تازیانه نقدینگی بر ارابه تورم؛ آنچه مصرفِ بیش از توانِ اقتصاد بر سر ما آورد

به گزارش اکوایران، رشد سریع‌تر نقدینگی از کل ظرفیت تولید اقتصاد می‌تواند در بلندمدت به افزایش سطوح قمیت‌ها منجر شود. این درحالیست که در کوتاه مدت این رابطه برقرار نبوده و تفاسیر از علل تورم در کوتاه مدت متفاوت است. 

کارشناسان عنوان می‌کنند ایجاد تورم مزمن در ایران و گسترده‌تر شدن آن ناشی از افزایش شکاف بین منابع و مصارف در اقتصاد بوده که با رشد نقدینگی همراه شده است. 

انعکاس رشد نقدینگی در تورم

نقدینگی به تمام اعتبارات در جریان در یک جامعه گفته می‌شود. بر اساس رابطه مقداری پول، با فرض ثابت بودن سرعت تغییر مبادلات در اقتصاد، اگر حجم نقدینگی در یک جامعه افزایش یابد اما رشد اقتصادی کمتر از رشد نقدینگی باشد، در نهایت باقیمانده رشد نقدینگی در رشد سطح قیمت‌ها بروز می‌کند که با عنوان تورم نیز شناخته می‌شود. 

بررسی‌ها نشان می‌دهد در ایران به‌طور کلی از دهه 40 به بعد متوسط تورم افزایش یافته و عموما نرخ رشد نقدینگی حرکتی مشابه با تورم طی کرده است. 

سنگینی ناترازی اقتصاد روی دوش تورم درحال صعود

بر اساس مطالعات، نرخ تورم در تاریخ اقتصادی ایران حول مقدار ثابتی نوسان نکرده است بلکه دارای یک روند صعودی است. به عبارت دیگر داده‌ها نشان می‌دهد متوسط نرخ تورم در ایران از دهه 40 تا کنون دارای روند صعودی بوده است. 

این درحالیست که هیچ عاملی بدون تزریق نقدینگی، نمی‌تواند منجر به تورم مزمن شود. بنابراین با توجه به اینکه مخارج در ایران عموما از ظرفیت تولیدی اقتصاد بیشتر بوده و این موضوع با خلق نقدینگی امکان‌پذیر شده است، تورم نیز به یک بیماری ماندگار در تن اقتصاد انجامیده است.

علاوه بر این موضوع، روند افزایشی متوسط تورم در طول تاریخ ایران می‌تواند بیانگر این واقعیت باشد که با گذشت زمان، نرخ افزایش ظرفیت تولید همواره عقب‌تر از افزایش توان خرج کردن یا همان رشد نقدینگی بوده است. 

جبران مازاد مخارج با خلق نقدینگی

اگر از زاویه دیگری نگاه کنیم، با گذشت زمان حجم ناترازی‌ها در اقتصاد رو به گسترش نهاده و درمان حقیقی برای آن‌ها اندیشیده نشده است. به عبارت دیگر برای کاهش آثار ناترازی‌ها، به رشد نقدینگی روی آورده شده است. 

زمانیکه ناترازی با رشد نقدینگی تسکین یابد، به معنای ایجاد تقاضای کل بیش از عرضه کل و در نتیجه فشار بر افزایش قیمت‌ها و تداوم تورم است. روند تورم و متوسط بالای تورم ایران را همین موضوع توجیه می‌کند. 

تبیین علل تورم در بلندمدت و کوتاه مدت متفاوت است

نکته قابل توجه آن که با وجود رابطه مستقیم بین تورم و نقدینگی، رابطه بین این دو متغیر شدید نیست. اقتصاددانان توضیح می‌دهند عوامل متعددی می‌توانند در یک مقطع خاص روی نرخ تورم اثر بگذارند و رابطه این دو متغیر را تضعیف کنند به همین ترتیب این رابطه در بلندمدت برقرار است نه در تک تک دوره‌ها. 

به عبارت دیگر در بلندمدت نیروهایی که رشد بالای نقدینگی را شکل می‌دهند حتما به تورم بالا نیز منجر می‌شوند. شایان ذکر است که روند رشد نقدینگی عمدتا توان توضیح روند رشدبلند مدت تورم را دارد اما نوسانات تورم با عوامل دیگری همچون جهش ارز و شوک‌های خارجی تبیین می‌شود.