پردازد و چارچوبی برای استمرار همکاری فراهم میسازد. آنچه ما انجام دادهایم، در عین حال که حقوق مسلم ما را تضمین میکند، همکاری با آژانس را ذیل یک چارچوب توافقشده حفظ مینماید. در صورت هرگونه اقدام خصمانه علیه ایران از جمله بازگرداندن قطعنامههای لغوشده شورای امنیت سازمان ملل متحد، ایران این گامهای عملی را پایان یافته تلقی خواهد کرد.
از طرفی بسیاری میانجیگری مصر در تفاهم تهران و آژانس را نشاندهنده بازتعریف تعاملات منطقهای در سایه تهدیدهای اسرائیل میدانند.
در همین خصوص اکوایران با برخی از کارشناسان و تحلیلگران داخلی گفتوگو کرده است:
اکوایران: امضای توافق تازه میان ایران و آژانس در قاهره نهتنها بازتاب گستردهای در رسانههای داخلی و خارجی داشت، بلکه نقطه عطفی در دیپلماسی منطقهای تهران به شمار میرود. حشمتالله فلاحتپیشه در گفتوگو با اکوایران این تحول را نمونهای از ضرورت «تابوشکنی در سیاست خارجی ایران» دانست و هشدار داد که در شرایط کنونی، دوگانه جنگ و دیپلماسی بیش از هر زمان دیگری بر آینده منطقه سایه انداخته است.
فلاحتپیشه: بزرگترین مانع سیاست خارجی ایران، تابوهای گذشته است
حشمتالله فلاحتپیشه، رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی، بزرگترین مانع سیاست خارجی ایران را «تابوهای گذشته» دانست و تأکید کرد ایران باید به سمت دیپلماسی فعال حرکت کند.
فلاحتپیشه با اشاره به تحولات منطقه و نقش برخی جریانها در تقویت سیاست جنگ دائمی اسرائیل افزود: جریانهایی فعال هستند که تلاش میکنند سیاست جنگ دائمی اسرائیل منجر به نزدیکی کشورهای منطقه نشود. نمونه آن موضعگیری اخیر جولانی، رئیسجمهور سوریه، است که در واقع بیش از هر چیز ناشی از فشارهای آمریکاییها بود. او سعی داشت به کشورهای عربی پیام دهد که از قلمرو استراتژیک آمریکا خارج نشوند و به دنبال روابط تازه با روسیه نروند.»
او هشدار داد که اسرائیل همچنان به دنبال «راهبرد جنگ بیپایان» است و آمریکا تلاش دارد پرونده ایران را به سمت ماده ۴۲ منشور ملل متحد سوق دهد.
اکوایران: علی مطهری در گفتوگو با اکوایران توافق اخیر ایران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی را اقدامی مثبت دانست که میتواند از اتهام پنهانکاری علیه ایران بکاهد و زمینه توقف مکانیسم ماشه را فراهم کند. او در سخنان خود به نقش تازه مصر در معادلات منطقهای، احتمال بهبود روابط تهران و قاهره و همچنین فرصتهای احتمالی برای آغاز دیپلماسی مستقیم میان ایران و آمریکا نیز اشاره کرد.
مطهری: مخالفت تندروهای داخلی، پشتیبان توافق هستهای
علی مطهری، نماینده پیشین مجلس، این تفاهم را عامل بازدارنده در برابر اسنپبک ارزیابی کرد و تاکید کرد که توافق بخشی از خواستههای اروپا و آمریکا را برآورده میکند و بهانه حمله دوباره را از آنها میگیرد. به باور او، ایران باید مسئله خود را با آمریکا بهطور مستقل حل کند.
مطهری درباره موضعگیریهای مخالفان داخلی، از جمله برخی تندروها عنوان کرد: این مخالفتهای داخلی میتواند پشتیبان این توافق باشد. طرف غربی احساس میکند که در داخل ایران افرادی هستند که به مواضع تندتر اعتقاد دارند و این اتفاقاً کمکی برای پیشبرد توافق است.
اکوایران: توافق تازه ایران و آژانس که با میانجیگری مصر در قاهره به امضا رسید، حال نهتنها در کانون توجه دیپلماتیک قرار گرفته بلکه به بهارستان هم کشیده شده است؛ جایی که نمایندگان با استناد به مصوبه پیشین خود درباره توقف همکاری با آژانس، خواستار برگزاری جلسات فوقالعاده برای بررسی ابعاد توافق شدهاند. ابراهیم رحیمپور در گفتوگو با اکوایران به بررسی ابعاد مختلف این توافق پرداخته است.
رحیمپور: توافق ایران با آژانس یک چارچوب مقدماتی
ابراهیم رحیمپور، دیپلمات پیشین کشورمان، انجام مذاکرات در مصر را «اقدامی هوشمندانه» دانست و گفت: اسرائیل با اقدامات اخیر خود سطح تنش و ناامنی در منطقه را افزایش داده و کشورهای عربی نیز از این وضعیت بسیار ناراضیاند. امضای توافق در قاهره میتواند زمینهساز انسجام و همکاریهای بیشتر میان ایران و کشورهای منطقه و خاورمیانه باشد.
او تاکید کرد که این توافق را میتوان بیش از هر چیز یک «چارچوب مقدماتی» دانست که اجرای آن نیازمند تصمیمهای بعدی تهران است.
اکوایران: سه ماه پس از جنگ 12 ایران و اسرائیل همکاریهای تهران و آژانس در قالب توافقی تازه از سر گرفته شد. عبدالرضا فرجیراد در گفتوگو با اکوایران اعلام کرد که این بار ایران با طراحی فرمول جدیدی برای بازرسیها دست بالا را در همکاری با آژانس حفظ کرده و در مقابل، اروپا باید با تعویق مکانیسم ماشه نشان دهد که به مسیر دیپلماسی پایبند است.
فرجیراد: اکنون اروپا باید تنشزدایی کند
عبدالرضا فرجیراد، کارشناس مسائل بینالملل گفت این توافق دو شرط اصلی اروپا را محقق کرده و اکنون نوبت اروپاست که با عقبنشینی از مکانیسم ماشه، مسیر تنشزدایی را انتخاب کند. او تأکید کرد ایران این بار چارچوب نظارتها را خود تعیین کرده و آژانس پذیرفته است.
اکوایران: توافق اخیر ایران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی از نگاه کارشناسان، گامی مثبت در مسیر تعاملات هستهای تهران ارزیابی میشود. محسن پاکآئین در گفتوگو با اکوایران تاکید کرد که این توافق رتباطی با شروط اروپا ندارد و بیشتر در راستای نشان دادن پایبندی ایران به استفاده صلحآمیز از انرژی هستهای شکل گرفته است.
پاکآئین: میانجیگری مصر نشانهای از همکاری جدید در جهان اسلام
محسن پاکآئین، دیپلمات پیشین کشورمان توافق را مثبت توصیف کرد و تأکید داشت که همکاری ایران با آژانس نه بهخاطر فشار اروپا بلکه برای اثبات صلحآمیز بودن فعالیتهای هستهای است. او میانجیگری مصر را نشانهای از شکلگیری همکاریهای جدید در جهان اسلام در برابر تهدیدات اسرائیل دانست.
توافق اخیر ایران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی در قاهره با دو روایت متضاد همراه شد؛ در حالیکه رافائل گروسی از بازگشت بازرسیهای گسترده سخن میگوید، تهران آن را همکاری «محدود و مشروط» میخواند. مهدی ذاکریان در گفتوگو با اکوایران این توافق را نشانه تغییر رویکرد تهران زیر فشارهای بینالمللی دانست و تأکید کرد که برخلاف توافقهای گذشته نظیر برجام، این توافق بر بازار و زندگی مردم اثری نداشته است.
ذاکریان: تصور خروج پرونده ایران از دست آمریکا یک توهم است
مهدی ذاکریان، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل بینالملل بر دوگانگی روایتها از توافق قاهره انگشت گذاشت؛ گروسی از «بازرسیهای گسترده» سخن میگوید، در حالی که عباس عراقچی بر «بازرسیهای محدود و مشروط» تأکید دارد. او معتقد است این توافق برخلاف برجام یا قطعنامه ۵۹۸، اثر ملموسی بر اقتصاد و زندگی مردم نداشته است.
او ادامه داد: تصور اینکه توافق اخیر با آژانس پرونده ایران را از دست آمریکا خارج کند، توهم است. اساس کار آژانس مطابق خواسته قدرتهای بزرگ است و ایران نباید قربانی منافع بیگانگان شود.
توافق قاهره اگرچه مسیر همکاری با آژانس را باز کرده، اما از نگاه بسیاری هنوز در حد یک چارچوب مقدماتی است که سرنوشت آن به اجرای عملی، واکنش اروپا و آمریکا و البته انسجام داخلی ایران گره خورده است. حال پرسش این است: آیا این توافق میتواند نقطه عطفی برای خروج پرونده هستهای از بنبست و کاهش تنشها باشد.
